حديث بيست و هفتم:
(نهى از تشكيك)
(لا عُذْرَ لاََحَد مِنْ مَوالينا في التَّشْكيكِ فيما يُؤَدّيهِ عَنّا ثِقاتُنا)[9]
در تشكيك نسبت به رواياتى كه موثّقان از ما براى شما نقل مى كنند، احدى از شيعيان ما عذرى ندارند.
شرح حديث
اين عبارت قسمتى از توقيعى است كه از سوى حضرت به «قاسم بن علا» درباره ى «احمد بن هلال عبرتايى» و دورى از او صادر شده است.
فقهاى عظام، در كتاب هاى استدلالى اصول، براى حجّيّت خبر ثقه، به اين روايت تمسك كرده اند; زيرا در واقع، حضرت در اين روايت، به متابعت و قبول روايات كسانى امر كرده است كه مورد وثوق اند و سنّت اهل بيت(عليهم السلام) را نقل مى كنند.
مفاد حديث، آن است كه، كسى حقّ ندارد در رواياتى كه اصحاب مورد وثوق از اهل بيت(عليهم السلام) نقل كرده اند، تشكيك كند و به آن ها ترتيب اثر ندهد، مگر در صورتى كه علم به خطاى آن داشته، يا مفاد خبر، مخالف با كتاب و يا سنّت قطعى يا عقل سليم باشد; زيرا اين ثقات از اصحاب اند كه واسطه ى نشر معارف اهل بيت(عليهم السلام) هستند و تشكيك در روايات آنان سبب مى شود كه چيزى از معارف اهل بيت(عليهم السلام) به دست ما نرسد.
شايان ذكر است كه وثاقت درجاتى دارد كه بعضى از مراتب آن، ملازم با عدالت، بلكه فوق عدالت است. تعبيرى كه امام حسين(عليه السلام) براى حضرت مسلم بن عقيل در نامه ى خود به اهل كوفه بيان داشته اند، مرتبه ى فوق عدالت را مى رساند; آن سخن چنين است:
من، به سوى شما، برادر و پسر عمو و مورد وثوق از خاندانم، مسلم بن عقيل را مى فرستم.[10]
حديث بيست و هشتم:
(نهى از شك)
(لا تَشُكَنَّ، فَوَدَّ الشَّيْطانُ أَنَّكَ شَكَكْتَ)[11]
هرگز شك به خود راه مده; زيرا شيطان دوست دارد كه تو شك كنى.
شرح حديث
شيخ كلينى(رحمه الله)، به سند خود از حسن بن نضر، نقل مى كند: هنگامى كه وارد منزل امام عسكرى(عليه السلام)شدم، شخص سياهى را ديدم كه ايستاده است. او به من گفت: «تو حسن بن نضر هستى؟» گفتم: «آرى.» گفت: «داخل شو.» پس داخل خانه شدم و سپس اتاقى را ديدم كه بر درِ آن پرده اى آويزان شده بود. از داخل اتاق ندايى شنيدم كه فرمود:
اى حسن بن نضر! خدا را بر آن چه بر تو منّت گذاشته شكرگزار باش و حمد كن، و هرگز شكّى به خود راه مده; زيرا شيطان دوست دارد كه تو شك كنى ....
از آن جا كه حسن بن نضر و جماعتى ديگر از شيعيان، در امر وكلا و ديگر امور شك كرده بودند، و در امر امامت و رهبرى جامعه ـ كه از مسائل اعتقادى است ـ شك، موجب فساد دين خواهد شد، امام(عليه السلام) او را از شك و ترديد برحذر مى دارد.
از اين حديث شريف چند نكته استفاده مى شود:
1. از آن جا كه امام(عليه السلام) خبر از باطن حسن بن نضر مى دهد، مى فهميم كه آن حضرت علم غيب مى داند.
2. امام(عليه السلام) اگر چه در غيبت به سر مى برد، به فكر شيعيان خود است و آنان را از حيرت و ضلالت و گرفتارى ها نجات مى دهد.
3. شك در امور اعتقادى، زيان فراوان دارد; زيرا منشأ همه ى بى بندوبارى ها، نداشتن يقين و باور دينى است. ما بايد ايمان خود و ديگران را تقويت كنيم و در صورت القاى شبهات، پاسخ گوى آن ها باشيم.
4. يكى از راه هاى نفوذ شيطان، ايجاد شك و ترديد در باورهاى عقيدتى مردم است، و طبق اين حديث، شيطان اين حالت انسان را بسيار دوست دارد.
5. انسان بايد شك و ترديد را از خود و افراد جامعه دور سازد. همان گونه كه امام زمان(عليه السلام) درصدد برآمدند تا شك را از حسن بن نضر و جماعت شيعه برطرف كنند. قرآن كريم، در پانزده مورد، شك را مذمّت، و شك كننده را به تفكّر دعوت كرده است. نتيجه ى تفكّر، زوال شك ورسيدن به يقين است.
۱۳۸۷ تیر ۷, جمعه
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت پانزدهم)
حديث سى و هفتم:
(پيروزى حق بر باطل)
(أَبَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَلْحَقِّ إِلاّ إِتْماماً، وَلِلْباطِلِ إِلاّ زَهُوقاً)[10]
اراده ى حتمى خداوند بر اين قرار گرفته است كه ـ دير يا زود ـ پايان حق، پيروزى، و پايان باطل، نابودى باشد.
شرح حديث
اين عبارت، قسمتى از جوابى است كه حضرت(عليه السلام) به نامه ى احمد بن اسحاق اشعرى قمّى داده اند. حضرت، در اين نامه، بعد از ردّ ادعاى جعفر (عموى خود)، خودش را وصىّ و امام بعد از پدرش امام حسن عسكرى(عليه السلام) معرفى مى كند; آن گاه به اين نكته اشاره مى كند كه سنّت الهى به اين تعلّق گرفته است كه حقّ و حقيقت را يارى كند و به جايگاه رفيع خود برساند، هر چند در طول تاريخ با آن مبارزه شود; از طرف ديگر، سنّت الهى به اين تعلّق گرفته است كه باطل ـ هر چند مدّتى جولان دهد و حاكم باشد ـ نابود گردد و جز اسمى از آن باقى نماند. سرنوشت فرعون ها و ... اين نكته را به خوبى نشان داده است; لذا بر ماست كه هميشه، دنباله رو حقّ و حقيقت باشيم و از تلخى ها و دشوارى ها در اين مسير نهراسيم، و هيچ گاه دل به ظاهر فريبنده ى باطل نبنديم; زيرا، نور حق بالاخره به ثمر مى نشيند و باطل را نابود مى كند.
حديث سى و هشتم:
(عمل به سنّت، مبناى مودّت)
(إِجْعَلُوا قَصْدَكُمْ إِلَيْنا بِالْمَوَدَّةِ عَلَى السُّنَّةِ الْواضِحَةِ، فَقَدْ نَصَحْتُ لَكُمْ، وَاللّهُ شاهِدٌ عَلَيَّ وَعَلَيْكُمْ)[11]
هدف و قصد خويش را نسبت به محبّت و دوستى ما ـ اهل بيت عصمت و طهارت ـ بر مبناى عمل به سنّت و اجراى احكام الهى قرار دهيد; پس همانا كه موعظه ها و سفارش هاى لازم را نمودم، و خداوند متعال نسبت به همه ى ما و شما گواه است.
شرح حديث
بين ابن ابى غانم قزوينى با جماعتى از شيعيان در مورد جانشينى امام حسن عسكرى(عليه السلام)اختلاف شد، ابن ابى غانم معتقد بود كه ايشان رحلت نمود، در حالى كه جانشينى براى خود معرفى نكرد، ولى جماعت شيعيان با او به مخالفت پرداختند و معتقد بودند كه امام حسن عسكرى(عليه السلام) براى خود جانشينى را تعيين نموده است; لذا نامه اى به امام زمان(عليه السلام)نوشتند و اين موضوع را براى حضرت بازگو كردند. حضرت(عليه السلام)در جواب نامه، به خطّ خود، مطالبى مرقوم داشتند كه از آن جمله، حديث فوق است.
حضرت در آن نامه ابتدا به تقوا و پرهيزكارى امر مى كند و سپس مى فرمايد:
تسليم ما باشيد و هر چه را نمى دانيد به ما باز گردانيد، بر ما است كه حقيقت را بيان كنيم ... به راست و چپ منحرف نشويد و محبّت و دوستى خود را نسبت به ما با اطاعت از دستورهاى ما، كه همان شريعت محمّدى است، ثابت عملى سازيد.
از اين حديث به خوبى استفاده مى شود كه ادعاى محبت كافى نيست و محبّ حقيقى كسى است كه به دستورهاى محبوب خود عمل مى كند.
امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
مذاهب شما را دور نكند; به خدا سوگند، شيعيان ما كسانى هستند كه خدا را اطاعت مى كنند.[12]
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
شيعيان ما اهل ورع و كوشش، اهل وفا و امانت دارى، اهل زهد و عبادت و اصحاب پنجاه و يك ركعت در شبانه روزند; شب ها بيدارند و روزها روزه دارند; زكات اموال خود را مى پردازند; حجّ خانه ى خدا را به جا مى آورند و از هر كار حرامى اجتناب مى كنند.[13]
هم چنين امام صادق(عليه السلام) در جايى ديگر مى فرمايد:
كسى كه به زبان بگويد شيعه ام، ولى در عمل و آثار با ما مخالفت كند، از شيعيان ما نيست. شيعيان ما كسانى هستند كه با زبان و قلب با ما موافق اند و آثار ما را متابعت و به اعمال ما عمل مى كنند.[14]
حديث سى و نهم:
(حكم وقف)
(وَأَمّا ما سَأَلْتَ عَنْهُ مِنْ أَمْرِ الْوَقْفِ عَلى ناحِيَتِنا وَما يَجْعَلُ لَنا ثُمَّ يَحْتاجُ إِلَيْهِ صاحِبُهُ، فَكُلُّ ما لَمْ يُسَلَّمْ فَصاحِبُهُ فيهِ بِالْخِيارِ، وَكُلُّ ما سُلِّمَ فَلا خِيارَ فيهِ لِصاحِبِهِ، إِحْتاجَ إِلَيْهِ صاحِبُهُ أَوْ لَمْ يَحْتَجْ)[15]
از ما درباره ى اين كه فردى چيزى را براى ما وقف كرده، ولى خودش به آن محتاج شده است، پرسيده اى. حكم چنين فردى، اين است كه در آن چه براى ما وقف كرده، ولى تسليم ما نكرده، مختار است و مى تواند وقف را به هم بزند; ولى آن چه را، به خاطر تسليم، وقفش مسلّم شده است، ديگر نمى تواند برگرداند، خواه به آن احتياج داشته يا نداشته باشد.
شرح حديث
اين عبارت، قسمتى از توقيعى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب سؤال هاى ابوالحسين محمّد بن جعفر اسدى مرقوم داشته اند.
حكم وقف با معاملات ديگر تفاوت دارد. اگر كسى چيزى را بفروشد و پولش را از مشترى بگيرد، ولى پشيمان شود و از معامله صرف نظر كند، مى تواند پول را پس دهد و معامله را به هم بزند; امّا وقف اين گونه نيست. وقتى چيزى وقف شد، اگر واقف، آن را به موقوف عليه (كسانى كه آن چيز براى آنان وقف شده) تسليم نكرده باشد، مى تواند وقف را بر هم بزند و به دارايى هاى خودش بازگرداند; ولى اگر مال موقوف را در اختيار موقوف عليه قرار داد، آن وقف حتميّت پيدا مى كند و واقف نمى تواند به هيچ عنوان آن را به اموال خود بازگرداند.
در اين حكم، فرق نمى كند كه موقوف عليه چه كسى باشد، امام معصوم باشد يا فرد عادى; نيز تفاوتى ندارد كه مال موقوف چه مقدار باشد، كم يا زياد.
حديث چهلم:
(حسن عاقبت)
(وَالْعاقِبَةُ بِجَميلِ صُنْعِ اللّهِ سُبْحانَهُ تَكُونُ حَميدَةً لَهُمْ مَا اجْتَنَبُوا الْمَنْهِيَّ عَنْهُ مِنَ الذُّنُوبِ)[16]
با ساخت نيكوى خداوند، فرجام كار، مادامى كه شيعيان از گناهان دورى گزينند، پسنديده و نيكو خواهد بود.
شرح حديث
اين حديث، بخشى از نامه اى است كه امام زمان(عليه السلام) براى شيخ مفيد(رحمه الله)مرقوم داشته اند. حضرت(عليه السلام) به نكته اى مهم اشاره كرده اند كه اگر شيعيان ما، عاقبت به خيرى را مى خواهند، سببش لطف و توجّه خاصّ خداوند است; پس بايد از گناهانى كه خداوند متعال از آن ها منع كرده است، اجتناب كنند; زيرا هر عملى، اثر مخصوص خود را دارد و نَفْس ما، مطابق كارها، سخنان و حتّى افكارى كه داريم، ساخته مى شود. آن كس كه از انجام دادن گناه باكى ندارد ـ حال آن گناه كم باشد يا زياد، كوچك باشد يا بزرگ ـ بداند كه حقيقت خود را تيره و تار كرده، شايستگى ورود به جايگاه نور و پاكى را ندارد. يك گناه، آتشى است كه در خرمنى مى افتد. انسان سال ها تلاش مى كند و ثواب ها براى خويش فراهم مى آورد، ولى با يك گناه، حاصل عمرى را به هدر مى دهد; از اين رو، حضرت، در اين حديث، خطر گناه را گوشزد كرده است.
________________________________________
[1]. كمال الدين، ج2، ص485، ح10 ; احتجاج، ج2، ص284 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[2]. الغيبة، طوسى، ص 294، ح248; احتجاج، ج2، ص285; بحارالأنوار، ج 25، ص 329، ح4.
[3]. احتجاج، ج2، ص323و324 ; بحارالأنوار، ج53، ص176، ح7 .
[4]. احتجاج، ج2، ص322 ; بحارالأنوار، ج53، ص175، ح7 .
[5]. الغيبة، طوسى، ص288، ح246; احتجاج، ج2، ص280; بحارالأنوار، ج53، ص194، ح21.
[6]. سوره ى جمعه، آيه ى 2 .
[7]. مصباح، كفعمى، ص396 .
[8]. كمال الدين، ج2، ص511، ح42 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1110 ; بحارالأنوار، ج53، ص190و191، ح19 .
[9]. سوره ى عنكبوت، آيه ى 2و3 .
[10]. الغيبة، طوسى، ص287، ح246 ; احتجاج، ج2، ص279 ; بحارالأنوار، ج53، ص193، ح21 .
[11]. الغيبة، طوسى، ص286، ح245 ; احتجاج، ج2، ص279 ; بحارالأنوار، ج53، ص179، ح9 .
[12]. كافى، ج2، ص73، ح1 ; وسائل الشيعة، ج15، ص233، ح20360 .
[13]. بحار الأنوار، ج65، ص167، ح23 ; وسائل الشيعة، ج4، ص57، ح4498 .
[14]. بحار الأنوار، ج65، ص164، ح13 ; وسائل الشيعة، ج15، ص247، ح20409 .
[15]. كمال الدين، ج2، ص520، ح49 ; بحارالأنوار، ج53، ص182، ح11 .
[16]. احتجاج، ج2، ص325 ; بحارالأنوار، ج53، ص177، ح8 .
منابع
1. قرآن مجيد.
2. اختيار معرفة الرجال (رجال كشّى); محمّد بن حسن طوسى(رحمه الله)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام)لإحياء التراث، 1404 قمرى، قم.
3. إعلام الورى بأعلام الهدى; فضل بن حسن طبرسى(رحمه الله)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام) لإحياء التراث، 1417 قمرى، قم.
4. الإحتجاج; احمد بن على طبرسى(رحمه الله)، دارالنعمان.
5. الإرشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد; شيخ مفيد(رحمه الله)، كنگره ى شيخ مفيد، 1412 قمرى، قم.
6. الإستبصار; محمد بن حسن طوسى(رحمه الله)، دارالكتب الاسلامية، 1363 شمسى، تهران.
7. البرهان فى تفسير القرآن; سيد هاشم بحرانى(رحمه الله)، بنياد بعثت، 1415 قمرى، تهران.
8. البلد الأمين; ابراهيم بن على كفعمى(رحمه الله)
9. الخرائج و الجرائح; قطب الدين راوندى(رحمه الله)، مؤسسة الامام المهدى(عليه السلام)، قم.
10. الصحيفة السجادية; امام سجاد(عليه السلام)، دفتر نشر الهادى، 1376 شمسى، قم.
11. الغيبة; محمد بن حسن طوسى(رحمه الله)، مؤسسة المعارف الاسلامية، 1411 قمرى، قم.
12. المستدرك على الصحيحين; حاكم نيشابورى، دارالمعرفة، 1406 قمرى، بيروت، لبنان.
13. المصباح; ابراهيم بن على كفعمى(رحمه الله)، انتشارات رضى، 1405 قمرى، قم.
14. الهداية الكبرى; حسين بن حمدان خصيبى(رحمه الله)، مؤسسة البلاغ، 1411 قمرى، بيروت، لبنان.
15. بحارالأنوار; علامه محمد باقر مجلسى(رحمه الله)، مؤسسة الوفاء، 1403 قمرى، بيروت، لبنان.
16. بصائر الدرجات الكبرى; محمد بن الحسن الصفار(رحمه الله)، مؤسسه اعلمى، 1362 شمسى، تهران.
17. تحف العقول عن آل الرسول(صلى الله عليه وآله وسلم); ابن شعبه حرانى(رحمه الله)، جامعه ى مدرسين، 1404 قمرى، قم.
18. تفسير قمى; على بن ابراهيم قمى(رحمه الله)، مؤسسه ى دارالكتاب، 1404 قمرى، قم.
19. تفصيل وسائل الشيعة; حر عاملى(رحمه الله)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام)لإحياء التراث، 1414 قمرى، قم.
20. تهذيب الأحكام; محمّد بن حسن طوسى(رحمه الله)، دارالكتب الاسلامية، 1365 شمسى، تهران.
21. دلائل الإمامة; محمد جرير طبرى(رحمه الله)، مؤسسه بعثت، 1413 قمرى، قم.
22. كافى; محمّد بن يعقوب كلينى(رحمه الله)، دارالكتب الاسلامية، 1388 قمرى، تهران.
23. كشف الغمة فى معرفة الأئمة; على بن عيسى بن أبى الفتح إربلى(رحمه الله)، دارالأضواء، 1405 قمرى، بيروت، لبنان.
24. كمال الدين و تمام النعمة; شيخ صدوق(رحمه الله)، جامعه مدرسين، 1405 قمرى، قم.
25. مدينة المعاجز; سيد هاشم بحرانى(رحمه الله)، مؤسسة المعارف الاسلامية، 1416 قمرى، قم.
26. من لايحضره الفقيه; شيخ صدوق(رحمه الله)، جامعه ى مدرسين، 1404 قمرى، قم.
27. مهج الدعوات; سيد بن طاووس(رحمه الله)، انتشارات دارالذخائر، 1411 قمرى، قم.
28. نهج البلاغه سيد رضى(رحمه الله)، تحقيق شيخ محمد عبده، دارالمعرفه، بيروت، لبنان.
(پيروزى حق بر باطل)
(أَبَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَلْحَقِّ إِلاّ إِتْماماً، وَلِلْباطِلِ إِلاّ زَهُوقاً)[10]
اراده ى حتمى خداوند بر اين قرار گرفته است كه ـ دير يا زود ـ پايان حق، پيروزى، و پايان باطل، نابودى باشد.
شرح حديث
اين عبارت، قسمتى از جوابى است كه حضرت(عليه السلام) به نامه ى احمد بن اسحاق اشعرى قمّى داده اند. حضرت، در اين نامه، بعد از ردّ ادعاى جعفر (عموى خود)، خودش را وصىّ و امام بعد از پدرش امام حسن عسكرى(عليه السلام) معرفى مى كند; آن گاه به اين نكته اشاره مى كند كه سنّت الهى به اين تعلّق گرفته است كه حقّ و حقيقت را يارى كند و به جايگاه رفيع خود برساند، هر چند در طول تاريخ با آن مبارزه شود; از طرف ديگر، سنّت الهى به اين تعلّق گرفته است كه باطل ـ هر چند مدّتى جولان دهد و حاكم باشد ـ نابود گردد و جز اسمى از آن باقى نماند. سرنوشت فرعون ها و ... اين نكته را به خوبى نشان داده است; لذا بر ماست كه هميشه، دنباله رو حقّ و حقيقت باشيم و از تلخى ها و دشوارى ها در اين مسير نهراسيم، و هيچ گاه دل به ظاهر فريبنده ى باطل نبنديم; زيرا، نور حق بالاخره به ثمر مى نشيند و باطل را نابود مى كند.
حديث سى و هشتم:
(عمل به سنّت، مبناى مودّت)
(إِجْعَلُوا قَصْدَكُمْ إِلَيْنا بِالْمَوَدَّةِ عَلَى السُّنَّةِ الْواضِحَةِ، فَقَدْ نَصَحْتُ لَكُمْ، وَاللّهُ شاهِدٌ عَلَيَّ وَعَلَيْكُمْ)[11]
هدف و قصد خويش را نسبت به محبّت و دوستى ما ـ اهل بيت عصمت و طهارت ـ بر مبناى عمل به سنّت و اجراى احكام الهى قرار دهيد; پس همانا كه موعظه ها و سفارش هاى لازم را نمودم، و خداوند متعال نسبت به همه ى ما و شما گواه است.
شرح حديث
بين ابن ابى غانم قزوينى با جماعتى از شيعيان در مورد جانشينى امام حسن عسكرى(عليه السلام)اختلاف شد، ابن ابى غانم معتقد بود كه ايشان رحلت نمود، در حالى كه جانشينى براى خود معرفى نكرد، ولى جماعت شيعيان با او به مخالفت پرداختند و معتقد بودند كه امام حسن عسكرى(عليه السلام) براى خود جانشينى را تعيين نموده است; لذا نامه اى به امام زمان(عليه السلام)نوشتند و اين موضوع را براى حضرت بازگو كردند. حضرت(عليه السلام)در جواب نامه، به خطّ خود، مطالبى مرقوم داشتند كه از آن جمله، حديث فوق است.
حضرت در آن نامه ابتدا به تقوا و پرهيزكارى امر مى كند و سپس مى فرمايد:
تسليم ما باشيد و هر چه را نمى دانيد به ما باز گردانيد، بر ما است كه حقيقت را بيان كنيم ... به راست و چپ منحرف نشويد و محبّت و دوستى خود را نسبت به ما با اطاعت از دستورهاى ما، كه همان شريعت محمّدى است، ثابت عملى سازيد.
از اين حديث به خوبى استفاده مى شود كه ادعاى محبت كافى نيست و محبّ حقيقى كسى است كه به دستورهاى محبوب خود عمل مى كند.
امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
مذاهب شما را دور نكند; به خدا سوگند، شيعيان ما كسانى هستند كه خدا را اطاعت مى كنند.[12]
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
شيعيان ما اهل ورع و كوشش، اهل وفا و امانت دارى، اهل زهد و عبادت و اصحاب پنجاه و يك ركعت در شبانه روزند; شب ها بيدارند و روزها روزه دارند; زكات اموال خود را مى پردازند; حجّ خانه ى خدا را به جا مى آورند و از هر كار حرامى اجتناب مى كنند.[13]
هم چنين امام صادق(عليه السلام) در جايى ديگر مى فرمايد:
كسى كه به زبان بگويد شيعه ام، ولى در عمل و آثار با ما مخالفت كند، از شيعيان ما نيست. شيعيان ما كسانى هستند كه با زبان و قلب با ما موافق اند و آثار ما را متابعت و به اعمال ما عمل مى كنند.[14]
حديث سى و نهم:
(حكم وقف)
(وَأَمّا ما سَأَلْتَ عَنْهُ مِنْ أَمْرِ الْوَقْفِ عَلى ناحِيَتِنا وَما يَجْعَلُ لَنا ثُمَّ يَحْتاجُ إِلَيْهِ صاحِبُهُ، فَكُلُّ ما لَمْ يُسَلَّمْ فَصاحِبُهُ فيهِ بِالْخِيارِ، وَكُلُّ ما سُلِّمَ فَلا خِيارَ فيهِ لِصاحِبِهِ، إِحْتاجَ إِلَيْهِ صاحِبُهُ أَوْ لَمْ يَحْتَجْ)[15]
از ما درباره ى اين كه فردى چيزى را براى ما وقف كرده، ولى خودش به آن محتاج شده است، پرسيده اى. حكم چنين فردى، اين است كه در آن چه براى ما وقف كرده، ولى تسليم ما نكرده، مختار است و مى تواند وقف را به هم بزند; ولى آن چه را، به خاطر تسليم، وقفش مسلّم شده است، ديگر نمى تواند برگرداند، خواه به آن احتياج داشته يا نداشته باشد.
شرح حديث
اين عبارت، قسمتى از توقيعى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب سؤال هاى ابوالحسين محمّد بن جعفر اسدى مرقوم داشته اند.
حكم وقف با معاملات ديگر تفاوت دارد. اگر كسى چيزى را بفروشد و پولش را از مشترى بگيرد، ولى پشيمان شود و از معامله صرف نظر كند، مى تواند پول را پس دهد و معامله را به هم بزند; امّا وقف اين گونه نيست. وقتى چيزى وقف شد، اگر واقف، آن را به موقوف عليه (كسانى كه آن چيز براى آنان وقف شده) تسليم نكرده باشد، مى تواند وقف را بر هم بزند و به دارايى هاى خودش بازگرداند; ولى اگر مال موقوف را در اختيار موقوف عليه قرار داد، آن وقف حتميّت پيدا مى كند و واقف نمى تواند به هيچ عنوان آن را به اموال خود بازگرداند.
در اين حكم، فرق نمى كند كه موقوف عليه چه كسى باشد، امام معصوم باشد يا فرد عادى; نيز تفاوتى ندارد كه مال موقوف چه مقدار باشد، كم يا زياد.
حديث چهلم:
(حسن عاقبت)
(وَالْعاقِبَةُ بِجَميلِ صُنْعِ اللّهِ سُبْحانَهُ تَكُونُ حَميدَةً لَهُمْ مَا اجْتَنَبُوا الْمَنْهِيَّ عَنْهُ مِنَ الذُّنُوبِ)[16]
با ساخت نيكوى خداوند، فرجام كار، مادامى كه شيعيان از گناهان دورى گزينند، پسنديده و نيكو خواهد بود.
شرح حديث
اين حديث، بخشى از نامه اى است كه امام زمان(عليه السلام) براى شيخ مفيد(رحمه الله)مرقوم داشته اند. حضرت(عليه السلام) به نكته اى مهم اشاره كرده اند كه اگر شيعيان ما، عاقبت به خيرى را مى خواهند، سببش لطف و توجّه خاصّ خداوند است; پس بايد از گناهانى كه خداوند متعال از آن ها منع كرده است، اجتناب كنند; زيرا هر عملى، اثر مخصوص خود را دارد و نَفْس ما، مطابق كارها، سخنان و حتّى افكارى كه داريم، ساخته مى شود. آن كس كه از انجام دادن گناه باكى ندارد ـ حال آن گناه كم باشد يا زياد، كوچك باشد يا بزرگ ـ بداند كه حقيقت خود را تيره و تار كرده، شايستگى ورود به جايگاه نور و پاكى را ندارد. يك گناه، آتشى است كه در خرمنى مى افتد. انسان سال ها تلاش مى كند و ثواب ها براى خويش فراهم مى آورد، ولى با يك گناه، حاصل عمرى را به هدر مى دهد; از اين رو، حضرت، در اين حديث، خطر گناه را گوشزد كرده است.
________________________________________
[1]. كمال الدين، ج2، ص485، ح10 ; احتجاج، ج2، ص284 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[2]. الغيبة، طوسى، ص 294، ح248; احتجاج، ج2، ص285; بحارالأنوار، ج 25، ص 329، ح4.
[3]. احتجاج، ج2، ص323و324 ; بحارالأنوار، ج53، ص176، ح7 .
[4]. احتجاج، ج2، ص322 ; بحارالأنوار، ج53، ص175، ح7 .
[5]. الغيبة، طوسى، ص288، ح246; احتجاج، ج2، ص280; بحارالأنوار، ج53، ص194، ح21.
[6]. سوره ى جمعه، آيه ى 2 .
[7]. مصباح، كفعمى، ص396 .
[8]. كمال الدين، ج2، ص511، ح42 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1110 ; بحارالأنوار، ج53، ص190و191، ح19 .
[9]. سوره ى عنكبوت، آيه ى 2و3 .
[10]. الغيبة، طوسى، ص287، ح246 ; احتجاج، ج2، ص279 ; بحارالأنوار، ج53، ص193، ح21 .
[11]. الغيبة، طوسى، ص286، ح245 ; احتجاج، ج2، ص279 ; بحارالأنوار، ج53، ص179، ح9 .
[12]. كافى، ج2، ص73، ح1 ; وسائل الشيعة، ج15، ص233، ح20360 .
[13]. بحار الأنوار، ج65، ص167، ح23 ; وسائل الشيعة، ج4، ص57، ح4498 .
[14]. بحار الأنوار، ج65، ص164، ح13 ; وسائل الشيعة، ج15، ص247، ح20409 .
[15]. كمال الدين، ج2، ص520، ح49 ; بحارالأنوار، ج53، ص182، ح11 .
[16]. احتجاج، ج2، ص325 ; بحارالأنوار، ج53، ص177، ح8 .
منابع
1. قرآن مجيد.
2. اختيار معرفة الرجال (رجال كشّى); محمّد بن حسن طوسى(رحمه الله)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام)لإحياء التراث، 1404 قمرى، قم.
3. إعلام الورى بأعلام الهدى; فضل بن حسن طبرسى(رحمه الله)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام) لإحياء التراث، 1417 قمرى، قم.
4. الإحتجاج; احمد بن على طبرسى(رحمه الله)، دارالنعمان.
5. الإرشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد; شيخ مفيد(رحمه الله)، كنگره ى شيخ مفيد، 1412 قمرى، قم.
6. الإستبصار; محمد بن حسن طوسى(رحمه الله)، دارالكتب الاسلامية، 1363 شمسى، تهران.
7. البرهان فى تفسير القرآن; سيد هاشم بحرانى(رحمه الله)، بنياد بعثت، 1415 قمرى، تهران.
8. البلد الأمين; ابراهيم بن على كفعمى(رحمه الله)
9. الخرائج و الجرائح; قطب الدين راوندى(رحمه الله)، مؤسسة الامام المهدى(عليه السلام)، قم.
10. الصحيفة السجادية; امام سجاد(عليه السلام)، دفتر نشر الهادى، 1376 شمسى، قم.
11. الغيبة; محمد بن حسن طوسى(رحمه الله)، مؤسسة المعارف الاسلامية، 1411 قمرى، قم.
12. المستدرك على الصحيحين; حاكم نيشابورى، دارالمعرفة، 1406 قمرى، بيروت، لبنان.
13. المصباح; ابراهيم بن على كفعمى(رحمه الله)، انتشارات رضى، 1405 قمرى، قم.
14. الهداية الكبرى; حسين بن حمدان خصيبى(رحمه الله)، مؤسسة البلاغ، 1411 قمرى، بيروت، لبنان.
15. بحارالأنوار; علامه محمد باقر مجلسى(رحمه الله)، مؤسسة الوفاء، 1403 قمرى، بيروت، لبنان.
16. بصائر الدرجات الكبرى; محمد بن الحسن الصفار(رحمه الله)، مؤسسه اعلمى، 1362 شمسى، تهران.
17. تحف العقول عن آل الرسول(صلى الله عليه وآله وسلم); ابن شعبه حرانى(رحمه الله)، جامعه ى مدرسين، 1404 قمرى، قم.
18. تفسير قمى; على بن ابراهيم قمى(رحمه الله)، مؤسسه ى دارالكتاب، 1404 قمرى، قم.
19. تفصيل وسائل الشيعة; حر عاملى(رحمه الله)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام)لإحياء التراث، 1414 قمرى، قم.
20. تهذيب الأحكام; محمّد بن حسن طوسى(رحمه الله)، دارالكتب الاسلامية، 1365 شمسى، تهران.
21. دلائل الإمامة; محمد جرير طبرى(رحمه الله)، مؤسسه بعثت، 1413 قمرى، قم.
22. كافى; محمّد بن يعقوب كلينى(رحمه الله)، دارالكتب الاسلامية، 1388 قمرى، تهران.
23. كشف الغمة فى معرفة الأئمة; على بن عيسى بن أبى الفتح إربلى(رحمه الله)، دارالأضواء، 1405 قمرى، بيروت، لبنان.
24. كمال الدين و تمام النعمة; شيخ صدوق(رحمه الله)، جامعه مدرسين، 1405 قمرى، قم.
25. مدينة المعاجز; سيد هاشم بحرانى(رحمه الله)، مؤسسة المعارف الاسلامية، 1416 قمرى، قم.
26. من لايحضره الفقيه; شيخ صدوق(رحمه الله)، جامعه ى مدرسين، 1404 قمرى، قم.
27. مهج الدعوات; سيد بن طاووس(رحمه الله)، انتشارات دارالذخائر، 1411 قمرى، قم.
28. نهج البلاغه سيد رضى(رحمه الله)، تحقيق شيخ محمد عبده، دارالمعرفه، بيروت، لبنان.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت چهاردهم)
حديث سى و چهارم:
(هدف بعثت)
(إِنَّ اللّهَ تَعالى لَمْ يَخْلُقِ الْخَلْقَ عَبَثاً، وَلا أَهْمَلَهُمْ سُدىً، بَلْ خَلَقَهُمْ بِقُدْرَتِهِ، وَجَعَلَ لَهُمْ أَسْماعاً وَأَبْصاراً وَقُلُوباً وَأَلْباباً، ثُمَّ بَعَثَ إِلَيْهِمْ النَّبِيّينَ(عليهم السلام) مُبَشِّرينَ وَمُنْذِرينَ، يَأْمُرُونَهُمْ بِطاعَتِهِ وَيَنْهَوْنَهُمْ عَنْ مَعْصِيَتِهِ، وَيُعَرِّفُونَهُمْ ما جَهَلُوهُ مِنْ أَمْرِ خالِقِهِمْ وَدينِهِمْ، وَأَنْزَلَ عَلَيْهِمْ كِتاباً...)[5]
به راستى، خداى متعال مردم را بيهوده نيافريد، و بيكاره رها نساخت; بلكه آنان را به قدرت خود آفريد و به آنان گوش و ديده و دل و عقل داد; سپس پيامبران(عليهم السلام)را به سوى آنان بشارت دهنده و بيم دهنده فرستاد تا مردم را به اطاعت خدا امر كنند و از معصيت او باز دارند و آن چه را از امر خالق و دين خود جاهل اند، بدانها بياموزند، و براى آنان كتابى نازل كرد... .
شرح حديث
اين مطالب بخشى از جوابى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب نامه ى احمد بن اسحاق مرقوم داشتند.
احمد بن اسحاق مى گويد:
بعضى از شيعيان نزد من آمده، خبر از ادّعاى جعفر بن على دادند. او در نامه اى خود را امامِ بعد از امام حسن عسكرى(عليه السلام)معرّفى و مردم را به سوى خود دعوت مى كند. وى ادّعا مى كند كه تمام علوم، از جمله علم حلال و حرام، نزد اوست.
احمد ابن اسحاق اين مطالب را در نامه اى مى نويسد و براى حضرت مى فرستد. حضرت(عليه السلام) در جواب، مطالبى را تذكّر دادند كه از آن جمله اشاره به هدف دار بودن خلقت انسان و بعثت انبياست، تا مردم بدانند، كه هر كس حقّ ادعاى امامت و رهبرى خلق براى رساندن آن ها به اهدافشان را ندارد; هم چنين مردم به اين نكته پى ببرند كه همواره در معرض امتحان الهى اند و از همه ى گفتار و كردار و پندارشان بازخواست مى شوند. اين گونه نيست كه انسان به حال خود رها شده باشد تا مانند حيوانات ديگر زندگى كند و بعد از مدّتى خود را نابود شده بپندارد، بلكه براى انسان ها ابزار فهم (گوش، چشم، دل و عقل) قرار داده است، تا با مدد و يارى انبيا، حقايق عالم را درك كنند و بفهمند كه چگونه بايد زندگى كنند و در اين دنيا، براى رسيدن به سعادت، چه راهى را بايد بپيمايند.
منظور حضرت در اين قسمت از نامه اين است كه انسان به تنهايى نمى تواند راه خويش را بشناسد، لذا خداوند، انبيايى را فرستاد تا دست آدميان را بگيرند و آنان را به سعادت ابدى برسانند و از شقاوت جاويد برهانند. خداوند متعال نيز در قرآن كريم به اين هدف اشاره كرده است:
(هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الاُْمِّيّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَيُزَكّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي ضَلال مُبين)[6]; اوست خدايى كه ميان عرب امّى ـ كه خواندن و نوشتن هم نمى دانستند ـ پيامبرى بزرگوار از خودشان برانگيخت، تا بر آنان آيات وحى خدا را تلاوت كند و آن ها را ـ از لوث جهل و اخلاق زشت ـ پاك سازد و به آنان كتاب آسمانى و حكمت الهى بياموزد، كه پيش از اين همه در گرداب جهالت و گمراهى بودند.
اوضاع امروز جهان اين نكته را به خوبى آشكار كرده است. چه افراد مظلومى كه به بهانه هاى واهى، خونشان ريخته مى شود و چه اموالى كه به هوسى غارت مى گردد و ... !
حديث سى و پنجم:
(كيفيت درخواست حاجت)
(مَنْ كانَتْ لَهُ إِلَى اللّهِ حاجَةٌ فَلْيَغْتَسِلْ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ بَعْدَ نِصْفِ اللَّيْلِ وَيَأْتي مُصَلاّهُ)[7]
هر كس حاجت و خواسته اى از پيشگاه خداوند متعال دارد، بعد از نيمه شب جمعه غسل كند و براى مناجات با خداوند در جايگاه نمازش قرار گيرد.
شرح حديث
ابوعبداللّه حسين بن محمد بزروفى مى گويد: از ناحيه ى مقدسه ى امام زمان(عليه السلام)توقيعى صادر شد كه در آن نوشته بود:
هر كس خواسته اى از خداوند دارد، بايد شب جمعه، بعد از نيمه شب غسل كند، آن گاه به جايگاه نمازش آيد و دو ركعت نماز بخواند، به «اياك نعبد و اياك نستعين» كه رسيد، صد بار آن را تكرار كند; سپس حمد را تمام كرده، بعد از آن يك مرتبه سوره ى توحيد بخواند; آن گاه ركوع و سجده به جاى آورد و در هر كدام هفت بار تسبيح بگويد. ركعت دوم را نيز همانند ركعت اول به جاى آورد. در پايان نماز دعايى را بخواند كه كفعمى در ابتداى باب 36 از المصباح آورده است. بعد از دعا به سجده برود و نزد خداوند تضرّع كند، آن گاه حاجت خود را از خداوند بخواهد. هر كس از مرد و زن چنين كند، و دعا را از روى اخلاص بخواند، درهاى اجابت به روى او باز مى شود و حاجت او هر چه باشد برآورده مى گردد، مگر آن كه آن حاجت قطع رحمى باشد.
از اين حديث چند نكته استفاده مى شود:
1. نبايد بدون مقدمه به سراغ درخواست حاجت از خداوند متعال رفت; زيرا ممكن است موانعى در انسان وجود داشته باشد كه نگذارد دعاى انسان به هدف اجابت برسد، يكى از اين موانع، گناه است.
2. فقط استغفار براى استجابت دعا و مغفرت كافى نيست، بلكه اقرار به توحيد و مراتب آن و تسبيح و ذكر خدا نيز، از جمله عوامل مؤثر در اين زمينه است.
3. زمان و مكان نيز در تسريع استجابت دعا مؤثّر است; لذا حضرت(عليه السلام) دستور مى دهد كه شخص حاجتمند، در شب جمعه، كه بهترين شب ها در طول هفته است، آن هم در نيمه ى شب، كه بهترين اوقات در شبانه روز است، در جايگاه دائمى نماز، كه بهترين مكان مؤمن است، قرار گيرد و حاجات خود را بعد از نماز بخواهد.
حديث سى و ششم:
(عاقبت به خيرى)
(أَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الْعَمى بَعْدَ الْجَلاءِ، وَمِنَ الضَّلالَةِ بَعْدَ الْهُدى، وَمِنْ مُوبِقاتِ الاَْعْمالِ وَمُرْدِياتِ الْفِتَنِ)[8]
از نابينايى پس از بينايى، و از گمراهى پس از هدايت، و از رفتار هلاكت بار و فتنه هاى نابود كننده، به خدا پناه مى برم.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از توقيعى است كه امام زمان(عليه السلام) به نايب نخست و دوم خود، عثمان بن سعيد عمرى و فرزندش محمّد فرستاده است. حضرت(عليه السلام) بعد از سفارش به امورى در امر غيبت و تثبيت قلوب شيعيان در اين امر مهم، از چند چيز به خدا پناه مى برد كه هر كدام از آن ها براى ما درسى عظيم است:
1. حضرت(عليه السلام) از ضلالت بعد از هدايت به خدا پناه مى برد; زيرا اگر كسى هدايت شود و حقّ و حقيقت را درك كند، ولى پس از مدّتى دست از آن بردارد، حجّت بر او تمام شده و قطعاً، خسارتى جبران ناپذير را متحمل مى شود. چنين كسى سعادت پايدار را پس از شناخت و معرفت، ترك كرده و عذاب جاويد را بر جان خود خريده است.
2. هم چنين، حضرت از اعمال سيئه اى كه انسان را به هلاكت و نيستى مى رساند، به خدا پناه مى برد; زيرا انسان هميشه در خطر از دست دادن ايمان خويش است. هوا و هوس ها و وسوسه هاى شيطان، انسان را تا دَم مرگ رها نمى كنند. از اين بخش، اهمّيت و دشوارى ايمان را مى توان فهميد.
3. آن حضرت، به خداوند متعال، از فتنه هاى خطرناك و مهلك كه انسان را از اوج عزّت به ذلّت مى كشانند، به خداوند پناه مى برد. طبق نصّ صريح قرآن، انسان در معرض امتحان هاى دايمى است. خداوند متعال مى فرمايد:
(أَحَسِبَ النّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنّا وَهُمْ لايُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ...)[9]; آيا مردم چنين پنداشتند كه به صِرف اين كه گفتند ما ايمان به خدا آورده ايم رهايشان كنند و بر اين ادعا هيچ امتحانشان نكنند؟ ما امّت هايى را پيش از اينان امتحان نموديم.
اين امتحان ها گوناگون اند و شدّت و ضعف دارند. گاهى مربوط به بدن و مال و گاهى مربوط به دين است و ... در همه ى اين ابتلائات، چه كوچك و چه بزرگ، بايد به خدا توكّل كرد و با سرافرازى بيرون آمدن را از او خواست.
(هدف بعثت)
(إِنَّ اللّهَ تَعالى لَمْ يَخْلُقِ الْخَلْقَ عَبَثاً، وَلا أَهْمَلَهُمْ سُدىً، بَلْ خَلَقَهُمْ بِقُدْرَتِهِ، وَجَعَلَ لَهُمْ أَسْماعاً وَأَبْصاراً وَقُلُوباً وَأَلْباباً، ثُمَّ بَعَثَ إِلَيْهِمْ النَّبِيّينَ(عليهم السلام) مُبَشِّرينَ وَمُنْذِرينَ، يَأْمُرُونَهُمْ بِطاعَتِهِ وَيَنْهَوْنَهُمْ عَنْ مَعْصِيَتِهِ، وَيُعَرِّفُونَهُمْ ما جَهَلُوهُ مِنْ أَمْرِ خالِقِهِمْ وَدينِهِمْ، وَأَنْزَلَ عَلَيْهِمْ كِتاباً...)[5]
به راستى، خداى متعال مردم را بيهوده نيافريد، و بيكاره رها نساخت; بلكه آنان را به قدرت خود آفريد و به آنان گوش و ديده و دل و عقل داد; سپس پيامبران(عليهم السلام)را به سوى آنان بشارت دهنده و بيم دهنده فرستاد تا مردم را به اطاعت خدا امر كنند و از معصيت او باز دارند و آن چه را از امر خالق و دين خود جاهل اند، بدانها بياموزند، و براى آنان كتابى نازل كرد... .
شرح حديث
اين مطالب بخشى از جوابى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب نامه ى احمد بن اسحاق مرقوم داشتند.
احمد بن اسحاق مى گويد:
بعضى از شيعيان نزد من آمده، خبر از ادّعاى جعفر بن على دادند. او در نامه اى خود را امامِ بعد از امام حسن عسكرى(عليه السلام)معرّفى و مردم را به سوى خود دعوت مى كند. وى ادّعا مى كند كه تمام علوم، از جمله علم حلال و حرام، نزد اوست.
احمد ابن اسحاق اين مطالب را در نامه اى مى نويسد و براى حضرت مى فرستد. حضرت(عليه السلام) در جواب، مطالبى را تذكّر دادند كه از آن جمله اشاره به هدف دار بودن خلقت انسان و بعثت انبياست، تا مردم بدانند، كه هر كس حقّ ادعاى امامت و رهبرى خلق براى رساندن آن ها به اهدافشان را ندارد; هم چنين مردم به اين نكته پى ببرند كه همواره در معرض امتحان الهى اند و از همه ى گفتار و كردار و پندارشان بازخواست مى شوند. اين گونه نيست كه انسان به حال خود رها شده باشد تا مانند حيوانات ديگر زندگى كند و بعد از مدّتى خود را نابود شده بپندارد، بلكه براى انسان ها ابزار فهم (گوش، چشم، دل و عقل) قرار داده است، تا با مدد و يارى انبيا، حقايق عالم را درك كنند و بفهمند كه چگونه بايد زندگى كنند و در اين دنيا، براى رسيدن به سعادت، چه راهى را بايد بپيمايند.
منظور حضرت در اين قسمت از نامه اين است كه انسان به تنهايى نمى تواند راه خويش را بشناسد، لذا خداوند، انبيايى را فرستاد تا دست آدميان را بگيرند و آنان را به سعادت ابدى برسانند و از شقاوت جاويد برهانند. خداوند متعال نيز در قرآن كريم به اين هدف اشاره كرده است:
(هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الاُْمِّيّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَيُزَكّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي ضَلال مُبين)[6]; اوست خدايى كه ميان عرب امّى ـ كه خواندن و نوشتن هم نمى دانستند ـ پيامبرى بزرگوار از خودشان برانگيخت، تا بر آنان آيات وحى خدا را تلاوت كند و آن ها را ـ از لوث جهل و اخلاق زشت ـ پاك سازد و به آنان كتاب آسمانى و حكمت الهى بياموزد، كه پيش از اين همه در گرداب جهالت و گمراهى بودند.
اوضاع امروز جهان اين نكته را به خوبى آشكار كرده است. چه افراد مظلومى كه به بهانه هاى واهى، خونشان ريخته مى شود و چه اموالى كه به هوسى غارت مى گردد و ... !
حديث سى و پنجم:
(كيفيت درخواست حاجت)
(مَنْ كانَتْ لَهُ إِلَى اللّهِ حاجَةٌ فَلْيَغْتَسِلْ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ بَعْدَ نِصْفِ اللَّيْلِ وَيَأْتي مُصَلاّهُ)[7]
هر كس حاجت و خواسته اى از پيشگاه خداوند متعال دارد، بعد از نيمه شب جمعه غسل كند و براى مناجات با خداوند در جايگاه نمازش قرار گيرد.
شرح حديث
ابوعبداللّه حسين بن محمد بزروفى مى گويد: از ناحيه ى مقدسه ى امام زمان(عليه السلام)توقيعى صادر شد كه در آن نوشته بود:
هر كس خواسته اى از خداوند دارد، بايد شب جمعه، بعد از نيمه شب غسل كند، آن گاه به جايگاه نمازش آيد و دو ركعت نماز بخواند، به «اياك نعبد و اياك نستعين» كه رسيد، صد بار آن را تكرار كند; سپس حمد را تمام كرده، بعد از آن يك مرتبه سوره ى توحيد بخواند; آن گاه ركوع و سجده به جاى آورد و در هر كدام هفت بار تسبيح بگويد. ركعت دوم را نيز همانند ركعت اول به جاى آورد. در پايان نماز دعايى را بخواند كه كفعمى در ابتداى باب 36 از المصباح آورده است. بعد از دعا به سجده برود و نزد خداوند تضرّع كند، آن گاه حاجت خود را از خداوند بخواهد. هر كس از مرد و زن چنين كند، و دعا را از روى اخلاص بخواند، درهاى اجابت به روى او باز مى شود و حاجت او هر چه باشد برآورده مى گردد، مگر آن كه آن حاجت قطع رحمى باشد.
از اين حديث چند نكته استفاده مى شود:
1. نبايد بدون مقدمه به سراغ درخواست حاجت از خداوند متعال رفت; زيرا ممكن است موانعى در انسان وجود داشته باشد كه نگذارد دعاى انسان به هدف اجابت برسد، يكى از اين موانع، گناه است.
2. فقط استغفار براى استجابت دعا و مغفرت كافى نيست، بلكه اقرار به توحيد و مراتب آن و تسبيح و ذكر خدا نيز، از جمله عوامل مؤثر در اين زمينه است.
3. زمان و مكان نيز در تسريع استجابت دعا مؤثّر است; لذا حضرت(عليه السلام) دستور مى دهد كه شخص حاجتمند، در شب جمعه، كه بهترين شب ها در طول هفته است، آن هم در نيمه ى شب، كه بهترين اوقات در شبانه روز است، در جايگاه دائمى نماز، كه بهترين مكان مؤمن است، قرار گيرد و حاجات خود را بعد از نماز بخواهد.
حديث سى و ششم:
(عاقبت به خيرى)
(أَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الْعَمى بَعْدَ الْجَلاءِ، وَمِنَ الضَّلالَةِ بَعْدَ الْهُدى، وَمِنْ مُوبِقاتِ الاَْعْمالِ وَمُرْدِياتِ الْفِتَنِ)[8]
از نابينايى پس از بينايى، و از گمراهى پس از هدايت، و از رفتار هلاكت بار و فتنه هاى نابود كننده، به خدا پناه مى برم.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از توقيعى است كه امام زمان(عليه السلام) به نايب نخست و دوم خود، عثمان بن سعيد عمرى و فرزندش محمّد فرستاده است. حضرت(عليه السلام) بعد از سفارش به امورى در امر غيبت و تثبيت قلوب شيعيان در اين امر مهم، از چند چيز به خدا پناه مى برد كه هر كدام از آن ها براى ما درسى عظيم است:
1. حضرت(عليه السلام) از ضلالت بعد از هدايت به خدا پناه مى برد; زيرا اگر كسى هدايت شود و حقّ و حقيقت را درك كند، ولى پس از مدّتى دست از آن بردارد، حجّت بر او تمام شده و قطعاً، خسارتى جبران ناپذير را متحمل مى شود. چنين كسى سعادت پايدار را پس از شناخت و معرفت، ترك كرده و عذاب جاويد را بر جان خود خريده است.
2. هم چنين، حضرت از اعمال سيئه اى كه انسان را به هلاكت و نيستى مى رساند، به خدا پناه مى برد; زيرا انسان هميشه در خطر از دست دادن ايمان خويش است. هوا و هوس ها و وسوسه هاى شيطان، انسان را تا دَم مرگ رها نمى كنند. از اين بخش، اهمّيت و دشوارى ايمان را مى توان فهميد.
3. آن حضرت، به خداوند متعال، از فتنه هاى خطرناك و مهلك كه انسان را از اوج عزّت به ذلّت مى كشانند، به خداوند پناه مى برد. طبق نصّ صريح قرآن، انسان در معرض امتحان هاى دايمى است. خداوند متعال مى فرمايد:
(أَحَسِبَ النّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنّا وَهُمْ لايُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ...)[9]; آيا مردم چنين پنداشتند كه به صِرف اين كه گفتند ما ايمان به خدا آورده ايم رهايشان كنند و بر اين ادعا هيچ امتحانشان نكنند؟ ما امّت هايى را پيش از اينان امتحان نموديم.
اين امتحان ها گوناگون اند و شدّت و ضعف دارند. گاهى مربوط به بدن و مال و گاهى مربوط به دين است و ... در همه ى اين ابتلائات، چه كوچك و چه بزرگ، بايد به خدا توكّل كرد و با سرافرازى بيرون آمدن را از او خواست.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت سیزدهم)
حديث سى و يكم:
(نهى از تكلّف و به زحمت انداختن)
(لا تَتَكَلَّفُوا عِلْمَ ما قَدْ كُفيتُمْ)[1]
خود را براى دانستن آن چه از شما نخواسته اند به مشقت نيندازيد.
شرح حديث
اين عبارت از جمله مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب سؤال هاى اسحاق بن يعقوب تذكّر داده اند.
از اين حديث شريف چند نكته استفاده مى شود كه به برخى از آن ها اشاره مى كنيم:
1. همه ى افراد، از نظر عقلى و توان درك و فهم، يك سان نيستند. برخى، مطالب فلسفى و عقلى و استدلالى را به راحتى درك مى كنند و برخى چنين نيستند; بنابراين، هر كس بايد اندازه ى فهم خود را بداند و بيش از آن، خود را به زحمت نيندازد; زيرا، به طور نمونه، كسى كه توان فهم مطالب عرفانى را ندارد، اگر وارد اين مباحث شود، يقيناً، با مشكل روبه رو خواهد شد و چه بسا به گمراهى افتد.
2. شارع مقدّس اسلام، برخى مطالب را نخواسته آشكار كند. حضرت در اين روايت مى فرمايد:
به همان اندازه كه براى شما روشن شده است، قناعت كنيد و خود را براى فهميدن آن چه از شما مخفى شده است، به زحمت نيندازيد.
مثلاً برخى به دنبال اين اند كه بدانند حضرت، الآن، در كجا زندگى مى كنند و ...; علم اين مطالب بر ما پوشيده است. آن چه براى ما روشن است، اين است كه حضرت، زنده است. وظيفه ى ما، آماده كردن اوضاع براى ظهور ايشان است. ما نبايد خود را براى اطلاع از نحوه ى زندگى حضرت و ... به زحمت بيندازيم; زيرا، اين امور، نفعى براى ما ندارد; لذا علمش نيز در اختيار ما نيست.
3. هم چنين، به طور مثال، اگر كسى لباسش پاك بوده باشد و شك كند كه نجس شده است يا نه، بايد حكم را بر پاكى لباس بگذارد; ولى بعضى به اين مقدار اكتفا نمى كنند و خودشان را به زحمت مى اندازند و براى يافتن نجاست احتمالى، همه ى لباس را نگاه مى كنند تا علم حاصل كنند! از ما چنين علمى را نخواسته اند.
حديث سى و دوم:
(توحيد و نفى غلو)
(إِنَّ اللّهَ تَعالى هُوَ الَّذي خَلَقَ الاَْجْسامَ وَقَسَّمَ الاَْرْزاقَ، لاَِنَّهُ لَيْسَ بِجِسْم وَلا حالٌّ في جِسْم، لَيْسَ كَمِثْلِهِ شيءٌ وَهُوَ السَّميعُ الْعَليمُ، وَأَمَّا الاَْئِمَّةُ(عليهم السلام) فَإِنَّهُمْ يَسْأَلوُنَ اللّهَ تَعالى فَيَخْلُقُ، وَيَسْأَلوُنَهُ فَيَرْزِقُ، إِيجاباً لِمَسْأَلَتِهِمْ وَإِعْظاماً لِحَقِّهِمْ)[2]
تنها خداوند متعال است كه اجسام را خلق و روزى ها را تقسيم كرده است; زيرا او جسم يا حلول كننده در جسم نيست. چيزى همانند او نيست. او شنوا و داناست; امّا ائمّه(عليهم السلام) چيزى را از خدا مى خواهند و خدا نيز براى آنان خلق مى كند. از خدا مى خواهند، خدا هم روزى مى دهد. خدا چنين مى كند، چون بر خود حتم كرده كه خواسته ى آنان را اجابت و منزلت و شأن آن ها را عظيم گرداند.
شرح حديث
شيخ طوسى(رحمه الله) دركتاب الغيبة نقل مى كند،جماعتى از شيعيان، در مقام اهل بيت(عليهم السلام) اختلاف كردند.عدّه اى قائل بودند كه خداوند ـ عزّوجل ـ قدرت خلق و رزق را به امامان معصوم واگذار كرده است.در مقابل، عدّه اى براين عقيده بودند كه اين امر،محال است وبر خداوند متعال جايز نيست كه امر خلق و رزق رابه ائمه واگذار كند;زيرا، تنها خداوند متعال قادر برخلق اجسام است.
شيعيان، در اين امر، به نزاع شديد برخاستند. شخصى كه در آن مجلس حاضر بود، گفت: «چرا نزد ابى جعفر محمّد بن عثمان عمرى (سفير دوم حضرت) نمى رويد و در اين باره از او سؤال نمى كنيد تا حقّ بر شما روشن گردد؟ او تنها راه و واسطه به سوى حضرت صاحب الأمر(عليه السلام)است.» شيعيان، بر اين امر راضى شدند و نامه نوشتند و در آن، مسئله ى مورد نزاع را پرسيدند. حضرت در جواب نامه مرقوم فرمودند:
خالق نبايد جسم، و رازق نبايد روزى خورنده باشد; در نتيجه، ما چون جسم داريم و روزى مى خوريم، نه خالق هستيم و نه رازق; ولى خداوند، حق ما را بزرگ قرار داده و درخواست ما را اجابت مى كند; لذا دعايى كه مى كنيم، برآورده مى شود، نه اين كه ما، خود، جداى از خواست الهى، توان اين را داشته باشيم.
حديث سى و سوم:
(محبت امام زمان(عليه السلام))
(فَلْيَعْمَلْ كُلُّ امْرِء مِنْكُمْ بِما يَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنا، وَيَتَجَنَّبُ ما يُدْنيهِ مِنْ كَراهَتِنا وَسَخَطِنا)[3]
پس هر يك از شما بايد كارى كند كه وى را به محبت و دوستى ما نزديك سازد، و از آن چه خوشايند ما نيست و باعث كراهت و خشم ماست دورى گزيند.
شرح حديث
اين عبارت بخشى از نامه اى است كه امام زمان(عليه السلام) براى شيخ مفيد(رحمه الله)فرستاده است. حضرت بعد از تأييد ايشان و ذكر سفارش ها و دستورهاى گوناگون به شيعيان، مى فرمايد:
هر فرد از شيعيان بايد كارى را انجام دهد كه به محبت ما اهل بيت نزديك شود، و از كارهايى كه موجب كراهت و ناخرسندى ما مى شود، اجتناب و دورى كند.
روشن است محبّت و كراهت اهل بيت(عليهم السلام) جنبه ى فردى و شخصى ندارد، بلكه به ملاك خدايى است; زيرا هر گاه اهل بيت(عليهم السلام) مشاهده كنند كه شيعيان و منتسبان به آنان، كارهايى را انجام مى دهند كه مورد رضايت الهى است، و نيز از كارهايى كه مورد سخط و غضب خداوند است اجتناب مى كنند، خوش حال مى شوند و به آنان مى بالند. در همين نامه ى حضرت، مى بينيم كه چه تعبيرهاى گران قدرى در شأن شيخ مفيد(رحمه الله)آمده است:
به نام خداوند بخشنده و مهربان. امّا بعد (از حمد و ثنا); سلام بر تو اى دوست و دين دار مخلص كه به مقام ما و ... يقين استوار دارى! ما يقيناً خداى را كه جز او معبودى نيست، به خاطر وجود تو، شكرگزاريم. از او درخواست درود بر آقا و مولايمان محمد و آل طاهرش را داريم. تو را آگاه مى كنم ـ خداوند توفيقات را براى نصرت و يارى حقّ ادامه دهد، و جزايت را به جهت گفتارِ راست تو از جانب ما، عظيم گرداند ـ كه به ما اذن داده شده كه تو را مشرّف به نامه نگارى كنيم[4].
بر ماست كه اگر به دنبال جلب محبّت آقا امام زمان(عليه السلام) و دورى از سخط و غضب آن حضرت هستيم، كارى نكنيم كه از ايشان دور شده، از عناياتش محروم گرديم; و از طرف ديگر، سعى ما بر اين باشد كه اعمال و رفتارى را انجام دهيم كه هر چه بيش تر ما را به ايشان نزديك مى گرداند.
(نهى از تكلّف و به زحمت انداختن)
(لا تَتَكَلَّفُوا عِلْمَ ما قَدْ كُفيتُمْ)[1]
خود را براى دانستن آن چه از شما نخواسته اند به مشقت نيندازيد.
شرح حديث
اين عبارت از جمله مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب سؤال هاى اسحاق بن يعقوب تذكّر داده اند.
از اين حديث شريف چند نكته استفاده مى شود كه به برخى از آن ها اشاره مى كنيم:
1. همه ى افراد، از نظر عقلى و توان درك و فهم، يك سان نيستند. برخى، مطالب فلسفى و عقلى و استدلالى را به راحتى درك مى كنند و برخى چنين نيستند; بنابراين، هر كس بايد اندازه ى فهم خود را بداند و بيش از آن، خود را به زحمت نيندازد; زيرا، به طور نمونه، كسى كه توان فهم مطالب عرفانى را ندارد، اگر وارد اين مباحث شود، يقيناً، با مشكل روبه رو خواهد شد و چه بسا به گمراهى افتد.
2. شارع مقدّس اسلام، برخى مطالب را نخواسته آشكار كند. حضرت در اين روايت مى فرمايد:
به همان اندازه كه براى شما روشن شده است، قناعت كنيد و خود را براى فهميدن آن چه از شما مخفى شده است، به زحمت نيندازيد.
مثلاً برخى به دنبال اين اند كه بدانند حضرت، الآن، در كجا زندگى مى كنند و ...; علم اين مطالب بر ما پوشيده است. آن چه براى ما روشن است، اين است كه حضرت، زنده است. وظيفه ى ما، آماده كردن اوضاع براى ظهور ايشان است. ما نبايد خود را براى اطلاع از نحوه ى زندگى حضرت و ... به زحمت بيندازيم; زيرا، اين امور، نفعى براى ما ندارد; لذا علمش نيز در اختيار ما نيست.
3. هم چنين، به طور مثال، اگر كسى لباسش پاك بوده باشد و شك كند كه نجس شده است يا نه، بايد حكم را بر پاكى لباس بگذارد; ولى بعضى به اين مقدار اكتفا نمى كنند و خودشان را به زحمت مى اندازند و براى يافتن نجاست احتمالى، همه ى لباس را نگاه مى كنند تا علم حاصل كنند! از ما چنين علمى را نخواسته اند.
حديث سى و دوم:
(توحيد و نفى غلو)
(إِنَّ اللّهَ تَعالى هُوَ الَّذي خَلَقَ الاَْجْسامَ وَقَسَّمَ الاَْرْزاقَ، لاَِنَّهُ لَيْسَ بِجِسْم وَلا حالٌّ في جِسْم، لَيْسَ كَمِثْلِهِ شيءٌ وَهُوَ السَّميعُ الْعَليمُ، وَأَمَّا الاَْئِمَّةُ(عليهم السلام) فَإِنَّهُمْ يَسْأَلوُنَ اللّهَ تَعالى فَيَخْلُقُ، وَيَسْأَلوُنَهُ فَيَرْزِقُ، إِيجاباً لِمَسْأَلَتِهِمْ وَإِعْظاماً لِحَقِّهِمْ)[2]
تنها خداوند متعال است كه اجسام را خلق و روزى ها را تقسيم كرده است; زيرا او جسم يا حلول كننده در جسم نيست. چيزى همانند او نيست. او شنوا و داناست; امّا ائمّه(عليهم السلام) چيزى را از خدا مى خواهند و خدا نيز براى آنان خلق مى كند. از خدا مى خواهند، خدا هم روزى مى دهد. خدا چنين مى كند، چون بر خود حتم كرده كه خواسته ى آنان را اجابت و منزلت و شأن آن ها را عظيم گرداند.
شرح حديث
شيخ طوسى(رحمه الله) دركتاب الغيبة نقل مى كند،جماعتى از شيعيان، در مقام اهل بيت(عليهم السلام) اختلاف كردند.عدّه اى قائل بودند كه خداوند ـ عزّوجل ـ قدرت خلق و رزق را به امامان معصوم واگذار كرده است.در مقابل، عدّه اى براين عقيده بودند كه اين امر،محال است وبر خداوند متعال جايز نيست كه امر خلق و رزق رابه ائمه واگذار كند;زيرا، تنها خداوند متعال قادر برخلق اجسام است.
شيعيان، در اين امر، به نزاع شديد برخاستند. شخصى كه در آن مجلس حاضر بود، گفت: «چرا نزد ابى جعفر محمّد بن عثمان عمرى (سفير دوم حضرت) نمى رويد و در اين باره از او سؤال نمى كنيد تا حقّ بر شما روشن گردد؟ او تنها راه و واسطه به سوى حضرت صاحب الأمر(عليه السلام)است.» شيعيان، بر اين امر راضى شدند و نامه نوشتند و در آن، مسئله ى مورد نزاع را پرسيدند. حضرت در جواب نامه مرقوم فرمودند:
خالق نبايد جسم، و رازق نبايد روزى خورنده باشد; در نتيجه، ما چون جسم داريم و روزى مى خوريم، نه خالق هستيم و نه رازق; ولى خداوند، حق ما را بزرگ قرار داده و درخواست ما را اجابت مى كند; لذا دعايى كه مى كنيم، برآورده مى شود، نه اين كه ما، خود، جداى از خواست الهى، توان اين را داشته باشيم.
حديث سى و سوم:
(محبت امام زمان(عليه السلام))
(فَلْيَعْمَلْ كُلُّ امْرِء مِنْكُمْ بِما يَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنا، وَيَتَجَنَّبُ ما يُدْنيهِ مِنْ كَراهَتِنا وَسَخَطِنا)[3]
پس هر يك از شما بايد كارى كند كه وى را به محبت و دوستى ما نزديك سازد، و از آن چه خوشايند ما نيست و باعث كراهت و خشم ماست دورى گزيند.
شرح حديث
اين عبارت بخشى از نامه اى است كه امام زمان(عليه السلام) براى شيخ مفيد(رحمه الله)فرستاده است. حضرت بعد از تأييد ايشان و ذكر سفارش ها و دستورهاى گوناگون به شيعيان، مى فرمايد:
هر فرد از شيعيان بايد كارى را انجام دهد كه به محبت ما اهل بيت نزديك شود، و از كارهايى كه موجب كراهت و ناخرسندى ما مى شود، اجتناب و دورى كند.
روشن است محبّت و كراهت اهل بيت(عليهم السلام) جنبه ى فردى و شخصى ندارد، بلكه به ملاك خدايى است; زيرا هر گاه اهل بيت(عليهم السلام) مشاهده كنند كه شيعيان و منتسبان به آنان، كارهايى را انجام مى دهند كه مورد رضايت الهى است، و نيز از كارهايى كه مورد سخط و غضب خداوند است اجتناب مى كنند، خوش حال مى شوند و به آنان مى بالند. در همين نامه ى حضرت، مى بينيم كه چه تعبيرهاى گران قدرى در شأن شيخ مفيد(رحمه الله)آمده است:
به نام خداوند بخشنده و مهربان. امّا بعد (از حمد و ثنا); سلام بر تو اى دوست و دين دار مخلص كه به مقام ما و ... يقين استوار دارى! ما يقيناً خداى را كه جز او معبودى نيست، به خاطر وجود تو، شكرگزاريم. از او درخواست درود بر آقا و مولايمان محمد و آل طاهرش را داريم. تو را آگاه مى كنم ـ خداوند توفيقات را براى نصرت و يارى حقّ ادامه دهد، و جزايت را به جهت گفتارِ راست تو از جانب ما، عظيم گرداند ـ كه به ما اذن داده شده كه تو را مشرّف به نامه نگارى كنيم[4].
بر ماست كه اگر به دنبال جلب محبّت آقا امام زمان(عليه السلام) و دورى از سخط و غضب آن حضرت هستيم، كارى نكنيم كه از ايشان دور شده، از عناياتش محروم گرديم; و از طرف ديگر، سعى ما بر اين باشد كه اعمال و رفتارى را انجام دهيم كه هر چه بيش تر ما را به ايشان نزديك مى گرداند.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت دوازدهم)
حديث بيست و نهم:
(حكم منكرين امام زمان(عليه السلام))
(لَيْسَ بَيْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَبَيْنَ أَحَد قِرابَةٌ، وَمَنْ أَنْكَرَني فَلَيْسَ مِنّي، وَسَبيلُهُ سَبيلُ ابْنِ نُوح)[12]
بين خداوند عزّوجلّ و هيچ كس قرابت و خويشاوندى نيست، هر كه مرا انكار كند از من نيست، و راهِ او راه فرزند نوح است.
شرح حديث
حديث سى ام:
(آزار دهندگان امام زمان(عليه السلام))
(قَدْ آذانا جُهَلاءُ الشّيعَةِ وَحُمَقاؤُهُمْ، وَمَنْ دينُهُ جِناحُ الْبَعُوضَةِ أَرْجَحُ مِنْهُ)[14]
نادانان و كم خردان شيعه و كسانى كه پر و بال پشه از دين دارى آنان برتر و محكم تر است، ما را آزار مى دهند.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از توقيعى است كه حضرت(عليه السلام) در جواب نامه ى محمّد بن علىّ بن هلال كرخى فرستاده است. اين توقيع، در ردّ طايفه اى از غاليان است كه به شركت ائمه(عليهم السلام) با خداوند در علم و قدرت او معتقدند!
يكى از وظايف شيعه اين است كه امامان را همان طور كه هستند، بشناسد، نه آنان را در سطح افراد عادى پايين آورد و نه در قدرت و ... شريك خداوند يكتا قرار دهد.
در روايات فراوانى، مقام امامان و وظيفه شان به خوبى بيان شده و لازم است با مراجعه به آن ها، تفكّر خويش را درباره ى امامان اصلاح كنيم.
اعمال و رفتار و اعتقاد غاليان، سبب شد كه مخالفان، شيعه را تكفير كنند و گروهى از آنان نيز به نجاست و واجب القتل بودن شيعه فتوا دهند.
اميرالمؤمنين(عليه السلام) در نهج البلاغه در كلامى مى فرمايد:
دو كس در مورد من هلاك مى گردد: يكى آن كس كه در دوستى با من به راه افراط مى رود، ديگرى آن كه در دشمنى با من، سخت به تفريط مى افتد.[15]
________________________________________
[1]. كمال الدين، ج2، ص485، ح4 ; الغيبة، طوسى، ص293، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص272 ; كشف الغمة، ج3، ص340 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1115 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[2]. احتجاج، ج2، ص323 ; الخرائج و الحرائج، ج2، ص903 ; بحارالأنوار، ج53، ص175، ح7.
[3]. كمال الدين، ج2، ص441، ح12 ; الغيبة، طوسى، ص246، ح215 ; بحارالأنوار، ج52، ص30، ح25 .
[4]. احتجاج، ج2، ص323 ; الخرائج و الجرائح، ج2، ص903 ; بحارالأنوار، ج53، ص175، ح7 .
[5]. مهج الدعوات، ص281 ; البلدالأمين، ص393 ; بحارالأنوار، ج92، ص267، ح34 .
[6]. كمال الدين، ص521، ح49 ; احتجاج، ج2، ص299 ; بحارالأنوار، ج53، ص183، ح11 ; وسائل الشيعة، ج9، ص540و541، ح12670 .
[7]. سوره ى نساء، آيه ى 29 .
[8]. الغيبة طوسى، ص286، ح245 ; احتجاج، ج2، ص279 ; بحارالأنوار، ج53، ص180، ح9 .
[9]. رجال كشّى، ج2، ص816 ; بحار الأنوار، ج50، ص318و319، ح15 ; وسائل الشيعة، ج1، ص38، ح61 .
[10]. الإرشاد، شيخ مفيد، ج2، ص39 ; إعلام الورى، ج1، ص436 ; بحارالأنوار، ج44، ص334 .
[11]. كافى، ج1، ص518، ح4 ; بحارالأنوار، ج51، ص309، ح25 .
[12]. كمال الدين، ص484، ح3 ; الغيبة، طوسى، ص290، ح247 ; احتجاج، ج2، ص283 ; كشف الغمة، ج3، ص339 ; إعلام الورى، ج2، ص270 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1113 ; بحارالأنوار، ج53، ص180، ح10 .
[13]. بصائر الدرجات، ص317، ح4 ; مستدرك حاكم، ج3، ص151 .
[14]. احتجاج، ج2، ص289 ; بحارالأنوار، ج25، ص267، ح9 .
[15]. نهج البلاغه، حكمت 469 ; بحارالأنوار، ج39، ص295، ح96 .
(حكم منكرين امام زمان(عليه السلام))
(لَيْسَ بَيْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَبَيْنَ أَحَد قِرابَةٌ، وَمَنْ أَنْكَرَني فَلَيْسَ مِنّي، وَسَبيلُهُ سَبيلُ ابْنِ نُوح)[12]
بين خداوند عزّوجلّ و هيچ كس قرابت و خويشاوندى نيست، هر كه مرا انكار كند از من نيست، و راهِ او راه فرزند نوح است.
شرح حديث
حديث سى ام:
(آزار دهندگان امام زمان(عليه السلام))
(قَدْ آذانا جُهَلاءُ الشّيعَةِ وَحُمَقاؤُهُمْ، وَمَنْ دينُهُ جِناحُ الْبَعُوضَةِ أَرْجَحُ مِنْهُ)[14]
نادانان و كم خردان شيعه و كسانى كه پر و بال پشه از دين دارى آنان برتر و محكم تر است، ما را آزار مى دهند.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از توقيعى است كه حضرت(عليه السلام) در جواب نامه ى محمّد بن علىّ بن هلال كرخى فرستاده است. اين توقيع، در ردّ طايفه اى از غاليان است كه به شركت ائمه(عليهم السلام) با خداوند در علم و قدرت او معتقدند!
يكى از وظايف شيعه اين است كه امامان را همان طور كه هستند، بشناسد، نه آنان را در سطح افراد عادى پايين آورد و نه در قدرت و ... شريك خداوند يكتا قرار دهد.
در روايات فراوانى، مقام امامان و وظيفه شان به خوبى بيان شده و لازم است با مراجعه به آن ها، تفكّر خويش را درباره ى امامان اصلاح كنيم.
اعمال و رفتار و اعتقاد غاليان، سبب شد كه مخالفان، شيعه را تكفير كنند و گروهى از آنان نيز به نجاست و واجب القتل بودن شيعه فتوا دهند.
اميرالمؤمنين(عليه السلام) در نهج البلاغه در كلامى مى فرمايد:
دو كس در مورد من هلاك مى گردد: يكى آن كس كه در دوستى با من به راه افراط مى رود، ديگرى آن كه در دشمنى با من، سخت به تفريط مى افتد.[15]
________________________________________
[1]. كمال الدين، ج2، ص485، ح4 ; الغيبة، طوسى، ص293، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص272 ; كشف الغمة، ج3، ص340 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1115 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[2]. احتجاج، ج2، ص323 ; الخرائج و الحرائج، ج2، ص903 ; بحارالأنوار، ج53، ص175، ح7.
[3]. كمال الدين، ج2، ص441، ح12 ; الغيبة، طوسى، ص246، ح215 ; بحارالأنوار، ج52، ص30، ح25 .
[4]. احتجاج، ج2، ص323 ; الخرائج و الجرائح، ج2، ص903 ; بحارالأنوار، ج53، ص175، ح7 .
[5]. مهج الدعوات، ص281 ; البلدالأمين، ص393 ; بحارالأنوار، ج92، ص267، ح34 .
[6]. كمال الدين، ص521، ح49 ; احتجاج، ج2، ص299 ; بحارالأنوار، ج53، ص183، ح11 ; وسائل الشيعة، ج9، ص540و541، ح12670 .
[7]. سوره ى نساء، آيه ى 29 .
[8]. الغيبة طوسى، ص286، ح245 ; احتجاج، ج2، ص279 ; بحارالأنوار، ج53، ص180، ح9 .
[9]. رجال كشّى، ج2، ص816 ; بحار الأنوار، ج50، ص318و319، ح15 ; وسائل الشيعة، ج1، ص38، ح61 .
[10]. الإرشاد، شيخ مفيد، ج2، ص39 ; إعلام الورى، ج1، ص436 ; بحارالأنوار، ج44، ص334 .
[11]. كافى، ج1، ص518، ح4 ; بحارالأنوار، ج51، ص309، ح25 .
[12]. كمال الدين، ص484، ح3 ; الغيبة، طوسى، ص290، ح247 ; احتجاج، ج2، ص283 ; كشف الغمة، ج3، ص339 ; إعلام الورى، ج2، ص270 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1113 ; بحارالأنوار، ج53، ص180، ح10 .
[13]. بصائر الدرجات، ص317، ح4 ; مستدرك حاكم، ج3، ص151 .
[14]. احتجاج، ج2، ص289 ; بحارالأنوار، ج25، ص267، ح9 .
[15]. نهج البلاغه، حكمت 469 ; بحارالأنوار، ج39، ص295، ح96 .
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت دهم)
حديث بيست و چهارم:
(اميد به اجابت دعا)
(رَبِّ مَنْ ذَا الَّذي دَعاكَ فَلَمْ تُجِبْهُ، وَمَنْ ذَا الَّذي سَأَلَكَ فَلَمْ تُعْطِهِ، وَمَنْ ذَا الَّذي ناجاكَ فَخَيَّبْتَهُ، أَوْ تَقَرَّبَ إِلَيْكَ فَأَبْعَدْتَهُ)[5]
پروردگارا! چه كسى تو را خواند و تو دعايش را اجابت نكردى، و چه كسى از تو درخواست نمود و به او عطا نفرمودى، و چه كسى با تو مناجات كرد و او را نااميد ساختى، يا خود را به تو نزديك نمود و او را دور ساختى؟!
شرح حديث
اين فقره از دعا، برگرفته از دعاى معروف به دعاى علوى مصرى است. محمّد بن على علوى حسينى مصرى، در مكاشفه اى، خدمت حضرت(عليه السلام)مشرّف شد و اين دعا را از ايشان فرا گرفت و با خواندن آن به مقصودش رسيد.
حضرت در اين دعا ـ كه روح اميد را در انسان زنده مى كند ـ به انسان مى آموزد كه نبايد از دعا كردن و روى آوردن به درگاه ايزد نااميد شد; زيرا خداوند متعال كسى را دست خالى برنمى گرداند و هيچ دعايى را بى جواب نمى گذارد.
در اين جا ممكن است كسى بپرسد: «چه بسيارند دعاهايى كه به اجابت نمى رسند و چه بسا انسان از خدا چيزى را مى خواهد، ولى به او داده نمى شود و ... پس منظور از اين حديث چيست؟» در پاسخ بايد گفت:
اوّلاً، چه بسا، انسان از چيزى كراهت دارد، در حالى كه خير او در آن است و ميل به چيزى دارد كه صلاح او در آن نيست; ولى با اين حال، آن را از ايزد تبارك و تعالى مى خواهد. در اين موارد، خداوند دعاى بنده اش را در ظاهر اجابت نمى كند، ولى به عوض آن، نعمت هاى ديگرى به او مى دهد و يا گناهانش را مى آمرزد.
ثانياً، برآورده شدن حاجات، احتياج به وجود شرايط و نبود موانع دارد. با نبود شرايط و وجود موانع، انسان هر چه دعا كند، حاجتش برآورده نمى شود. هم چنين براى دعا كردن آدابى است كه بايد رعايت شود و بدون رعايت آن ها دعا مستجاب نمى شود. نخستين شرط آن «عبد خدا» بودن است. شرط مهم ديگرش اين است كه دل كسى را نيازرده باشيم. كسى كه دل ديگرى را به ناحق مى شكند، چگونه توقع دارد دعايش مستجاب شود؟ نفرين فرد دلشكسته زودتر به درگاه ايزد مى رسد و مستجاب مى شود.
حديث بيست و پنجم:
(حرمت اموال مردم)
(فَلا يَحِلُّ لاَِحِد أَنْ يَتَصَرَّفَ مِنْ مالِ غَيْرِهِ بِغَيْرِ إِذْنِهِ)[6]
براى هيچ كس جايز نيست كه بدون اذن صاحب مال، در مالش تصرّف كند.
شرح حديث
اين كلام، بخشى از جوابى است كه حضرت(عليه السلام) در پاسخ مسائل اسدى، مرقوم داشته اند.
حضرت به مطلبى اشاره مى كنند كه در آيه ى شريفه ى (لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراض مِنْكُمْ)[7]به آن اشاره شده است. خداوند در اين آيه فرموده است:
اموال خود را بين خود به باطل نخوريد، بلكه تصرّف شما به واسطه ى تجارتى باشد كه با رضايت شما، در ميانتان متداول است.
مال مسلمان نيز همانند آبرو و جانش بايد محفوظ باشد، و ديگران نبايد چشم سوئى به آن داشته باشند. مالك مال ديگران شدن، اگر بدون اسباب شرعى وعرفى (از قبيل تجارتِ با رضايت، بخشش، ارث، اجاره و يا ساير اسباب شرعى كه در فقه اسلامى به آن ها اشاره شده است) باشد، نتيجه اى جز هرج و مرج در پى ندارد. در اين آيه و نيز حديث شريف، اين گونه دستور داده شده كه تصرّف در مال ديگران بايد با رضايت يا اذن يا اجازه ى صاحب مال باشد و كسى حق ندارد با زور، مال ديگرى را از دستش بيرون آورد و خود را صاحب آن بداند.
حديث بيست و ششم:
(حضرت زهرا(عليها السلام) الگوى حضرت مهدى(عليه السلام))
(وَفي إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ(صلى الله عليه وآله وسلم) لي أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ)[8]دختر رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) (فاطمه ى زهرا(عليها السلام)) براى من، اسوه و الگويى نيكو است.
شرح حديث
شيخ طوسى(رحمه الله)، در كتاب الغيبة خويش، قصّه ى مشاجره ى ابن ابى غانم قزوينى با جماعتى از شيعه درباره ى امر جانشينى امام عسكرى(عليه السلام)را نقل كرده است. ابن ابى غانم، به جانشينى براى حضرت امام عسكرى(عليه السلام)اعتقادى نداشت. عدّه اى از شيعيان نامه اى به حضرت مى نويسند و در آن مشاجره اى را كه ميان ابن ابى غانم و جماعت شيعه ايجاد شد، يادآور مى شوند.
حضرت، در جواب نامه، به خطّ مبارك خود، بعد از دعا براى عافيت شيعيان از ضلالت و فتنه ها و درخواست روح يقين و عاقبت به خيرى آنان و تذكر به امورى چند، مى فرمايد:
فاطمه ى زهرا، دختر رسول خدا، براى من، در اين مسئله، الگوى خوبى است.
در اين كه حضرت كدام گفتار يا رفتار حضرت زهرا(عليها السلام) را سرمشق خويش قرار داده اند، احتمال هاى مختلفى بيان شده است. كه در اين جا به سه مورد از آن ها اشاره مى شود:
1. حضرت زهرا(عليها السلام) تا پايان عمر شريفش، با هيچ حاكم ظالمى بيعت نكرد. حضرت مهدى(عليه السلام) هم بيعت هيچ سلطان ستمگرى را بر گردن ندارد.
2. شأن صدور اين نامه اين است كه برخى از شيعيان، امامت ايشان را نپذيرفته اند. حضرت مى فرمايند:
اگر مى توانستم و مُجاز بودم، آن چنان مى كردم كه حق بر شما كاملاً آشكار شود به گونه اى كه هيچ شكّى براى شما باقى نماند; ولى مقتداى من حضرت زهرا(عليها السلام)است. ايشان، با اين كه حق حكومت از حضرت على(عليه السلام) سلب شد، هيچ گاه براى بازگرداندن خلافت، از اسباب غيرعادى استفاده نكرد. من نيز از ايشان پيروى مى كنم، و براى احقاق حقّم در اين دوران، راه هاى غيرعادى را نمى پيمايم.
3. حضرت در پاسخ نامه فرموده است:
اگر علاقه و اشتياق فراوان ما به هدايت و دست گيرى از شما نبود، به سبب ظلم هايى كه ديده ايم از شما مردمان روى گردان مى شديم.
حضرت، با اشاره به حضرت زهرا(عليها السلام) مى خواهند بفرمايند، همان طورى كه اذيت و آزارى كه دشمنان نسبت به حضرت فاطمه(عليها السلام)روا داشتند و سكوتى كه مسلمانان پيشه كردند، هيچ كدام سبب نشد كه ايشان از دعا براى مسلمانان دست بكشد، بلكه ديگران را بر خود مقدم مى داشت، من نيز اين ظلم ها و انكارها را تحمّل مى كنم و از دل سوزى و راهنمايى و دعا و ... براى شما، چيزى فرو نمى گذارم.
(اميد به اجابت دعا)
(رَبِّ مَنْ ذَا الَّذي دَعاكَ فَلَمْ تُجِبْهُ، وَمَنْ ذَا الَّذي سَأَلَكَ فَلَمْ تُعْطِهِ، وَمَنْ ذَا الَّذي ناجاكَ فَخَيَّبْتَهُ، أَوْ تَقَرَّبَ إِلَيْكَ فَأَبْعَدْتَهُ)[5]
پروردگارا! چه كسى تو را خواند و تو دعايش را اجابت نكردى، و چه كسى از تو درخواست نمود و به او عطا نفرمودى، و چه كسى با تو مناجات كرد و او را نااميد ساختى، يا خود را به تو نزديك نمود و او را دور ساختى؟!
شرح حديث
اين فقره از دعا، برگرفته از دعاى معروف به دعاى علوى مصرى است. محمّد بن على علوى حسينى مصرى، در مكاشفه اى، خدمت حضرت(عليه السلام)مشرّف شد و اين دعا را از ايشان فرا گرفت و با خواندن آن به مقصودش رسيد.
حضرت در اين دعا ـ كه روح اميد را در انسان زنده مى كند ـ به انسان مى آموزد كه نبايد از دعا كردن و روى آوردن به درگاه ايزد نااميد شد; زيرا خداوند متعال كسى را دست خالى برنمى گرداند و هيچ دعايى را بى جواب نمى گذارد.
در اين جا ممكن است كسى بپرسد: «چه بسيارند دعاهايى كه به اجابت نمى رسند و چه بسا انسان از خدا چيزى را مى خواهد، ولى به او داده نمى شود و ... پس منظور از اين حديث چيست؟» در پاسخ بايد گفت:
اوّلاً، چه بسا، انسان از چيزى كراهت دارد، در حالى كه خير او در آن است و ميل به چيزى دارد كه صلاح او در آن نيست; ولى با اين حال، آن را از ايزد تبارك و تعالى مى خواهد. در اين موارد، خداوند دعاى بنده اش را در ظاهر اجابت نمى كند، ولى به عوض آن، نعمت هاى ديگرى به او مى دهد و يا گناهانش را مى آمرزد.
ثانياً، برآورده شدن حاجات، احتياج به وجود شرايط و نبود موانع دارد. با نبود شرايط و وجود موانع، انسان هر چه دعا كند، حاجتش برآورده نمى شود. هم چنين براى دعا كردن آدابى است كه بايد رعايت شود و بدون رعايت آن ها دعا مستجاب نمى شود. نخستين شرط آن «عبد خدا» بودن است. شرط مهم ديگرش اين است كه دل كسى را نيازرده باشيم. كسى كه دل ديگرى را به ناحق مى شكند، چگونه توقع دارد دعايش مستجاب شود؟ نفرين فرد دلشكسته زودتر به درگاه ايزد مى رسد و مستجاب مى شود.
حديث بيست و پنجم:
(حرمت اموال مردم)
(فَلا يَحِلُّ لاَِحِد أَنْ يَتَصَرَّفَ مِنْ مالِ غَيْرِهِ بِغَيْرِ إِذْنِهِ)[6]
براى هيچ كس جايز نيست كه بدون اذن صاحب مال، در مالش تصرّف كند.
شرح حديث
اين كلام، بخشى از جوابى است كه حضرت(عليه السلام) در پاسخ مسائل اسدى، مرقوم داشته اند.
حضرت به مطلبى اشاره مى كنند كه در آيه ى شريفه ى (لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراض مِنْكُمْ)[7]به آن اشاره شده است. خداوند در اين آيه فرموده است:
اموال خود را بين خود به باطل نخوريد، بلكه تصرّف شما به واسطه ى تجارتى باشد كه با رضايت شما، در ميانتان متداول است.
مال مسلمان نيز همانند آبرو و جانش بايد محفوظ باشد، و ديگران نبايد چشم سوئى به آن داشته باشند. مالك مال ديگران شدن، اگر بدون اسباب شرعى وعرفى (از قبيل تجارتِ با رضايت، بخشش، ارث، اجاره و يا ساير اسباب شرعى كه در فقه اسلامى به آن ها اشاره شده است) باشد، نتيجه اى جز هرج و مرج در پى ندارد. در اين آيه و نيز حديث شريف، اين گونه دستور داده شده كه تصرّف در مال ديگران بايد با رضايت يا اذن يا اجازه ى صاحب مال باشد و كسى حق ندارد با زور، مال ديگرى را از دستش بيرون آورد و خود را صاحب آن بداند.
حديث بيست و ششم:
(حضرت زهرا(عليها السلام) الگوى حضرت مهدى(عليه السلام))
(وَفي إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ(صلى الله عليه وآله وسلم) لي أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ)[8]دختر رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) (فاطمه ى زهرا(عليها السلام)) براى من، اسوه و الگويى نيكو است.
شرح حديث
شيخ طوسى(رحمه الله)، در كتاب الغيبة خويش، قصّه ى مشاجره ى ابن ابى غانم قزوينى با جماعتى از شيعه درباره ى امر جانشينى امام عسكرى(عليه السلام)را نقل كرده است. ابن ابى غانم، به جانشينى براى حضرت امام عسكرى(عليه السلام)اعتقادى نداشت. عدّه اى از شيعيان نامه اى به حضرت مى نويسند و در آن مشاجره اى را كه ميان ابن ابى غانم و جماعت شيعه ايجاد شد، يادآور مى شوند.
حضرت، در جواب نامه، به خطّ مبارك خود، بعد از دعا براى عافيت شيعيان از ضلالت و فتنه ها و درخواست روح يقين و عاقبت به خيرى آنان و تذكر به امورى چند، مى فرمايد:
فاطمه ى زهرا، دختر رسول خدا، براى من، در اين مسئله، الگوى خوبى است.
در اين كه حضرت كدام گفتار يا رفتار حضرت زهرا(عليها السلام) را سرمشق خويش قرار داده اند، احتمال هاى مختلفى بيان شده است. كه در اين جا به سه مورد از آن ها اشاره مى شود:
1. حضرت زهرا(عليها السلام) تا پايان عمر شريفش، با هيچ حاكم ظالمى بيعت نكرد. حضرت مهدى(عليه السلام) هم بيعت هيچ سلطان ستمگرى را بر گردن ندارد.
2. شأن صدور اين نامه اين است كه برخى از شيعيان، امامت ايشان را نپذيرفته اند. حضرت مى فرمايند:
اگر مى توانستم و مُجاز بودم، آن چنان مى كردم كه حق بر شما كاملاً آشكار شود به گونه اى كه هيچ شكّى براى شما باقى نماند; ولى مقتداى من حضرت زهرا(عليها السلام)است. ايشان، با اين كه حق حكومت از حضرت على(عليه السلام) سلب شد، هيچ گاه براى بازگرداندن خلافت، از اسباب غيرعادى استفاده نكرد. من نيز از ايشان پيروى مى كنم، و براى احقاق حقّم در اين دوران، راه هاى غيرعادى را نمى پيمايم.
3. حضرت در پاسخ نامه فرموده است:
اگر علاقه و اشتياق فراوان ما به هدايت و دست گيرى از شما نبود، به سبب ظلم هايى كه ديده ايم از شما مردمان روى گردان مى شديم.
حضرت، با اشاره به حضرت زهرا(عليها السلام) مى خواهند بفرمايند، همان طورى كه اذيت و آزارى كه دشمنان نسبت به حضرت فاطمه(عليها السلام)روا داشتند و سكوتى كه مسلمانان پيشه كردند، هيچ كدام سبب نشد كه ايشان از دعا براى مسلمانان دست بكشد، بلكه ديگران را بر خود مقدم مى داشت، من نيز اين ظلم ها و انكارها را تحمّل مى كنم و از دل سوزى و راهنمايى و دعا و ... براى شما، چيزى فرو نمى گذارم.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت نهم)
حديث بيست و يكم:
(دعا براى تعجيل فرج)
(أَكْثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعْجيلِ الْفَرَجِ، فإِنَّ ذلِكَ فَرَجُكُمْ)[1]
براى شتاب در گشايش حقيقى و كامل، بسيار دعا كنيد; زيرا، همانا، فَرَج شما در آن است.
شرح
اين كلام از جمله مطالبى است كه حضرت مهدى(عليه السلام) در جواب سؤال هاى اسحاق بن يعقوب بيان كرده اند. در اين روايت، امام(عليه السلام)به زياد دعا كردن براى تعجيل فَرَج فرمان مى دهند. اين فرمان حضرت، اهميّت مطلب را مى رساند; زيرا فَرَجْ و گشايش شيعيان از تمام گرفتارى ها و فتنه ها، در سايه ى ظهور حضرت(عليه السلام)محقق مى گردد; و تا زمانى كه حضرت(عليه السلام) در غيبت به سر مى برد، شيعه نيز تحت فشار و ظلم و تعدّى حاكمانِ ظالم و جائر است.
در اين حديث نكاتى است كه به آن ها اشاره مى كنيم:
1. براى شيعيان فَرَجى است و آنان از شكنجه و اذيّت و آزار و تهمت رهايى خواهند يافت. آن روز طلايى خواهد رسيد و آنان در سايه ى حكومت آقا و مولايشان در آرامش و رفاه و معنويت زندگى خواهند كرد.
2. فرج امام زمان مورد «بداء» واقع مى شود; و به تعبير ديگر، قابل تأخير يا تعجيل است و يكى از عوامل تعجيل در فرج آن حضرت، دعا است. مى دانيم كه دعا بدون درخواست قلبى و زمينه سازى براى تحقّق آن، مؤثر نخواهد بود. انسان بايد با زبان و قلب بطلبد، و در عمل نيز زمينه ساز خواسته ى خود باشد.
حديث بيست و دوم:
(مراعات شيعه)
(إِنّا غَيْرُ مُهْمِلينَ لِمُراعاتِكُمْ، وَلا ناسينَ لِذَكْرِكُمْ، وَلَوْلا ذلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ الَّلأْواءُ وَاصْطَلَمَكُمُ الاَْعْداءُ)[2]
ما در رسيدگى و سرپرستى شما كوتاهى و اهمال نكرده و ياد شما را از خاطر نبرده ايم كه اگر جز اين بود، دشوارى ها و مصيبت ها بر شما فرود مى آمد و دشمنان، شما را ريشه كن مى نمودند.
شرح حديث
حضرت(عليه السلام) دو توقيع براى شيخ مفيد(رحمه الله) صادر فرموده است. در توقيع اول، حضرت به شيعيان خود اين بشارت را مى دهد كه شما، دائماً، تحت نظر و مراعات ما هستيد و هرگز فراموش نمى شويد; از اين رو، از خطر دشمنان در امانيد. شيعه به سبب ظلم ستيزى و پيروى از حق و حقيقت، دائماً، مورد تعرّض حكّام جور و معاندان و مخالفان بوده است; لذا، به كسى نياز دارد كه در سختى ها و گرفتارى ها او را يارى كند و از نابودى نجاتش دهد. در اين توقيع، حضرت(عليه السلام) اين بشارت را به شيعه مى دهد كه با وجود غايب بودنم، شما را حمايت مى كنم و هرگز نمى گذارم نقشه ى دشمنان حق و حقيقت به ثمر نشيند و مذهب شيعه و شيعيان نابود شوند. گره گشايى هايى كه حضرت در طول دوران امامت خويش انجام داده، نمونه هايى رسا براى صحت وعده ى حضرت است.
حديث بيست و سوم:
(دفع بلا از شيعه)
(أَنَا خاتَمُ الاَْوْصِياءِ، وَبي يَدْفَعُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ الْبَلاءَ عَنْ أَهْلي وَشيعَتي)[3]
من، خاتم اوصيايم. خداوند، به سبب من، بلا را از اهل و شيعيانم دفع مى كند.
شرح حديث
اين حديث شريف را شيخ صدوق و شيخ طوسى(رحمهما الله) از ابونصر خادم نقل كرده اند. ابونصر مى گويد:
بعد از آن كه به خدمت آن حضرت رسيدم، فرمود: «آيا مرا مى شناسى؟» عرض كردم: «بلى.» فرمود: «من كيستم؟» عرض كردم: «تو آقاى من و فرزند آقاى منى.» حضرت فرمود: «من از تو اين سؤال را نپرسيدم!» عرض كردم: «خدا مرا فداى تو گرداند! حال خود را، براى من شرح كن.» حضرت فرمود: «من، خاتم اوصيا هستم. خداوند، به سبب من، بلا را از اهل و شيعيانم دفع مى كند.
در اين قسمت از حديث، حضرت(عليه السلام) به دو نكته اشاره كرده اند:
1. آن حضرت خاتم اوصياست و وصايت و امامت، به وجود ايشان ختم شده است. ممكن است منظور از وصايت در اين جا، وصايتى باشد كه از فرزند حضرت آدم(عليه السلام)، هابيل يا شيث شروع و به امام زمان(عليه السلام)ختم شده است و نيز ممكن است مراد از «خاتميت در وصايت» در قبال وصايتى باشد كه از على ابن ابى طالب(عليه السلام) شروع شده است. در هر صورت، پس از ايشان، هيچ امامى نخواهد بود و هركس ادعاى امامت كند، باطل، و مدعى آن دروغ گو است.
2. شيعيان حضرت، در طول تاريخ، گرفتار انواع بلاها و مصايب خواهند شد. امام زمان(عليه السلام) در اين حديث شريف مى فرمايد:
تنها به سبب من است كه خداوند اهل بيت و شيعيانم را از گرفتارى و بلاها نجات خواهد داد.
اين كلام دو احتمال دارد:
الف) مراد حضرت، عصر غيبت باشد; در اين صورت، منظور اين است كه شيعيان، در دوران غيبت، تنها با توسّل به حضرت مى توانند گرفتارى ها را از خود دفع كنند.
حضرت(عليه السلام) در توقيع خود به شيخ مفيد(رحمه الله) فرمود:
ما در سرپرستى شما كوتاهى و اهمال نكرده و ياد شما را از خاطر نبرده ايم كه اگر جز اين بود، دشوارى ها و مصيبت ها بر شما فرود مى آمد و دشمنان، شما را ريشه كن مى نمودند.[4]
ب) مراد حضرت، عصر ظهور باشد; در اين صورت، مقصود اين است كه خداوند متعال با ظهور حضرت و غلبه اش بر تمام ظالمان، بلاها و مصايب را از اهل و شيعيانش دور مى كند.
جمع بين اين دو احتمال نيز ممكن است; به اين معنا كه حضرت(عليه السلام)هم در غيبت و هم هنگام ظهور خويش گرفتارى را از شيعيان دور مى سازد.
(دعا براى تعجيل فرج)
(أَكْثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعْجيلِ الْفَرَجِ، فإِنَّ ذلِكَ فَرَجُكُمْ)[1]
براى شتاب در گشايش حقيقى و كامل، بسيار دعا كنيد; زيرا، همانا، فَرَج شما در آن است.
شرح
اين كلام از جمله مطالبى است كه حضرت مهدى(عليه السلام) در جواب سؤال هاى اسحاق بن يعقوب بيان كرده اند. در اين روايت، امام(عليه السلام)به زياد دعا كردن براى تعجيل فَرَج فرمان مى دهند. اين فرمان حضرت، اهميّت مطلب را مى رساند; زيرا فَرَجْ و گشايش شيعيان از تمام گرفتارى ها و فتنه ها، در سايه ى ظهور حضرت(عليه السلام)محقق مى گردد; و تا زمانى كه حضرت(عليه السلام) در غيبت به سر مى برد، شيعه نيز تحت فشار و ظلم و تعدّى حاكمانِ ظالم و جائر است.
در اين حديث نكاتى است كه به آن ها اشاره مى كنيم:
1. براى شيعيان فَرَجى است و آنان از شكنجه و اذيّت و آزار و تهمت رهايى خواهند يافت. آن روز طلايى خواهد رسيد و آنان در سايه ى حكومت آقا و مولايشان در آرامش و رفاه و معنويت زندگى خواهند كرد.
2. فرج امام زمان مورد «بداء» واقع مى شود; و به تعبير ديگر، قابل تأخير يا تعجيل است و يكى از عوامل تعجيل در فرج آن حضرت، دعا است. مى دانيم كه دعا بدون درخواست قلبى و زمينه سازى براى تحقّق آن، مؤثر نخواهد بود. انسان بايد با زبان و قلب بطلبد، و در عمل نيز زمينه ساز خواسته ى خود باشد.
حديث بيست و دوم:
(مراعات شيعه)
(إِنّا غَيْرُ مُهْمِلينَ لِمُراعاتِكُمْ، وَلا ناسينَ لِذَكْرِكُمْ، وَلَوْلا ذلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ الَّلأْواءُ وَاصْطَلَمَكُمُ الاَْعْداءُ)[2]
ما در رسيدگى و سرپرستى شما كوتاهى و اهمال نكرده و ياد شما را از خاطر نبرده ايم كه اگر جز اين بود، دشوارى ها و مصيبت ها بر شما فرود مى آمد و دشمنان، شما را ريشه كن مى نمودند.
شرح حديث
حضرت(عليه السلام) دو توقيع براى شيخ مفيد(رحمه الله) صادر فرموده است. در توقيع اول، حضرت به شيعيان خود اين بشارت را مى دهد كه شما، دائماً، تحت نظر و مراعات ما هستيد و هرگز فراموش نمى شويد; از اين رو، از خطر دشمنان در امانيد. شيعه به سبب ظلم ستيزى و پيروى از حق و حقيقت، دائماً، مورد تعرّض حكّام جور و معاندان و مخالفان بوده است; لذا، به كسى نياز دارد كه در سختى ها و گرفتارى ها او را يارى كند و از نابودى نجاتش دهد. در اين توقيع، حضرت(عليه السلام) اين بشارت را به شيعه مى دهد كه با وجود غايب بودنم، شما را حمايت مى كنم و هرگز نمى گذارم نقشه ى دشمنان حق و حقيقت به ثمر نشيند و مذهب شيعه و شيعيان نابود شوند. گره گشايى هايى كه حضرت در طول دوران امامت خويش انجام داده، نمونه هايى رسا براى صحت وعده ى حضرت است.
حديث بيست و سوم:
(دفع بلا از شيعه)
(أَنَا خاتَمُ الاَْوْصِياءِ، وَبي يَدْفَعُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ الْبَلاءَ عَنْ أَهْلي وَشيعَتي)[3]
من، خاتم اوصيايم. خداوند، به سبب من، بلا را از اهل و شيعيانم دفع مى كند.
شرح حديث
اين حديث شريف را شيخ صدوق و شيخ طوسى(رحمهما الله) از ابونصر خادم نقل كرده اند. ابونصر مى گويد:
بعد از آن كه به خدمت آن حضرت رسيدم، فرمود: «آيا مرا مى شناسى؟» عرض كردم: «بلى.» فرمود: «من كيستم؟» عرض كردم: «تو آقاى من و فرزند آقاى منى.» حضرت فرمود: «من از تو اين سؤال را نپرسيدم!» عرض كردم: «خدا مرا فداى تو گرداند! حال خود را، براى من شرح كن.» حضرت فرمود: «من، خاتم اوصيا هستم. خداوند، به سبب من، بلا را از اهل و شيعيانم دفع مى كند.
در اين قسمت از حديث، حضرت(عليه السلام) به دو نكته اشاره كرده اند:
1. آن حضرت خاتم اوصياست و وصايت و امامت، به وجود ايشان ختم شده است. ممكن است منظور از وصايت در اين جا، وصايتى باشد كه از فرزند حضرت آدم(عليه السلام)، هابيل يا شيث شروع و به امام زمان(عليه السلام)ختم شده است و نيز ممكن است مراد از «خاتميت در وصايت» در قبال وصايتى باشد كه از على ابن ابى طالب(عليه السلام) شروع شده است. در هر صورت، پس از ايشان، هيچ امامى نخواهد بود و هركس ادعاى امامت كند، باطل، و مدعى آن دروغ گو است.
2. شيعيان حضرت، در طول تاريخ، گرفتار انواع بلاها و مصايب خواهند شد. امام زمان(عليه السلام) در اين حديث شريف مى فرمايد:
تنها به سبب من است كه خداوند اهل بيت و شيعيانم را از گرفتارى و بلاها نجات خواهد داد.
اين كلام دو احتمال دارد:
الف) مراد حضرت، عصر غيبت باشد; در اين صورت، منظور اين است كه شيعيان، در دوران غيبت، تنها با توسّل به حضرت مى توانند گرفتارى ها را از خود دفع كنند.
حضرت(عليه السلام) در توقيع خود به شيخ مفيد(رحمه الله) فرمود:
ما در سرپرستى شما كوتاهى و اهمال نكرده و ياد شما را از خاطر نبرده ايم كه اگر جز اين بود، دشوارى ها و مصيبت ها بر شما فرود مى آمد و دشمنان، شما را ريشه كن مى نمودند.[4]
ب) مراد حضرت، عصر ظهور باشد; در اين صورت، مقصود اين است كه خداوند متعال با ظهور حضرت و غلبه اش بر تمام ظالمان، بلاها و مصايب را از اهل و شيعيانش دور مى كند.
جمع بين اين دو احتمال نيز ممكن است; به اين معنا كه حضرت(عليه السلام)هم در غيبت و هم هنگام ظهور خويش گرفتارى را از شيعيان دور مى سازد.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت هشتم)
حديث نوزدهم :
(زكات، پاك كننده ى نفس)
(أمّا أَمْوالُكُمْ فَلا نَقْبَلُها إِلاّ لِتَطَهَّرُوا، فَمَنْ شاءَ فَلْيَصِلْ وَمَنْ شاءَ فَلْيَقْطَعْ، فَما آتاني اللّهُ خَيْرٌ مِمّا آتاكُمْ)[16]
امّا اموال شما، پس آن ها را نمى پذيريم، مگر به خاطر اين كه پاك شويد. پس هر كه مى خواهد، بپردازد، و هر كه نمى خواهد، نپردازد. آن چه خدا به ما عطا كرده، از آن چه به شما عطا نموده بهتر است.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام)در جواب سؤال هاى اسحاق بن يعقوب، در توقيع مبارك خود مرقوم فرموده اند. اسحاق بن يعقوب مى گويد: سؤال هايى را گرد آوردم و به سفير دوم حضرت، محمد بن عثمان عمرى، عرضه كردم و از او خواستم كه آن ها را خدمت آن حضرت برساند و پاسخشان را نيز درخواست كند. حضرت(عليه السلام) در توقيعى، به خط مبارك خود، بعد از تذكّر امورى، چنين فرمودند:
امّا اموالتان، پس هرگز، ما آن ها را قبول نمى كنيم، مگر براى آن كه پاك شويد; حال، هر كه مى خواهد مالش را بفرستد و هر كه نمى خواهد، نفرستد. آن چه خدا به ما عطا كرده، از آن چه به شما عطا شده، بهتر است.
حضرت(عليه السلام) در اين كلام مبارك، به اين نكته اشاره مى كند كه ثمره ى پرداخت حقوق مالى واجب، به خود انسان برمى گردد و امام(عليه السلام) اين اموال را مى گيرد تا نفسِ پرداخت كنندگان پاك شود، نه اين كه امام به آن ها محتاج باشد. قرآن كريم نيز در آيه ى زكات به اين نكته اشاره كرده است:
(خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكّيهِمْ بِها وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ)[17]; از اموال آنان، صدقه (زكات) اخذ كن تا آنان را پاك گردانى و تزكيه كنى; و بر آنان درود بفرست و دعا كن، كه دعاى تو مايه ى آرامش آنان خواهد بود.
حديث بيستم:
(تقوا، ثمره ى پرداخت حقوق واجب مالى)
(أَنَّهُ مَنِ اتَّقى رَبَّهُ مِنْ إِخْوانِكَ فِي الدّينِ وَأَخْرَجَ مِمّا عَلَيْهِ إِلى مُسْتَحِقّيهِ، كانَ آمِناً مِنَ الْفِتْنَةِ الْمُبْطِلَةِ، وَمِحَنِهَا الْمُظْلِمَةِ الْمُظِلَّةِ وَمَنْ بَخِلَ مِنْهُمْ بِما أَعارَهُ اللّهُ مِنْ نِعْمَتِهِ عَلى مَنْ أَمَرَهُ بِصِلَتِهِ، فَإِنَّهُ يَكُونُ خاسِراً بِذلِكَ لاُِولاهُ وَآخِرَتِهِ)[18]
همانا، كسى كه در حقوق برادران دينى تو، حريم الهى را نگه دارد و حقوق مالى اى را كه بر گردن دارد، به مستحقش برساند، از فتنه اى كه انسان را به راه باطل مى كشاند، و از محنت هاى تاريكى كه سايه بر آن افكنده، ايمن خواهد بود، و كسى كه بخل ورزد و از نعمت هايى كه ايزد، به عاريت، در اختيار او گذاشته است، به مستحقش ندهد، در دنيا و آخرت زيانكار خواهد بود.
شرح حديث
اين كلام، قسمتى از نامه ى دوم امام زمان(عليه السلام) به شيخ مفيد(رحمه الله)است. حضرت، در اين قسمت از نامه ى خود، به لزوم پرداخت واجبات مالى به مستحقان و آثار خيرى كه اين كار در پى دارد اشاره كرده است. آن حضرت(عليه السلام) براى كسانى كه اهل تقوايند و حقوق مالى اى را كه بر گردنشان است (مانند خمس و زكات و ...)، به مستحق مى دهند، ضمانت مى كند كه پاداش اين عمل خداپسندانه، ايمنى از فتنه ها و محنت هاست و كسانى كه نسبت به واجبات مالى خود كوتاهى مى كنند و در پرداخت حقوق شرعى بخل مىورزند، چيزى جز خسارت دنيايى و آخرتى نصيبشان نخواهد شد.
به هنگام پرداخت حقوق واجب مالى، شيطان به وسوسه ى انسان مى پردازد و او را از فقر مى ترساند. حضرت، با اين بيان به ما مى فهماند، واقعيت و حقيقت اين است كه نپرداختن خمس و زكات و ... است كه موجب فقر است، نه بخشش در راه خدا.
با پرداخت حقوق واجب مالى، بلكه با اداى حقوق مستحب مالى، نه تنها مال انسان افزايش مى دهد، بلكه روزى معنوى اش نيز افزون مى گردد، به گونه اى كه در مسيرهاى ظلمانى، چراغ هدايت را به دستش مى دهند تا راه را از چاه بشناسد.
________________________________________
[1]. احتجاج، ج 2، ص 312; بحار الأنوار، ج 53، ص 165، ح4.
[2]. كمال الدين، ج2، ص493، ح18 ; الخرائج و الجرائح، ج1، ص443، ح24 ; بحارالأنوار، ج51، ص331، ح56 .
[3]. سوره ى فاطر، آيه ى 15 .
[4]. كافى، ج1، ص521، ح13 ; كمال الدين، ج2، ص490، ح13 ; ارشاد، ج2، ص361 ; إعلام الورى، ج2، ص264 ; كشف الغمة، ج3، ص251 ; بحارالأنوار، ج51، ص329، ح52 و مدينة العاجز، ج8، ص85 .
[5]. سوره ى توبه، آيه ى 105; بگو عمل كنيد! پس به زودى، خداوند و رسولش و مؤمنان، عمل شما را مى بينند.
[6]. تفسير برهان، ج2، ص838، ح2 .
[7]. ر.ك: نهج البلاغة، حكمت417 ; بحارالأنوار، ج6، ص36 ـ 37، ح59 .
[8]. دلائل الامامة، ص297 .
[9]. سوره ى انفال، آيه ى 33 .
[10]. همان .
[11]. كمال الدين، ج2، ص485، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص292، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص272 ; كشف الغمة، ج3، ص340 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1115 و بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[12]. احتجاج، ج2، ص315 ; بحارالأنوار، ج53، ص177، ح8 .
[13]. كمال الدين، ج2، ص511، ح42 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1111 ; بحارالأنوار، ج53، ص191، ح19 .
[14]. صحيفة سجادية، دعاى49، رقم14 ; مهج الدعوات، ص222 ; بحارالأنوار، ج92، ص428، ح43 .
[15]. كمال الدين، ج2، ص484، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص291، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص271 ; كشف الغمة، ج3، ص338 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1114 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 ; و وسائل الشيعة، ج27، ص140، ح33424 .
[16]. كمال الدين، ج2، ص484، ح4 ; الغيبة، طوسى، ص290، ح247 ; احتجاج، ج2، ص283 ; إعلام الورى، ج2، ص271 ; كشف الغمة، ج3، ص339 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1114 ; بحارالأنوار، ج53، ص180، ح10 .
[17]. سوره ى توبه، آيه ى 103 .
[18]. احتجاج، ج2، ص325 و بحارالأنوار، ج53، ص177، ح8 .
(زكات، پاك كننده ى نفس)
(أمّا أَمْوالُكُمْ فَلا نَقْبَلُها إِلاّ لِتَطَهَّرُوا، فَمَنْ شاءَ فَلْيَصِلْ وَمَنْ شاءَ فَلْيَقْطَعْ، فَما آتاني اللّهُ خَيْرٌ مِمّا آتاكُمْ)[16]
امّا اموال شما، پس آن ها را نمى پذيريم، مگر به خاطر اين كه پاك شويد. پس هر كه مى خواهد، بپردازد، و هر كه نمى خواهد، نپردازد. آن چه خدا به ما عطا كرده، از آن چه به شما عطا نموده بهتر است.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام)در جواب سؤال هاى اسحاق بن يعقوب، در توقيع مبارك خود مرقوم فرموده اند. اسحاق بن يعقوب مى گويد: سؤال هايى را گرد آوردم و به سفير دوم حضرت، محمد بن عثمان عمرى، عرضه كردم و از او خواستم كه آن ها را خدمت آن حضرت برساند و پاسخشان را نيز درخواست كند. حضرت(عليه السلام) در توقيعى، به خط مبارك خود، بعد از تذكّر امورى، چنين فرمودند:
امّا اموالتان، پس هرگز، ما آن ها را قبول نمى كنيم، مگر براى آن كه پاك شويد; حال، هر كه مى خواهد مالش را بفرستد و هر كه نمى خواهد، نفرستد. آن چه خدا به ما عطا كرده، از آن چه به شما عطا شده، بهتر است.
حضرت(عليه السلام) در اين كلام مبارك، به اين نكته اشاره مى كند كه ثمره ى پرداخت حقوق مالى واجب، به خود انسان برمى گردد و امام(عليه السلام) اين اموال را مى گيرد تا نفسِ پرداخت كنندگان پاك شود، نه اين كه امام به آن ها محتاج باشد. قرآن كريم نيز در آيه ى زكات به اين نكته اشاره كرده است:
(خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكّيهِمْ بِها وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ)[17]; از اموال آنان، صدقه (زكات) اخذ كن تا آنان را پاك گردانى و تزكيه كنى; و بر آنان درود بفرست و دعا كن، كه دعاى تو مايه ى آرامش آنان خواهد بود.
حديث بيستم:
(تقوا، ثمره ى پرداخت حقوق واجب مالى)
(أَنَّهُ مَنِ اتَّقى رَبَّهُ مِنْ إِخْوانِكَ فِي الدّينِ وَأَخْرَجَ مِمّا عَلَيْهِ إِلى مُسْتَحِقّيهِ، كانَ آمِناً مِنَ الْفِتْنَةِ الْمُبْطِلَةِ، وَمِحَنِهَا الْمُظْلِمَةِ الْمُظِلَّةِ وَمَنْ بَخِلَ مِنْهُمْ بِما أَعارَهُ اللّهُ مِنْ نِعْمَتِهِ عَلى مَنْ أَمَرَهُ بِصِلَتِهِ، فَإِنَّهُ يَكُونُ خاسِراً بِذلِكَ لاُِولاهُ وَآخِرَتِهِ)[18]
همانا، كسى كه در حقوق برادران دينى تو، حريم الهى را نگه دارد و حقوق مالى اى را كه بر گردن دارد، به مستحقش برساند، از فتنه اى كه انسان را به راه باطل مى كشاند، و از محنت هاى تاريكى كه سايه بر آن افكنده، ايمن خواهد بود، و كسى كه بخل ورزد و از نعمت هايى كه ايزد، به عاريت، در اختيار او گذاشته است، به مستحقش ندهد، در دنيا و آخرت زيانكار خواهد بود.
شرح حديث
اين كلام، قسمتى از نامه ى دوم امام زمان(عليه السلام) به شيخ مفيد(رحمه الله)است. حضرت، در اين قسمت از نامه ى خود، به لزوم پرداخت واجبات مالى به مستحقان و آثار خيرى كه اين كار در پى دارد اشاره كرده است. آن حضرت(عليه السلام) براى كسانى كه اهل تقوايند و حقوق مالى اى را كه بر گردنشان است (مانند خمس و زكات و ...)، به مستحق مى دهند، ضمانت مى كند كه پاداش اين عمل خداپسندانه، ايمنى از فتنه ها و محنت هاست و كسانى كه نسبت به واجبات مالى خود كوتاهى مى كنند و در پرداخت حقوق شرعى بخل مىورزند، چيزى جز خسارت دنيايى و آخرتى نصيبشان نخواهد شد.
به هنگام پرداخت حقوق واجب مالى، شيطان به وسوسه ى انسان مى پردازد و او را از فقر مى ترساند. حضرت، با اين بيان به ما مى فهماند، واقعيت و حقيقت اين است كه نپرداختن خمس و زكات و ... است كه موجب فقر است، نه بخشش در راه خدا.
با پرداخت حقوق واجب مالى، بلكه با اداى حقوق مستحب مالى، نه تنها مال انسان افزايش مى دهد، بلكه روزى معنوى اش نيز افزون مى گردد، به گونه اى كه در مسيرهاى ظلمانى، چراغ هدايت را به دستش مى دهند تا راه را از چاه بشناسد.
________________________________________
[1]. احتجاج، ج 2، ص 312; بحار الأنوار، ج 53، ص 165، ح4.
[2]. كمال الدين، ج2، ص493، ح18 ; الخرائج و الجرائح، ج1، ص443، ح24 ; بحارالأنوار، ج51، ص331، ح56 .
[3]. سوره ى فاطر، آيه ى 15 .
[4]. كافى، ج1، ص521، ح13 ; كمال الدين، ج2، ص490، ح13 ; ارشاد، ج2، ص361 ; إعلام الورى، ج2، ص264 ; كشف الغمة، ج3، ص251 ; بحارالأنوار، ج51، ص329، ح52 و مدينة العاجز، ج8، ص85 .
[5]. سوره ى توبه، آيه ى 105; بگو عمل كنيد! پس به زودى، خداوند و رسولش و مؤمنان، عمل شما را مى بينند.
[6]. تفسير برهان، ج2، ص838، ح2 .
[7]. ر.ك: نهج البلاغة، حكمت417 ; بحارالأنوار، ج6، ص36 ـ 37، ح59 .
[8]. دلائل الامامة، ص297 .
[9]. سوره ى انفال، آيه ى 33 .
[10]. همان .
[11]. كمال الدين، ج2، ص485، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص292، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص272 ; كشف الغمة، ج3، ص340 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1115 و بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[12]. احتجاج، ج2، ص315 ; بحارالأنوار، ج53، ص177، ح8 .
[13]. كمال الدين، ج2، ص511، ح42 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1111 ; بحارالأنوار، ج53، ص191، ح19 .
[14]. صحيفة سجادية، دعاى49، رقم14 ; مهج الدعوات، ص222 ; بحارالأنوار، ج92، ص428، ح43 .
[15]. كمال الدين، ج2، ص484، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص291، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص271 ; كشف الغمة، ج3، ص338 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1114 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 ; و وسائل الشيعة، ج27، ص140، ح33424 .
[16]. كمال الدين، ج2، ص484، ح4 ; الغيبة، طوسى، ص290، ح247 ; احتجاج، ج2، ص283 ; إعلام الورى، ج2، ص271 ; كشف الغمة، ج3، ص339 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1114 ; بحارالأنوار، ج53، ص180، ح10 .
[17]. سوره ى توبه، آيه ى 103 .
[18]. احتجاج، ج2، ص325 و بحارالأنوار، ج53، ص177، ح8 .
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت هفتم)
حديث شانزدهم:
(علّت تأخير در ظهور امام(عليه السلام))
(وَلَوْ أَنَّ أشْياعَنا ـ وَفَّقَهُمُ اللّهُ لِطاعَتِهِ ـ عَلَى اجْتِماع مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنَ بِلِقائِنا، وَلَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا عَلى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَصِدْقِها مِنْهُمْ بِنا، فَما يَحْبِسُنا عَنْهُمْ إِلاّ ما يَتَّصِلُ بِنا مِمّا نَكْرَهُهُ وَلا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ)[12]
اگر شيعيان ما ـ كه خداوند توفيق طاعتشان دهد ـ در راه ايفاى پيمانى كه بر دوش دارند، همدل مى شدند، ميمنت ملاقات ما از ايشان به تأخير نمى افتاد، و سعادت ديدار ما زودتر نصيب آنان مى گشت، ديدارى بر مبناى شناختى راستين و صداقتى از آنان نسبت به ما; علّت مخفى شدن ما از آنان چيزى نيست جز آن چه از كردار آنان به ما مى رسد و ما توقع انجام اين كارها را از آنان نداريم.
شرح حديث
اين جملات، قسمتى از نامه اى است كه از ناحيه ى مقدّس امام زمان(عليه السلام) براى شيخ مفيد(رحمه الله)فرستاده شده است. حضرت(عليه السلام)در اين نامه، بعد از سفارش هاى لازم به شيخ مفيد(رحمه الله)ودستورهايى به شيعيان، به امر مهمّى كه سبب غيبت ايشان شده است، اشاره مى كنند. حضرت، نبود صفا و يك دلى در بين شيعيان را سبب غيبت خود مى شمرند.
تاريخ نشان داده است كه تا مردم نخواهند و تلاش نكنند، حق بر جاى خويش قرار نمى گيرد و حكومت به دست اهلش نمى رسد. تجربه ى حضرت على و امام حسن و امام حسين(عليهم السلام)، دليل بسيار آشكارى بر اين مطلب است. اگر مردم بر خلافت حضرت على(عليه السلام)پافشارى مى كردند، الآن، تاريخ مسير ديگرى را مى پيمود، ولى دنياخواهى و ترس و ... مردم آن زمان سبب شد از آن زمان تا آينده اى كه معلوم نيست چه هنگام به پايان مى رسد، جهانيان و خصوصاً شيعيان، جز ظلم و آزار چيزى نبينند. متأسفانه كوتاهى ما، بلكه عملكرد بدمان سبب شده است كه آن محروميت تا كنون ادامه يابد.
طبق اين حديث، وظيفه ى ما براى تسريع و تعجيل در ظهور حضرت، اين است كه آن حضرت را بر خويش و خويشان مقدم داريم و با اجراى دستورهاى اسلامى و گسترش و ترويج عملى اسلام، آن امام(عليه السلام) را به جهانيان بشناسانيم و دل ها را به سوى آن حضرت معطوف كنيم، تا به خواست خداوند، هرچه زودتر، زمينه ى پذيرش مردمى و جهانى آن امام(عليه السلام) فراهم شود.
از اين حديث شريف نكاتى استفاده مى شود:
1. خداوند متعال از شيعيان عهد و پيمان گرفته كه از امامان پيروى كنند و اين پيروى سبب تشرّف به لقاى امام زمان خواهد بود.
2. اعمال ناشايست شيعيان سبب دورى آن ها از امامشان شده است; و لذا اعمال شايسته مى تواند در تسريع ارتباط با امام زمان(عليه السلام) مؤثر باشد.
حديث هفدهم :
(غيبت از مقدرات الهى است)
(أَقْدارُ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ لا تُغالَبُ وَإِرادَتُهُ لا تُرَدُّ وَتَوْفيقُهُ لا يُسْبَقُ)[13]
تقديرهاى خداوند عزّوجلّ مغلوب نمى شود، و اراده اش برگشت ندارد، و بر توفيق او هيچ چيز پيشى نمى گيرد.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از كلمات امام زمان(عليه السلام) است كه در توقيعى به دو سفير خود، عثمان بن سعيد و فرزندش محمّد بن عثمان فرستاده است. امام(عليه السلام) در اين توقيع به مسئله ى غيبت خود اشاره كرده، مى فرمايد: اين موضوع از تقديرهاى الهى است و اراده ى حتمى اش به آن تعلق گرفته است.
امام(عليه السلام) در اين توقيع به چند نكته اشاره دارند:
1. هيچ كس نمى تواند بر تقدير الهى پيروز شود; زيرا او «مقدِّر كلّ قَدَر» و قدرت او فوق همه ى قدرت هاست.
2. اگر اراده ى حتمى خداوند متعال، به چيزى تعلّق گيرد، كسى نمى تواند بر اراده ى او غلبه كند و مانع اجرايش گردد; زيرا اراده اى فوق اراده ى او نيست. در دعايى از امام سجّاد(عليه السلام)مى خوانيم:
پروردگارا! حمد، مخصوص توست كه مقتدرى هستى كه هرگز مغلوب نمى شود.[14]
3. كارسازى فقط براى خداست. تا خدا نخواهد، هيچ تدبير و تلاشى سود نمى دهد. براى انجام دادن هر كارى، بايد چشم اميد به خدا داشت و از او مدد گرفت و با واسطه قرار دادن محبوبان درگاهش، موفّقيّت را طلب نمود.
حديث هجدهم:
(رجوع به فقها در عصر غيبت)
(أَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةُ فَارْجِعوُا فيها إِلى رُواةِ حَديثِنا، فَإِنَّهُمْ حُجَّتي عَلَيْكُمْ وَأَنَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَيْهِمْ)[15]
امّا در رويدادهاى زمانه، به راويان حديث ما رجوع كنيد. آنان، حجت من بر شمايند و من، حجّت خدا بر آنانم.
شرح حديث
اين حديث، از جمله مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب مسائل اسحاق بن يعقوب فرموده اند. در اين حديث شريف، حضرت به وظيفه ى شيعيان در حوادث پيش آمده در عصر غيبت اشاره كرده اند.
حضرت، شيعيان را براى فهميدن احكام شرعى و ساير مسائل اجتماعى، به راويان احاديث، كه همان فقهاى شيعه هستند، ارجاع مى دهد; زيرا آنان هستند كه احاديث را خوب فهميده اند، و عام و خاص، محكم و متشابه، و صحيح و باطل را مى شناسند.
«روات حديث» از نظر حضرت(عليه السلام) كسانى نيستند كه روايت را فقط نقل مى كنند بدون اين كه آن را درست بفهمند; زيرا چنين افرادى، نمى توانند گره از مشكلات فقهى و ... بگشايند.
رجوع به فقها در عصر غيبت، نه يك امر مستحب، بلكه يك واجب شرعى است; زيرا، آنان منصوب امام براى اين كار هستند و از فرمان حضرت نمى توان تخلّف كرد.
(علّت تأخير در ظهور امام(عليه السلام))
(وَلَوْ أَنَّ أشْياعَنا ـ وَفَّقَهُمُ اللّهُ لِطاعَتِهِ ـ عَلَى اجْتِماع مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنَ بِلِقائِنا، وَلَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا عَلى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَصِدْقِها مِنْهُمْ بِنا، فَما يَحْبِسُنا عَنْهُمْ إِلاّ ما يَتَّصِلُ بِنا مِمّا نَكْرَهُهُ وَلا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ)[12]
اگر شيعيان ما ـ كه خداوند توفيق طاعتشان دهد ـ در راه ايفاى پيمانى كه بر دوش دارند، همدل مى شدند، ميمنت ملاقات ما از ايشان به تأخير نمى افتاد، و سعادت ديدار ما زودتر نصيب آنان مى گشت، ديدارى بر مبناى شناختى راستين و صداقتى از آنان نسبت به ما; علّت مخفى شدن ما از آنان چيزى نيست جز آن چه از كردار آنان به ما مى رسد و ما توقع انجام اين كارها را از آنان نداريم.
شرح حديث
اين جملات، قسمتى از نامه اى است كه از ناحيه ى مقدّس امام زمان(عليه السلام) براى شيخ مفيد(رحمه الله)فرستاده شده است. حضرت(عليه السلام)در اين نامه، بعد از سفارش هاى لازم به شيخ مفيد(رحمه الله)ودستورهايى به شيعيان، به امر مهمّى كه سبب غيبت ايشان شده است، اشاره مى كنند. حضرت، نبود صفا و يك دلى در بين شيعيان را سبب غيبت خود مى شمرند.
تاريخ نشان داده است كه تا مردم نخواهند و تلاش نكنند، حق بر جاى خويش قرار نمى گيرد و حكومت به دست اهلش نمى رسد. تجربه ى حضرت على و امام حسن و امام حسين(عليهم السلام)، دليل بسيار آشكارى بر اين مطلب است. اگر مردم بر خلافت حضرت على(عليه السلام)پافشارى مى كردند، الآن، تاريخ مسير ديگرى را مى پيمود، ولى دنياخواهى و ترس و ... مردم آن زمان سبب شد از آن زمان تا آينده اى كه معلوم نيست چه هنگام به پايان مى رسد، جهانيان و خصوصاً شيعيان، جز ظلم و آزار چيزى نبينند. متأسفانه كوتاهى ما، بلكه عملكرد بدمان سبب شده است كه آن محروميت تا كنون ادامه يابد.
طبق اين حديث، وظيفه ى ما براى تسريع و تعجيل در ظهور حضرت، اين است كه آن حضرت را بر خويش و خويشان مقدم داريم و با اجراى دستورهاى اسلامى و گسترش و ترويج عملى اسلام، آن امام(عليه السلام) را به جهانيان بشناسانيم و دل ها را به سوى آن حضرت معطوف كنيم، تا به خواست خداوند، هرچه زودتر، زمينه ى پذيرش مردمى و جهانى آن امام(عليه السلام) فراهم شود.
از اين حديث شريف نكاتى استفاده مى شود:
1. خداوند متعال از شيعيان عهد و پيمان گرفته كه از امامان پيروى كنند و اين پيروى سبب تشرّف به لقاى امام زمان خواهد بود.
2. اعمال ناشايست شيعيان سبب دورى آن ها از امامشان شده است; و لذا اعمال شايسته مى تواند در تسريع ارتباط با امام زمان(عليه السلام) مؤثر باشد.
حديث هفدهم :
(غيبت از مقدرات الهى است)
(أَقْدارُ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ لا تُغالَبُ وَإِرادَتُهُ لا تُرَدُّ وَتَوْفيقُهُ لا يُسْبَقُ)[13]
تقديرهاى خداوند عزّوجلّ مغلوب نمى شود، و اراده اش برگشت ندارد، و بر توفيق او هيچ چيز پيشى نمى گيرد.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از كلمات امام زمان(عليه السلام) است كه در توقيعى به دو سفير خود، عثمان بن سعيد و فرزندش محمّد بن عثمان فرستاده است. امام(عليه السلام) در اين توقيع به مسئله ى غيبت خود اشاره كرده، مى فرمايد: اين موضوع از تقديرهاى الهى است و اراده ى حتمى اش به آن تعلق گرفته است.
امام(عليه السلام) در اين توقيع به چند نكته اشاره دارند:
1. هيچ كس نمى تواند بر تقدير الهى پيروز شود; زيرا او «مقدِّر كلّ قَدَر» و قدرت او فوق همه ى قدرت هاست.
2. اگر اراده ى حتمى خداوند متعال، به چيزى تعلّق گيرد، كسى نمى تواند بر اراده ى او غلبه كند و مانع اجرايش گردد; زيرا اراده اى فوق اراده ى او نيست. در دعايى از امام سجّاد(عليه السلام)مى خوانيم:
پروردگارا! حمد، مخصوص توست كه مقتدرى هستى كه هرگز مغلوب نمى شود.[14]
3. كارسازى فقط براى خداست. تا خدا نخواهد، هيچ تدبير و تلاشى سود نمى دهد. براى انجام دادن هر كارى، بايد چشم اميد به خدا داشت و از او مدد گرفت و با واسطه قرار دادن محبوبان درگاهش، موفّقيّت را طلب نمود.
حديث هجدهم:
(رجوع به فقها در عصر غيبت)
(أَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةُ فَارْجِعوُا فيها إِلى رُواةِ حَديثِنا، فَإِنَّهُمْ حُجَّتي عَلَيْكُمْ وَأَنَا حُجَّةُ اللّهِ عَلَيْهِمْ)[15]
امّا در رويدادهاى زمانه، به راويان حديث ما رجوع كنيد. آنان، حجت من بر شمايند و من، حجّت خدا بر آنانم.
شرح حديث
اين حديث، از جمله مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب مسائل اسحاق بن يعقوب فرموده اند. در اين حديث شريف، حضرت به وظيفه ى شيعيان در حوادث پيش آمده در عصر غيبت اشاره كرده اند.
حضرت، شيعيان را براى فهميدن احكام شرعى و ساير مسائل اجتماعى، به راويان احاديث، كه همان فقهاى شيعه هستند، ارجاع مى دهد; زيرا آنان هستند كه احاديث را خوب فهميده اند، و عام و خاص، محكم و متشابه، و صحيح و باطل را مى شناسند.
«روات حديث» از نظر حضرت(عليه السلام) كسانى نيستند كه روايت را فقط نقل مى كنند بدون اين كه آن را درست بفهمند; زيرا چنين افرادى، نمى توانند گره از مشكلات فقهى و ... بگشايند.
رجوع به فقها در عصر غيبت، نه يك امر مستحب، بلكه يك واجب شرعى است; زيرا، آنان منصوب امام براى اين كار هستند و از فرمان حضرت نمى توان تخلّف كرد.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت ششم)
حديث سيزدهم:
(استغفار، سبب غفران)
(إِذا اسْتَغْفَرْتَ اللّهَ فَاللّهُ يَغْفِرُ لَكَ)[4]
اگر از خداوند، طلب مغفرت كنى، خداوند نيز تو را خواهد آمرزيد.
شرح حديث
مرحوم كلينى(رحمه الله) اين حديث شريف را در ضمن حديثى از امام زمان(عليه السلام) نقل كرده است. حاصل حديث آن است كه شخصى به نام يمانى به سامرا وارد مى شود. از طرف امام زمان(عليه السلام)كيسه اى كه در آن دو دينار و دو لباس بود، به دست او مى رسد. او به سبب كمى هدايا آن ها را رد مى كند; ولى بعد از مدّتى از اين عمل خود پشيمان مى گردد و نامه اى مى نويسد و پوزش مى خواهد و در دل خود، ضمن توبه، نيت مى كند كه اگر دوباره اين هديه براى او فرستاده شود، آن را بپذيرد. بعد از مدّتى، هديه به دست او مى رسد، و در توقيعى، حضرت(عليه السلام) به يمانى اشاره كرده، مى فرمايد:
تو، با ردّ هديه ى ما، اشتباه كردى و اگر طلب مغفرت از خداوند كنى، خداوند تو را خواهد بخشيد.
از اين توقيع شريف دو نكته استفاده مى شود:
1. امام زمان(عليه السلام) عالم به سرّ و خفيّات است و از اعمال و حتّى نيّات ما آگاه است; لذا در روايتى، امام صادق(عليه السلام)، در ذيل آيه ى شريفِ: (قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ)[5]. مى فرمايد:
«مراد از مؤمنين امامان اند»[6].
2. طلب مغفرت از خداوند عزّوجلّ، سبب غفران گناهان است. با در نظر گرفتن اين كه طلب، امرى قلبى است و احتياج به لفظ ندارد، از حديث شريف چنين استفاده مى شود كه مجرّد طلب مغفرت (پشيمانى و عزم بر عدم بازگشت به گناه) در تحقّق مغفرت الهى و قبولى توبه كافى است. البتّه توبه ى كامل شرايطى دارد، كه اميرالمؤمنين(عليه السلام)، در حديثى، به آن اشاره كرده است[7].
حديث چهاردهم:
(استغفار در حق يكديگر)
(لَوْ لا إِسْتِغْفارُ بَعْضِكُمْ لِبَعْض لَهَلَكَ مَنْ عَلَيْها)[8]
اگر طلب مغفرت و آمرزش برخى از شما براى يكديگر نبود، تمام اهل زمين هلاك مى گشتند.
شرح حديث
امام زمان(عليه السلام) در حديثى طولانى خطاب به فرزند مهزيار، شيعيان را به استغفار و دعا در حقّ يكديگر ترغيب مى كند; زيرا از آثار و بركات آن رفع عذاب از روى زمين و اهل آن است.
از آيات قرآن استفاده مى شود كه دو چيز عامل ايمنى زمين از عذاب الهى در اين دنياست:
1. وجود پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم): خداوند متعال مى فرمايد:
(ما كانَ اللّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فيهِمْ)[9]; تا تو در ميان مردم هستى، هرگز خداوند آنان را عذاب نخواهد كرد.
2. استغفار: خداوند متعال مى فرمايد:
(ما كانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ)[10]; خداوند آنان را در حالى كه استغفار مى كنند، هرگز عذاب نخواهد كرد.
از اين حديث دو نكته استفاده مى شود:
الف) گناه باعث هلاكت و عذاب مردم در همين دنيا مى شود.
ب) استغفار سبب مغفرت است، خصوصاً اگر در حقّ همديگر استغفار كنند.
حديث پانزدهم:
(بهره مندى انسان از امام غائب)
(أَمّا وَجْهُ الاِْنْتِفاعِ بي في غَيْبَتي فَكَالاِْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غَيَّبَتْها عَنِ الاَْبْصارِ السَّحابُ)[11]
امّا چگونگى استفاده از من در غيبتم، همانند استفاده از خورشيد است هنگامى كه ابرها آن را از ديدگان پنهان نگاه دارد.
شرح حديث
اين كلام امام زمان(عليه السلام)، در حديثى، در پايان پاسخ پرسش هاى اسحاق ابن يعقوب آمده است، و شيخ صدوق و شيخ طوسى(رحمهما الله)نيز آن را نقل كرده اند. در اين حديث شريف، وجود حضرت در عصر غيبت كبرا، به خورشيد در پس ابر تشبيه شده است.
در اين تشبيه، نكات جالبى نهفته است كه به بعضى از آن ها اشاره مى كنيم:
1. حضرت وجود خود را به خورشيد تشبيه كرده است. همان گونه كه خورشيد، منشأ حيات موجودات و مايه ى گرمى و حرارت و نور و حركت و ... است و با نبود آن، حيات و زندگانى از موجودات رخت برمى بندد، حيات معنوى جامعه، از وجود امام زمان(عليه السلام)، و بقاى آن نيز به بقاى وجود آن حضرت وابسته است. در روايات اسلامى وارد شده است كه امامان معصوم(عليهم السلام)اهداف غايىِ ايجاد مخلوقات اند.
2. همان گونه كه خورشيد يكى از مخلوقات و در عين حال واسطه ى بهره گيرى موجودات از نور و حرارت است، امام نيز واسطه ى اعلا براى فيض برى موجودات است و فيض الهى، مانند نعمت و هدايت و ...، به واسطه ى او به عموم خلايق مى رسد.
3. همان گونه كه مردم، هر آن، انتظار خارج شدن خورشيد از پَسِ ابرها را دارند، تا تمام و كامل، از وجود و ظهورش استفاده ببرند، در ايّام غيبتِ آن حضرت نيز، مردم، منتظر ظهور و خروج اويند و از ظهورش مأيوس نمى گردند.
4. منكر وجود آن حضرت، همانند منكر وجود خورشيد است، هنگامى كه در پشت ابرها از ديده ها پنهان گردد.
5. همان گونه كه ابر، كاملاً خورشيد را نمى پوشاند و نور خورشيد به زمين و زمينيان مى رسد، غيبت هم مانع كامل و تمامى براى بهره دهى حضرت نيست. مردم در زمان غيبت، حضرت را نمى بينند، امّا از وجود مبارك او بهره مى برند. توسّل يكى از راه هاى بهره بردن از آن امام است.
6. همان گونه كه در مناطقى كه هوا غالباً ابرى است، گاهى خورشيد ابرها را مى شكافد و خود را از لابه لاى آن ها بيرون مى آورد و به عده اى از مردم نشان مى دهد، هر از چند گاهى نيز، عدّه اى شرف ياب محضر مبارك امام زمان(عليه السلام)مى شوند و از وجودش استفاده مى برند، و از اين راه، وجود آن حضرت(عليه السلام)براى عموم مردم به اثبات مى رسد.
7. همان گونه كه از خورشيد، همگان، از دين دار و بى دين، نفع مى برند، آثار و بركات امام عصر(عليه السلام)، همه ى عالم را در برمى گيرد، هر چند مردم او را نشناسند و قدرش را ندانند.
8. همان گونه كه شعاع خورشيد، به مقدار روزنه ها و اندازه ى پنجره ها، داخل اتاق ها مى شود و مردم از آن بهره مى برند، مقدار بهره ى مردم از وجود و آثار و بركات آن حضرت نيز، به اندازه ى قابليّت آنان است. انسان هر اندازه موانع را از خود دور كند و قلب خود را بيش تر بگشايد، از وجود و آثار و بركات بيش ترى بهره مى گيرد.
9. همان گونه كه ابرها خورشيد را نابود نمى كنند، و تنها مانع رؤيت اويند، غيبت امام زمان(عليه السلام) نيز فقط مانع رؤيت اوست.
(استغفار، سبب غفران)
(إِذا اسْتَغْفَرْتَ اللّهَ فَاللّهُ يَغْفِرُ لَكَ)[4]
اگر از خداوند، طلب مغفرت كنى، خداوند نيز تو را خواهد آمرزيد.
شرح حديث
مرحوم كلينى(رحمه الله) اين حديث شريف را در ضمن حديثى از امام زمان(عليه السلام) نقل كرده است. حاصل حديث آن است كه شخصى به نام يمانى به سامرا وارد مى شود. از طرف امام زمان(عليه السلام)كيسه اى كه در آن دو دينار و دو لباس بود، به دست او مى رسد. او به سبب كمى هدايا آن ها را رد مى كند; ولى بعد از مدّتى از اين عمل خود پشيمان مى گردد و نامه اى مى نويسد و پوزش مى خواهد و در دل خود، ضمن توبه، نيت مى كند كه اگر دوباره اين هديه براى او فرستاده شود، آن را بپذيرد. بعد از مدّتى، هديه به دست او مى رسد، و در توقيعى، حضرت(عليه السلام) به يمانى اشاره كرده، مى فرمايد:
تو، با ردّ هديه ى ما، اشتباه كردى و اگر طلب مغفرت از خداوند كنى، خداوند تو را خواهد بخشيد.
از اين توقيع شريف دو نكته استفاده مى شود:
1. امام زمان(عليه السلام) عالم به سرّ و خفيّات است و از اعمال و حتّى نيّات ما آگاه است; لذا در روايتى، امام صادق(عليه السلام)، در ذيل آيه ى شريفِ: (قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ)[5]. مى فرمايد:
«مراد از مؤمنين امامان اند»[6].
2. طلب مغفرت از خداوند عزّوجلّ، سبب غفران گناهان است. با در نظر گرفتن اين كه طلب، امرى قلبى است و احتياج به لفظ ندارد، از حديث شريف چنين استفاده مى شود كه مجرّد طلب مغفرت (پشيمانى و عزم بر عدم بازگشت به گناه) در تحقّق مغفرت الهى و قبولى توبه كافى است. البتّه توبه ى كامل شرايطى دارد، كه اميرالمؤمنين(عليه السلام)، در حديثى، به آن اشاره كرده است[7].
حديث چهاردهم:
(استغفار در حق يكديگر)
(لَوْ لا إِسْتِغْفارُ بَعْضِكُمْ لِبَعْض لَهَلَكَ مَنْ عَلَيْها)[8]
اگر طلب مغفرت و آمرزش برخى از شما براى يكديگر نبود، تمام اهل زمين هلاك مى گشتند.
شرح حديث
امام زمان(عليه السلام) در حديثى طولانى خطاب به فرزند مهزيار، شيعيان را به استغفار و دعا در حقّ يكديگر ترغيب مى كند; زيرا از آثار و بركات آن رفع عذاب از روى زمين و اهل آن است.
از آيات قرآن استفاده مى شود كه دو چيز عامل ايمنى زمين از عذاب الهى در اين دنياست:
1. وجود پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم): خداوند متعال مى فرمايد:
(ما كانَ اللّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فيهِمْ)[9]; تا تو در ميان مردم هستى، هرگز خداوند آنان را عذاب نخواهد كرد.
2. استغفار: خداوند متعال مى فرمايد:
(ما كانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ)[10]; خداوند آنان را در حالى كه استغفار مى كنند، هرگز عذاب نخواهد كرد.
از اين حديث دو نكته استفاده مى شود:
الف) گناه باعث هلاكت و عذاب مردم در همين دنيا مى شود.
ب) استغفار سبب مغفرت است، خصوصاً اگر در حقّ همديگر استغفار كنند.
حديث پانزدهم:
(بهره مندى انسان از امام غائب)
(أَمّا وَجْهُ الاِْنْتِفاعِ بي في غَيْبَتي فَكَالاِْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غَيَّبَتْها عَنِ الاَْبْصارِ السَّحابُ)[11]
امّا چگونگى استفاده از من در غيبتم، همانند استفاده از خورشيد است هنگامى كه ابرها آن را از ديدگان پنهان نگاه دارد.
شرح حديث
اين كلام امام زمان(عليه السلام)، در حديثى، در پايان پاسخ پرسش هاى اسحاق ابن يعقوب آمده است، و شيخ صدوق و شيخ طوسى(رحمهما الله)نيز آن را نقل كرده اند. در اين حديث شريف، وجود حضرت در عصر غيبت كبرا، به خورشيد در پس ابر تشبيه شده است.
در اين تشبيه، نكات جالبى نهفته است كه به بعضى از آن ها اشاره مى كنيم:
1. حضرت وجود خود را به خورشيد تشبيه كرده است. همان گونه كه خورشيد، منشأ حيات موجودات و مايه ى گرمى و حرارت و نور و حركت و ... است و با نبود آن، حيات و زندگانى از موجودات رخت برمى بندد، حيات معنوى جامعه، از وجود امام زمان(عليه السلام)، و بقاى آن نيز به بقاى وجود آن حضرت وابسته است. در روايات اسلامى وارد شده است كه امامان معصوم(عليهم السلام)اهداف غايىِ ايجاد مخلوقات اند.
2. همان گونه كه خورشيد يكى از مخلوقات و در عين حال واسطه ى بهره گيرى موجودات از نور و حرارت است، امام نيز واسطه ى اعلا براى فيض برى موجودات است و فيض الهى، مانند نعمت و هدايت و ...، به واسطه ى او به عموم خلايق مى رسد.
3. همان گونه كه مردم، هر آن، انتظار خارج شدن خورشيد از پَسِ ابرها را دارند، تا تمام و كامل، از وجود و ظهورش استفاده ببرند، در ايّام غيبتِ آن حضرت نيز، مردم، منتظر ظهور و خروج اويند و از ظهورش مأيوس نمى گردند.
4. منكر وجود آن حضرت، همانند منكر وجود خورشيد است، هنگامى كه در پشت ابرها از ديده ها پنهان گردد.
5. همان گونه كه ابر، كاملاً خورشيد را نمى پوشاند و نور خورشيد به زمين و زمينيان مى رسد، غيبت هم مانع كامل و تمامى براى بهره دهى حضرت نيست. مردم در زمان غيبت، حضرت را نمى بينند، امّا از وجود مبارك او بهره مى برند. توسّل يكى از راه هاى بهره بردن از آن امام است.
6. همان گونه كه در مناطقى كه هوا غالباً ابرى است، گاهى خورشيد ابرها را مى شكافد و خود را از لابه لاى آن ها بيرون مى آورد و به عده اى از مردم نشان مى دهد، هر از چند گاهى نيز، عدّه اى شرف ياب محضر مبارك امام زمان(عليه السلام)مى شوند و از وجودش استفاده مى برند، و از اين راه، وجود آن حضرت(عليه السلام)براى عموم مردم به اثبات مى رسد.
7. همان گونه كه از خورشيد، همگان، از دين دار و بى دين، نفع مى برند، آثار و بركات امام عصر(عليه السلام)، همه ى عالم را در برمى گيرد، هر چند مردم او را نشناسند و قدرش را ندانند.
8. همان گونه كه شعاع خورشيد، به مقدار روزنه ها و اندازه ى پنجره ها، داخل اتاق ها مى شود و مردم از آن بهره مى برند، مقدار بهره ى مردم از وجود و آثار و بركات آن حضرت نيز، به اندازه ى قابليّت آنان است. انسان هر اندازه موانع را از خود دور كند و قلب خود را بيش تر بگشايد، از وجود و آثار و بركات بيش ترى بهره مى گيرد.
9. همان گونه كه ابرها خورشيد را نابود نمى كنند، و تنها مانع رؤيت اويند، غيبت امام زمان(عليه السلام) نيز فقط مانع رؤيت اوست.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت پنجم)
حديث يازدهم:
(فضيلت تسبيح تربت سيدالشهداء(عليه السلام))
(مِنْ فَضْلِه، أَنَّ الرَّجُلَ يَنْسى التَّسْبيحَ وَيُديرُ السُّبْحَةَ فَيُكْتَبُ لَهُ التَّسْبيحُ)[1]
از فضايل تربت حضرت سيّدالشهداء(عليه السلام)آن است كه چنان چه تسبيح تربت حضرت در دست گرفته شود، ثواب تسبيح و ذكر را دارد، گر چه دعايى هم خوانده نشود.
شرح حديث
اين حديث از جمله پاسخ هايى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب سؤال هاى محّمد بن عبداللّه حميرى بيان فرموده اند. او در سؤالى از حضرت(عليه السلام) مى پرسد: آيا جايز است كه از خاك قبر امام حسين(عليه السلام)تسبيح بسازيم؟ آيا در آن فضيلتى هست؟
حضرت(عليه السلام) ابتدا در جواب سؤال مى فرمايد:
تسبيح خود را از تربت مزار امام حسين(عليه السلام)بسازيد و با آن خداوند را تسبيح نماييد; زيرا براى تسبيح، چيزى بهتر از تربت امام حسين(عليه السلام)نيست. از جمله فضايل اين تربت اين است كه اگر كسى ذكر را فراموش كند و تسبيح تربت را فقط در دست خود بگرداند، براى او ثواب ذكر تسبيح نوشته مى شود.
درباره ى فضيلت تسبيح با تربت حسينى، شايسته است به دو نكته اشاره كنيم:
1. تربت امام حسين(عليه السلام) از جمله تربت هايى است كه خداوند متعال آن را مبارك گردانيده است; زيرا از قطعه زمينى است كه جسد پاك و مطهّر حضرت سيدالشهداء(عليه السلام) را در برگرفته است. از جمله اغراض و مقاصد عالى در استحباب تسبيح با تربت حسينى، آن است كه وقتى شخص تسبيح كننده ى با تربت، آن را در دست مى گيرد، به ياد فداكارى امام حسين(عليه السلام) در پيشگاه خداوند مى افتد و اين كه چگونه يك انسان مى تواند در راه عقيده و مبدأ، اين گونه فداكارى و با ظالمان مقابله كند. انسان در اين حال به ياد آن ارواح پاك و مقدّس و مطهّرى مى افتد كه در راه معشوق حقيقى فدا شدند و به ملكوت اعلى پركشيدند. در اين هنگام و با اين تفكّر، حالت خضوع و خشوع در او ظاهر شده، دنيا و آن چه در آن است در نظر او حقير جلوه مى كند، و حالت عرفانى و معنوى خاصّى در نفس او پديد مى آيد و اين به خاطر توسل و ارتباط با امام حسين(عليه السلام)از طريق تربت اوست; از اين رو در روايات مى خوانيم كه سجده بر تربت حسينى حجاب هاى هفت گانه را پاره مى كند.
2. يكى ديگر از آثار و بركات تسبيح با تربت امام حسين(عليه السلام) ـ كه اهل بيت(عليهم السلام)در پى آن بودند ـ شناساندن مظلوميّت امام حسين(عليه السلام) به مردم است; زيرا شخص نمازگزار هر روز بعد از نماز و بهره مندى از آن، هنگامى كه چشمش به تربت حسينى مى افتد، به ياد امام حسين(عليه السلام)و فداكارى هاى او و اصحاب و اهل بيتش مى افتد; و معلوم است كه يادآورى چنين الگوهايى ـ از حيث روان شناسى ـ اثر تربيتى و معنوى عجيبى در نفس انسان مى گذارد، انسان ها را حسينى بار مى آورد و روح و خون حماسه ى حسينى را در وجود انسان به جنبش مى آورد.
حديث دوازدهم:
(برآوردن حاجات مردم)
(مَنْ كانَ في حاجَةِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ كانَ اللّهُ في حاجَتِهِ)[2]
هر كسى كه به دنبال حاجت خداوند عزّوجلّ باشد، خداوند نيز دنبال كننده و برآورنده ى حاجت او خواهد بود.
شرح حديث
اين حديث را شيخ صدوق(رحمه الله) از پدرش، از سعد بن عبدالله، از ابى القاسم بن ابى حليس (حابس)، از امام زمان(عليه السلام) نقل مى كند. حضرت در پيامى به حليسى به خلوص او، و به صورت كلّى، به اين نكته ى اخلاقى اشاره مى فرمايد كه: هر كس درصدد برآوردن حاجت خداوند باشد، خداوند نيز دنبال كننده ى حاجات او خواهد بوده و خواسته هايش را برآورده خواهد ساخت.
هر چند مراد از حاجت خداوند در بخشى ديگر از اين روايت، زيارت امام حسين(عليه السلام) با نيت خالص، مشخص شده است; ولى حضرت، يك اصل كلّى را بيان كرده و زيارت امام حسين(عليه السلام)را مصداقى از آن قرار داده اند; يعنى اگر انسان كارى را انجام دهد كه اجرايش مطلوب و خواسته ى خداوند باشد، و از اين رو بتوان آن را «حاجت و خواسته ى خداوند» خواند، مى تواند خداوند نيز كارهاى او را اصلاح مى كند.
شايسته ى يادآورى است كه خداوند، محتاج به هيچ كس نيست، بلكه اين مردم اند كه سرتاپا محتاج به قاضى الحاجات اند. خداوند متعال مى فرمايد:
(يا أَيُّهَا النّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللّهِ وَاللّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ)[3]; اى مردم! شما محتاجان به سوى خداونديد و خداوند، همان غنّى ستايش شده است.
تعبير حاجت خداوند در اين حديث به اين جهت است كه حاجت خداوند در حاجت خلق است; و به تعبير ديگر، كسى كه حاجات مردم را برآورد، گويا حاجت خداوند را برآورده است.
احتمال ديگر در مورد اين حديث اين است كه مقصود از «حاجت خدا»، دستورهاى خداوند، اعمّ از اوامر و نواهى باشد كه خواست خداوند است، و اگر كسى در برابر آن مطيع باشد، خداوند نيز حاجت او را بر مى آورد.
(فضيلت تسبيح تربت سيدالشهداء(عليه السلام))
(مِنْ فَضْلِه، أَنَّ الرَّجُلَ يَنْسى التَّسْبيحَ وَيُديرُ السُّبْحَةَ فَيُكْتَبُ لَهُ التَّسْبيحُ)[1]
از فضايل تربت حضرت سيّدالشهداء(عليه السلام)آن است كه چنان چه تسبيح تربت حضرت در دست گرفته شود، ثواب تسبيح و ذكر را دارد، گر چه دعايى هم خوانده نشود.
شرح حديث
اين حديث از جمله پاسخ هايى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب سؤال هاى محّمد بن عبداللّه حميرى بيان فرموده اند. او در سؤالى از حضرت(عليه السلام) مى پرسد: آيا جايز است كه از خاك قبر امام حسين(عليه السلام)تسبيح بسازيم؟ آيا در آن فضيلتى هست؟
حضرت(عليه السلام) ابتدا در جواب سؤال مى فرمايد:
تسبيح خود را از تربت مزار امام حسين(عليه السلام)بسازيد و با آن خداوند را تسبيح نماييد; زيرا براى تسبيح، چيزى بهتر از تربت امام حسين(عليه السلام)نيست. از جمله فضايل اين تربت اين است كه اگر كسى ذكر را فراموش كند و تسبيح تربت را فقط در دست خود بگرداند، براى او ثواب ذكر تسبيح نوشته مى شود.
درباره ى فضيلت تسبيح با تربت حسينى، شايسته است به دو نكته اشاره كنيم:
1. تربت امام حسين(عليه السلام) از جمله تربت هايى است كه خداوند متعال آن را مبارك گردانيده است; زيرا از قطعه زمينى است كه جسد پاك و مطهّر حضرت سيدالشهداء(عليه السلام) را در برگرفته است. از جمله اغراض و مقاصد عالى در استحباب تسبيح با تربت حسينى، آن است كه وقتى شخص تسبيح كننده ى با تربت، آن را در دست مى گيرد، به ياد فداكارى امام حسين(عليه السلام) در پيشگاه خداوند مى افتد و اين كه چگونه يك انسان مى تواند در راه عقيده و مبدأ، اين گونه فداكارى و با ظالمان مقابله كند. انسان در اين حال به ياد آن ارواح پاك و مقدّس و مطهّرى مى افتد كه در راه معشوق حقيقى فدا شدند و به ملكوت اعلى پركشيدند. در اين هنگام و با اين تفكّر، حالت خضوع و خشوع در او ظاهر شده، دنيا و آن چه در آن است در نظر او حقير جلوه مى كند، و حالت عرفانى و معنوى خاصّى در نفس او پديد مى آيد و اين به خاطر توسل و ارتباط با امام حسين(عليه السلام)از طريق تربت اوست; از اين رو در روايات مى خوانيم كه سجده بر تربت حسينى حجاب هاى هفت گانه را پاره مى كند.
2. يكى ديگر از آثار و بركات تسبيح با تربت امام حسين(عليه السلام) ـ كه اهل بيت(عليهم السلام)در پى آن بودند ـ شناساندن مظلوميّت امام حسين(عليه السلام) به مردم است; زيرا شخص نمازگزار هر روز بعد از نماز و بهره مندى از آن، هنگامى كه چشمش به تربت حسينى مى افتد، به ياد امام حسين(عليه السلام)و فداكارى هاى او و اصحاب و اهل بيتش مى افتد; و معلوم است كه يادآورى چنين الگوهايى ـ از حيث روان شناسى ـ اثر تربيتى و معنوى عجيبى در نفس انسان مى گذارد، انسان ها را حسينى بار مى آورد و روح و خون حماسه ى حسينى را در وجود انسان به جنبش مى آورد.
حديث دوازدهم:
(برآوردن حاجات مردم)
(مَنْ كانَ في حاجَةِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ كانَ اللّهُ في حاجَتِهِ)[2]
هر كسى كه به دنبال حاجت خداوند عزّوجلّ باشد، خداوند نيز دنبال كننده و برآورنده ى حاجت او خواهد بود.
شرح حديث
اين حديث را شيخ صدوق(رحمه الله) از پدرش، از سعد بن عبدالله، از ابى القاسم بن ابى حليس (حابس)، از امام زمان(عليه السلام) نقل مى كند. حضرت در پيامى به حليسى به خلوص او، و به صورت كلّى، به اين نكته ى اخلاقى اشاره مى فرمايد كه: هر كس درصدد برآوردن حاجت خداوند باشد، خداوند نيز دنبال كننده ى حاجات او خواهد بوده و خواسته هايش را برآورده خواهد ساخت.
هر چند مراد از حاجت خداوند در بخشى ديگر از اين روايت، زيارت امام حسين(عليه السلام) با نيت خالص، مشخص شده است; ولى حضرت، يك اصل كلّى را بيان كرده و زيارت امام حسين(عليه السلام)را مصداقى از آن قرار داده اند; يعنى اگر انسان كارى را انجام دهد كه اجرايش مطلوب و خواسته ى خداوند باشد، و از اين رو بتوان آن را «حاجت و خواسته ى خداوند» خواند، مى تواند خداوند نيز كارهاى او را اصلاح مى كند.
شايسته ى يادآورى است كه خداوند، محتاج به هيچ كس نيست، بلكه اين مردم اند كه سرتاپا محتاج به قاضى الحاجات اند. خداوند متعال مى فرمايد:
(يا أَيُّهَا النّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللّهِ وَاللّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ)[3]; اى مردم! شما محتاجان به سوى خداونديد و خداوند، همان غنّى ستايش شده است.
تعبير حاجت خداوند در اين حديث به اين جهت است كه حاجت خداوند در حاجت خلق است; و به تعبير ديگر، كسى كه حاجات مردم را برآورد، گويا حاجت خداوند را برآورده است.
احتمال ديگر در مورد اين حديث اين است كه مقصود از «حاجت خدا»، دستورهاى خداوند، اعمّ از اوامر و نواهى باشد كه خواست خداوند است، و اگر كسى در برابر آن مطيع باشد، خداوند نيز حاجت او را بر مى آورد.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت چهارم)
حديث هشتم:
(دورى از شيطان به وسيله ى نماز)
(ما أَرْغَمَ أَنْفَ الشَّيْطانِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلاةِ، فَصَلِّها وَأَرْغِمْ أَنْفَ الشَّيْطانِ)[16]
هيچ چيز به مانند نماز، بينى شيطان را به خاك نمى سايد، پس نماز بگذار و بينى ابليس را به خاك بمال.
شرح حديث
اين كلام از پاسخ هايى است كه از ناحيه ى مقدّس امام زمان(عليه السلام)، در جواب مسائل ابى الحسين جعفر بن محمّد اسدى، صادر شده است. از اين حديث استفاده مى شود كه به خاك ماليدن بينى شيطان (غلبه بر شيطان) اسباب متعدّدى دارد كه بهترين آنها نماز است; زيرا نماز، مشتمل بر انقطاع از خلق و توجه تامّ به خداوند متعال و ذكر و ياد اوست. خداوند متعال مى فرمايد:
(أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْري)[17]; نماز را براى ياد من برپا دار. نمازى كه چنين باشد، انسان را از فحشا و منكرات باز مى دارد، و در نتيجه، انسان بر هواى نفس و شيطان غالب مى گردد.
حديث نهم:
(نماز اول وقت)
(مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَداةَ إِلى أَنْ تَنْقَضيِ الْنُجُومْ)[18]
ملعون و نفرين شده است كسى كه نماز صبح را عمداً تأخير بيندازد، تا موقعى كه ستارگان ناپديد شوند.
شرح حديث
اين حديث قسمتى از توقيعى است كه در جواب سؤال محمّد بن يعقوب از ناحيه ى مقدسه رسيده است. امام زمان(عليه السلام)در اين توقيع تأكيد فراوانى بر نماز اوّل وقت كرده و كسانى را كه تا روشن شدن هوا و ناپديد شدن ستاره ها نماز صبح را به تأخير مى اندازند، نفرين شده دانسته است.
از اين حديث و احاديث ديگر استفاده مى شود كه نماز سه وقت دارد:
1. وقت فضيلت: كه همان اول وقت نماز است و از آن در روايات به «رضوان اللّه» تعبير شده و بهترين وقت براى نماز همين وقت است; زيرا:
الف) در اين وقت است كه دستورِ به جاى آوردن نماز از جانب خداوند متعال صادر شده و اهميّت دادن به دستورهاى الهى و زودتر انجام دادن آن مطلوب است.
ب) نماز در حقيقت ارتباط موجود محدود و سراپا محتاج با موجود نامحدود، و بهره بردارى از اوست، كه اين در حقيقت به نفع انسان است، و سرعت و فوريت در آن مطلوب است.
ج) امام زمان(عليه السلام) در اوّل وقت نماز مى خواند، و كسانى كه در اين موقع نماز بخوانند، به بركت نماز آن حضرت(عليه السلام)، خداوند نمازشان را قبول خواهد كرد; البته اختلاف افق ها تأثيرى در اين موضوع ندارد; به عبارت ديگر، منظور انجام نمازها در زمان واحد نيست، بلكه مقصود اتحاد در يك عنوان واحد، يعنى «اداى نماز در اول وقت» است، منتها هر كسى بر حسب افق خودش.
2. آخر وقت: كه در روايات با تعبير «غفران اللّه» آمده است. تأخير نماز از اوّل وقت به آخر وقت، مذموم است; لذا امام زمان(عليه السلام) چنين شخصى را ملعون و دور از رحمت خدا دانسته است. در روايتى ديگر از امام صادق(عليه السلام)مى خوانيم:
به جاى آوردن نماز در اول وقت موجب خشنودى خداست و به جاى آوردن آن در آخر وقت گناه، ولى مورد عفو و مغفرت خداوند است.[19]
3. خارج از وقت: به جا آوردن نماز در خارج از وقت آن است، كه اصطلاحاً از آن به «قضا» تعبير مى شود. اگر كسى نماز خود را در داخل وقت آن به جاى نياورد، بايد قضاى آن را به جاى آورد; و اين به امر و دستور جديد است. حال اگر عمداً نماز را تا
پايان وقت به تأخير انداخته معصيت كرده است و بايد از آن توبه كند و الاّ مورد عقوبت خداوند متعال قرار مى گيرد; ولى اگر از روى سهو و نسيان بوده و در آن قصورى نداشته باشد، مورد عقوبت الهى نخواهد بود.
حديث دهم:
(سجده ى شكر)
(سَجْدَةُ الشُّكْرِ مِنْ أَلْزَمِ السُّنَنِ وَأَوْجَبِها ... فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعاءِ وَالتَّسْبيحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَى الدُّعاءِ بِعَقيبِ النَّوافِلِ، كَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَى النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَةُ دُعاءٌ وَتَسْبيحٌ)[20]
سجده ى شكر، از لازم ترين و واجب ترين مستحبات الهى است ... همانا، فضيلت دعا و تسبيح پس از واجبات بر دعاى بعد از نوافل، همانند فضيلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبيح است.
شرح حديث
حديث شريف، قسمتى از پاسخ امام مهدى(عليه السلام) به سؤال هاى محمّد بن عبداللّه حميرى است. حضرت، در اين كلام، به اهميّت يكى از مستحبات، يعنى سجده ى شكر اشاره مى كند و بعد از آن به دعا و تسبيح بعد از فرايض پرداخته، فضيلت آن را مانند فضيلت فريضه بر نوافل مى داند و نيز اصل سجده و قرار دادن پيشانى بر خاك را در اجر و ثواب به منزله ى دعا و تسبيح مى داند.
از بررسى آيات و احاديث به دست مى آيد كه همه ى واجبات و يا همه ى مستحبات، در يك سطح و اندازه نيستند; مثلاً اهميّت نماز، در ميان واجبات، از همه بيش تر است; زيرا، قبولى اعمال، به قبول شدن نماز بستگى دارد. در ميان مستحبات ـ برابر اين حديث ـ اهميّت سجده ى شكر، از همه ى مستحبات بيش تر است. شايد علّت، اين باشد كه سجده ى شكر، كليد افزايش و تداوم نعمت است; يعنى هر گاه انسان با ديدن و يا رسيدن به نعمتى، شكر گزارد، آن نعمت تداوم مى يابد و نعمت هاى ديگر نيز نازل مى گردند. اين نكته در قرآن به صراحت آمده است:
(لَئِنْ شَكَرْتُمْ لاََزيدَنَّكُمْ)[21]; اگر شكر نعمت به جاى آوريد، بر نعمت شما مى افزايم.
حضرت(عليه السلام) در اين حديث به چند نكته اشاره مى فرمايد:
1. سجده ى شكر، زمان و مكان خاصّى ندارد، ولى با توجّه به اين حديث، بهترين زمان براى اين كار بعد از نمازهاى واجب و نوافل است.
2. سجده كمال انسان و نهايت خضوع در برابر خداوند متعال است، در اين هنگام است كه انسان خود را نمى بيند و تمام عظمت و بزرگى را از آن خداوند مى داند; لذا اين حالت، بهترين حالت براى بنده است، خصوصاً هنگامى كه توأم با ذكر و شكرگزارى لفظى و قلبى باشد.
3. ثواب دعا و تسبيح بعد از نمازهاى واجب، از ثواب دعا و تسبيح پس از نمازهاى نافله خيلى بيش تر است، همان گونه كه فضيلت فرايض از نوافل بيش تر است.
4. حضرت(عليه السلام) با بيان اين كه سجده، دعا و تسبيح است، مى فهماند كه خود سجده هم يك نوع تسبيح و دعاست و همان گونه كه ذكرِ پس از نماز، مطلوب است، سجده كردن هم كارى مستحب است; زيرا غايت و هدف از دعا و تسبيح، خضوع و خشوع و تذلّل براى خداوند متعال است، و شكّى نيست كه اين غايت، در سجده، به نحو اتمّ و اكمل است.
________________________________________
[1]. الغيبة، شيخ طوسى، ص285، ح245 ; احتجاج، ج2، ص278 ; بحارالأنوار، ج53، ص178، ح9 .
[2]. احتجاج، ج1، ص97 ; بحارالأنوار، ج29، ص243، ح11 .
[3]. تحف العقول، ص386 ; بحارالأنوار، ج75، ص300، ح1 .
[4]. نهج البلاغه، حكمت201 ; بحارالأنوار، ج64، ص158، ح1 .
[5]. كمال الدين، ج2، ص485، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص292، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص272 ; كشف الغمة، ج3، ص340 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1115 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[6]. الغيبة، طوسى، ص288، ح246; احتجاج، ج2، ص280; بحارالأنوار، ج53، ص194و195، ح21.
[7]. الغيبة، شيخ طوسى، ص286، ح245 ; احتجاج، ج2، ص278 ; بحارالأنوار، ج53، ص179، ح9 .
[8]. دلائل الإمامة، ص524، ح495 ; مدينة المعاجز، ج8، ص105، ح2720 .
[9]. ر.ك: مرآة العقول، ج3، ص136و137 .
[10]. كمال الدين، ج2، ص511، ح42 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1110، ح26 ; بحارالأنوار، ج53، ص191، ح19 .
[11]. سوره ى تكوير، آيه ى 29 .
[12]. الغيبة طوسى، ص247، ح216 ; الهداية الكبرى، ص359 ; كشف الغمة، ج3، ص303 ; الخرائج و الجرائح، ج1، ص459 ; دلائل الامامة، ص506 ; بحارالأنوار، ج25، ص337، ح16.
[13]. «مقصّره» كسانى هستند كه براى اهل بيت، از ولايت خدا، چيزى را قائل نيستند.
[14]. «مفوّضه» گروهى از مسلمانان اند كه معتقدند، خداوند، بعد از خلقت عالم، اراده ى خود را به امامان واگذار كرده و آنان، به هر نحو كه بخواهند، در اين عالم تصرّف مى كنند.
[15]. تفسير على بن ابراهيم، ج2، ص409 ; بصائر الدرجات، ص537، ح47 ; بحارالأنوار، ج5، ص114، ح44 .
[16]. كمال الدين، ج2، ص520، ح49 ; فقيه، ج1، ص498، ح1427 ; تهذيب الأحكام، ج2، ص175، ح155 ; الإستبصار، ج1، ص291، ح10 ; الغيبة، طوسى، ص296، ح250 ; احتجاج، ج2، ص298 ; بحارالأنوار، ج53، ص182، ح11 ; وسائل الشيعة، ج4، ص236، ح5023 .
[17]. سوره ى طه، آيه ى 14 .
[18]. الغيبة، طوسى، ص271، ح236 ; احتجاج، ج2، ص298 ; بحارالأنوار، ج52، ص16، ح12 ; وسائل الشيعة، ج4، ص201، ح4919 .
[19]. فقيه، ج1، ص217، ح651 ; بحارالأنوار، ج79، ص351، ح23 .
[20]. احتجاج، ج2، ص308 ; بحارالأنوار، ج53، ص161، ح3 ; و وسائل الشيعة، ج6، ص490، ح8514 .
[21]. سوره ى ابراهيم، آيه ى7 .
(دورى از شيطان به وسيله ى نماز)
(ما أَرْغَمَ أَنْفَ الشَّيْطانِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلاةِ، فَصَلِّها وَأَرْغِمْ أَنْفَ الشَّيْطانِ)[16]
هيچ چيز به مانند نماز، بينى شيطان را به خاك نمى سايد، پس نماز بگذار و بينى ابليس را به خاك بمال.
شرح حديث
اين كلام از پاسخ هايى است كه از ناحيه ى مقدّس امام زمان(عليه السلام)، در جواب مسائل ابى الحسين جعفر بن محمّد اسدى، صادر شده است. از اين حديث استفاده مى شود كه به خاك ماليدن بينى شيطان (غلبه بر شيطان) اسباب متعدّدى دارد كه بهترين آنها نماز است; زيرا نماز، مشتمل بر انقطاع از خلق و توجه تامّ به خداوند متعال و ذكر و ياد اوست. خداوند متعال مى فرمايد:
(أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْري)[17]; نماز را براى ياد من برپا دار. نمازى كه چنين باشد، انسان را از فحشا و منكرات باز مى دارد، و در نتيجه، انسان بر هواى نفس و شيطان غالب مى گردد.
حديث نهم:
(نماز اول وقت)
(مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَداةَ إِلى أَنْ تَنْقَضيِ الْنُجُومْ)[18]
ملعون و نفرين شده است كسى كه نماز صبح را عمداً تأخير بيندازد، تا موقعى كه ستارگان ناپديد شوند.
شرح حديث
اين حديث قسمتى از توقيعى است كه در جواب سؤال محمّد بن يعقوب از ناحيه ى مقدسه رسيده است. امام زمان(عليه السلام)در اين توقيع تأكيد فراوانى بر نماز اوّل وقت كرده و كسانى را كه تا روشن شدن هوا و ناپديد شدن ستاره ها نماز صبح را به تأخير مى اندازند، نفرين شده دانسته است.
از اين حديث و احاديث ديگر استفاده مى شود كه نماز سه وقت دارد:
1. وقت فضيلت: كه همان اول وقت نماز است و از آن در روايات به «رضوان اللّه» تعبير شده و بهترين وقت براى نماز همين وقت است; زيرا:
الف) در اين وقت است كه دستورِ به جاى آوردن نماز از جانب خداوند متعال صادر شده و اهميّت دادن به دستورهاى الهى و زودتر انجام دادن آن مطلوب است.
ب) نماز در حقيقت ارتباط موجود محدود و سراپا محتاج با موجود نامحدود، و بهره بردارى از اوست، كه اين در حقيقت به نفع انسان است، و سرعت و فوريت در آن مطلوب است.
ج) امام زمان(عليه السلام) در اوّل وقت نماز مى خواند، و كسانى كه در اين موقع نماز بخوانند، به بركت نماز آن حضرت(عليه السلام)، خداوند نمازشان را قبول خواهد كرد; البته اختلاف افق ها تأثيرى در اين موضوع ندارد; به عبارت ديگر، منظور انجام نمازها در زمان واحد نيست، بلكه مقصود اتحاد در يك عنوان واحد، يعنى «اداى نماز در اول وقت» است، منتها هر كسى بر حسب افق خودش.
2. آخر وقت: كه در روايات با تعبير «غفران اللّه» آمده است. تأخير نماز از اوّل وقت به آخر وقت، مذموم است; لذا امام زمان(عليه السلام) چنين شخصى را ملعون و دور از رحمت خدا دانسته است. در روايتى ديگر از امام صادق(عليه السلام)مى خوانيم:
به جاى آوردن نماز در اول وقت موجب خشنودى خداست و به جاى آوردن آن در آخر وقت گناه، ولى مورد عفو و مغفرت خداوند است.[19]
3. خارج از وقت: به جا آوردن نماز در خارج از وقت آن است، كه اصطلاحاً از آن به «قضا» تعبير مى شود. اگر كسى نماز خود را در داخل وقت آن به جاى نياورد، بايد قضاى آن را به جاى آورد; و اين به امر و دستور جديد است. حال اگر عمداً نماز را تا
پايان وقت به تأخير انداخته معصيت كرده است و بايد از آن توبه كند و الاّ مورد عقوبت خداوند متعال قرار مى گيرد; ولى اگر از روى سهو و نسيان بوده و در آن قصورى نداشته باشد، مورد عقوبت الهى نخواهد بود.
حديث دهم:
(سجده ى شكر)
(سَجْدَةُ الشُّكْرِ مِنْ أَلْزَمِ السُّنَنِ وَأَوْجَبِها ... فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعاءِ وَالتَّسْبيحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَى الدُّعاءِ بِعَقيبِ النَّوافِلِ، كَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَى النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَةُ دُعاءٌ وَتَسْبيحٌ)[20]
سجده ى شكر، از لازم ترين و واجب ترين مستحبات الهى است ... همانا، فضيلت دعا و تسبيح پس از واجبات بر دعاى بعد از نوافل، همانند فضيلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبيح است.
شرح حديث
حديث شريف، قسمتى از پاسخ امام مهدى(عليه السلام) به سؤال هاى محمّد بن عبداللّه حميرى است. حضرت، در اين كلام، به اهميّت يكى از مستحبات، يعنى سجده ى شكر اشاره مى كند و بعد از آن به دعا و تسبيح بعد از فرايض پرداخته، فضيلت آن را مانند فضيلت فريضه بر نوافل مى داند و نيز اصل سجده و قرار دادن پيشانى بر خاك را در اجر و ثواب به منزله ى دعا و تسبيح مى داند.
از بررسى آيات و احاديث به دست مى آيد كه همه ى واجبات و يا همه ى مستحبات، در يك سطح و اندازه نيستند; مثلاً اهميّت نماز، در ميان واجبات، از همه بيش تر است; زيرا، قبولى اعمال، به قبول شدن نماز بستگى دارد. در ميان مستحبات ـ برابر اين حديث ـ اهميّت سجده ى شكر، از همه ى مستحبات بيش تر است. شايد علّت، اين باشد كه سجده ى شكر، كليد افزايش و تداوم نعمت است; يعنى هر گاه انسان با ديدن و يا رسيدن به نعمتى، شكر گزارد، آن نعمت تداوم مى يابد و نعمت هاى ديگر نيز نازل مى گردند. اين نكته در قرآن به صراحت آمده است:
(لَئِنْ شَكَرْتُمْ لاََزيدَنَّكُمْ)[21]; اگر شكر نعمت به جاى آوريد، بر نعمت شما مى افزايم.
حضرت(عليه السلام) در اين حديث به چند نكته اشاره مى فرمايد:
1. سجده ى شكر، زمان و مكان خاصّى ندارد، ولى با توجّه به اين حديث، بهترين زمان براى اين كار بعد از نمازهاى واجب و نوافل است.
2. سجده كمال انسان و نهايت خضوع در برابر خداوند متعال است، در اين هنگام است كه انسان خود را نمى بيند و تمام عظمت و بزرگى را از آن خداوند مى داند; لذا اين حالت، بهترين حالت براى بنده است، خصوصاً هنگامى كه توأم با ذكر و شكرگزارى لفظى و قلبى باشد.
3. ثواب دعا و تسبيح بعد از نمازهاى واجب، از ثواب دعا و تسبيح پس از نمازهاى نافله خيلى بيش تر است، همان گونه كه فضيلت فرايض از نوافل بيش تر است.
4. حضرت(عليه السلام) با بيان اين كه سجده، دعا و تسبيح است، مى فهماند كه خود سجده هم يك نوع تسبيح و دعاست و همان گونه كه ذكرِ پس از نماز، مطلوب است، سجده كردن هم كارى مستحب است; زيرا غايت و هدف از دعا و تسبيح، خضوع و خشوع و تذلّل براى خداوند متعال است، و شكّى نيست كه اين غايت، در سجده، به نحو اتمّ و اكمل است.
________________________________________
[1]. الغيبة، شيخ طوسى، ص285، ح245 ; احتجاج، ج2، ص278 ; بحارالأنوار، ج53، ص178، ح9 .
[2]. احتجاج، ج1، ص97 ; بحارالأنوار، ج29، ص243، ح11 .
[3]. تحف العقول، ص386 ; بحارالأنوار، ج75، ص300، ح1 .
[4]. نهج البلاغه، حكمت201 ; بحارالأنوار، ج64، ص158، ح1 .
[5]. كمال الدين، ج2، ص485، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص292، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص272 ; كشف الغمة، ج3، ص340 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1115 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 .
[6]. الغيبة، طوسى، ص288، ح246; احتجاج، ج2، ص280; بحارالأنوار، ج53، ص194و195، ح21.
[7]. الغيبة، شيخ طوسى، ص286، ح245 ; احتجاج، ج2، ص278 ; بحارالأنوار، ج53، ص179، ح9 .
[8]. دلائل الإمامة، ص524، ح495 ; مدينة المعاجز، ج8، ص105، ح2720 .
[9]. ر.ك: مرآة العقول، ج3، ص136و137 .
[10]. كمال الدين، ج2، ص511، ح42 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1110، ح26 ; بحارالأنوار، ج53، ص191، ح19 .
[11]. سوره ى تكوير، آيه ى 29 .
[12]. الغيبة طوسى، ص247، ح216 ; الهداية الكبرى، ص359 ; كشف الغمة، ج3، ص303 ; الخرائج و الجرائح، ج1، ص459 ; دلائل الامامة، ص506 ; بحارالأنوار، ج25، ص337، ح16.
[13]. «مقصّره» كسانى هستند كه براى اهل بيت، از ولايت خدا، چيزى را قائل نيستند.
[14]. «مفوّضه» گروهى از مسلمانان اند كه معتقدند، خداوند، بعد از خلقت عالم، اراده ى خود را به امامان واگذار كرده و آنان، به هر نحو كه بخواهند، در اين عالم تصرّف مى كنند.
[15]. تفسير على بن ابراهيم، ج2، ص409 ; بصائر الدرجات، ص537، ح47 ; بحارالأنوار، ج5، ص114، ح44 .
[16]. كمال الدين، ج2، ص520، ح49 ; فقيه، ج1، ص498، ح1427 ; تهذيب الأحكام، ج2، ص175، ح155 ; الإستبصار، ج1، ص291، ح10 ; الغيبة، طوسى، ص296، ح250 ; احتجاج، ج2، ص298 ; بحارالأنوار، ج53، ص182، ح11 ; وسائل الشيعة، ج4، ص236، ح5023 .
[17]. سوره ى طه، آيه ى 14 .
[18]. الغيبة، طوسى، ص271، ح236 ; احتجاج، ج2، ص298 ; بحارالأنوار، ج52، ص16، ح12 ; وسائل الشيعة، ج4، ص201، ح4919 .
[19]. فقيه، ج1، ص217، ح651 ; بحارالأنوار، ج79، ص351، ح23 .
[20]. احتجاج، ج2، ص308 ; بحارالأنوار، ج53، ص161، ح3 ; و وسائل الشيعة، ج6، ص490، ح8514 .
[21]. سوره ى ابراهيم، آيه ى7 .
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت سوم)
حديث پنجم:
(اقسام علم امام(عليه السلام))
(عِلْمُنا عَلى ثَلاثَةِ أَوْجُه: ماض وَغابِر وَحادِث، أَمَّا الْماضي فَتَفْسيرٌ، وَأَمَّا الْغابِرُ فَمَوْقُوفٌ، وَأَمَّا الْحادِثُ فَقَذْفٌ فيِ الْقُلُوبِ، وَنَقْرٌ في الاَْسْماعِ، وَهُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنا، وَلا نَبيَّ بَعْدَ نَبِيِّنا)[8]
علم ما اهل بيت(عليهم السلام) بر سه نوع است: علم به گذشته و آينده و حادث. علم گذشته، تفسير است; علم آينده، موقوف است و علم حادث، انداختن در قلوب، و زمزمه در گوش هاست. اين بخش، بهترين علم ماست و بعد از پيامبر ما، رسول ديگرى نخواهد بود.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از جواب امام زمان(عليه السلام) به سؤال على بن محمّد سمرى درباره ى علم امام است.
مرحوم مجلسى(رحمه الله) در مرآة العقول، در تفسير اين سه نوع علم مى فرمايد:
علم ماضى يعنى علمى كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم)براى اهل بيت(عليهم السلام)تفسير كرده اند; نيز شامل علومى است از وقايع گذشته درباره ى انبيا و امّت هاى پيشين، و حوادثى كه براى آنان اتّفاق افتاده و خبر از شروع امور و عوالم است.
مراد از «غابر»، علومى است كه به امور آينده تعلّق مى گيرد; زيرا، غابر به معناى «باقى» است. مراد از غابر خبرهاى حتمى است كه مربوط به آينده ى جهان است. و بدين سبب امام آن را به «موقوف» تفسير كرده اند كه علومى كه تعلق به آينده ى جهان دارد، مختصّ به اهل بيت(عليهم السلام)است. موقوف، يعنى «مخصوص».
مراد از علم حادث، علمى است، كه به تجدد احوال موجودات، تجدّد پيدا مى كند، ويا تفصيل مجملات است ... مراد از «قذف در قلوب»،الهام الهى بدون واسطه ى ملك است.
مراد از «نقر در اسماع» الهام الهى است به واسطه ى ملك.
دليل افضليّت نوع سوم اين است كه الهام ـ با واسطه يا بدون واسطه ـ به اهل بيت(عليهم السلام)اختصاص دارد.
از آن جا كه ادعاى الهام الهى، ممكن است انسان را به توهّم نبوّت بيندازد، حضرت در پايان به اين نكته اشاره دارد كه پس از پيامبر ما، پيامبرى نخواهد آمد[9].
حديث ششم:
(وجود هميشگى امام)
(أَنَّ الاَْرْضَ لا تَخْلُو مِنْ حُجَّة إِمّا ظاهِراً وَإِمّا مَغْمُوراً)[10]
زمين، هيچ گاه، از حجّت خالى نخواهد بود; چه آن حجّت ظاهر باشد و چه پنهان.
شرح حديث
اين كلام، قسمتى از توقيعى است كه امام زمان(عليه السلام) به عثمان بن سعيد عمرى و فرزندش محمّد مرقوم داشته اند. حضرت(عليه السلام)بعد از سفارش هاى زياد، به مطلبى اشاره مى كند و مى فرمايد: بايد هميشه، در روى زمين، حجّت الهى باشد، ونمى توان حتّى لحظه اى را تصوّر كرد
كه امام معصوم نباشد.
احتياج انسان و ديگر موجودات به امام، ادامه ى احتياج آنان به پيامبر است. نياز به فرد معصوم ـ چه پيامبر و چه امام ـ را از ديدگاه هاى مختلفى مى توان بررسى كرد. يكى از اين وجوه، نياز به قانون الهى و تفسير آن از سوى معصوم است. در كتاب هاى كلام، با دليل هاى عقلى ثابت شده است كه بشر براى اصلاح زندگى دنيوى خود و رسيدن به سعادت ابدى و اخروى، نيازمند پيامبر است. نياز بشر به دين و تفسير صحيح از آن، ابدى است. پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم)دين اسلام را به عنوان آخرين دين الهى، آورد و همه ى احكام و مسائل آن را بازگو كرد. پس از وفات پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)به همان دليل هاى عقلى، بايد كسانى مانند پيامبر در علم و عصمت و ... وجود داشته باشند. اينان كسانى نيستند جز امامان بزرگوار(عليهم السلام).
حضرت(عليه السلام) به اين نكته ى مهم هم اشاره دارند كه به دليل سستى مردم در پذيرش حق، اين طور نيست كه همه ى امامان به حكومت برسند و يا در ميان مردم حاضر باشند، همان طور كه همه ى انبيا و اوصياى الهى گذشته نيز، به حكومت دست نيافتند و برخى نيز تا مدّتى در غيبت به سر بردند.
حديث هفتم:
(مشيّت خداوند و خواست اهل بيت(عليهم السلام))
(قُلُوبُنا أَوْعِيَةٌ لِمَشِيَّةِ اللّهِ، فَإِذا شاءَ شِئْنا، وَاللّهُ يَقُولُ: وَما تَشاؤُونَ إِلاّ أَنْ يَشاءَ اللّهُ[11]) [12]
دل هاى ما ظروفى براى خواست خداوند است. اگر خدا چيزى را اراده كند و بخواهد، ما نيز اراده كرده، خواهيم خواست. خداوند متعال مى فرمايد: و شما نمى خواهيد مگر اين كه خداوند بخواهد.
شرح حديث
امام زمان(عليه السلام) در اين كلام، در ردّ مقصِّره[13] و مفوّضه[14]، خطاب به كامل بن ابراهيم مى فرمايد:
آنان دروغ مى گويند، بلكه قلوب ما ظرف هايى است از براى خواست خداوند. هر چه او بخواهد، ما مى خواهيم، و در مقابل خواست خداوند، از خود اراده و خواست مستقلى نداريم.
در حديثى از امام كاظم(عليه السلام) آمده است:
همانا خداوند قلوب امامان را در مسير اراده ى خود قرار داده است; پس هر گاه خداوند متعال چيزى را بخواهد، آنان آن چيز را مى خواهند; و اين سخن خداوند متعال است كه مى فرمايد: و شما نمى خواهيد مگر اين كه خداوند بخواهد.[15]
از اين كلامِ امام زمان(عليه السلام) نكاتى استفاده مى شود كه به چند مورد از آن ها اشاره مى كنيم:
1. قلب ها ظروف واردات خواسته هاى الهى يا شيطانى است.
2. امامان معصوم اند; زيرا اراده ى اهل بيت(عليهم السلام)، همان اراده ى الهى است، كسى كه چنين باشد، از مقام عصمت برخوردار است.
3. اراده ى اهل بيت(عليهم السلام) بر اراده ى خداوند پيشى نمى گيرد و نيز از آن تأخير نمى افتد. ما نيز بايد نسبت به اهل بيت(عليهم السلام) چنين باشيم.
4. بدون تعلّق اراده ى خداوند به چيزى، اهل بيت(عليهم السلام)اراده ى آن چيز را ندارند.
(اقسام علم امام(عليه السلام))
(عِلْمُنا عَلى ثَلاثَةِ أَوْجُه: ماض وَغابِر وَحادِث، أَمَّا الْماضي فَتَفْسيرٌ، وَأَمَّا الْغابِرُ فَمَوْقُوفٌ، وَأَمَّا الْحادِثُ فَقَذْفٌ فيِ الْقُلُوبِ، وَنَقْرٌ في الاَْسْماعِ، وَهُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنا، وَلا نَبيَّ بَعْدَ نَبِيِّنا)[8]
علم ما اهل بيت(عليهم السلام) بر سه نوع است: علم به گذشته و آينده و حادث. علم گذشته، تفسير است; علم آينده، موقوف است و علم حادث، انداختن در قلوب، و زمزمه در گوش هاست. اين بخش، بهترين علم ماست و بعد از پيامبر ما، رسول ديگرى نخواهد بود.
شرح حديث
اين عبارت، بخشى از جواب امام زمان(عليه السلام) به سؤال على بن محمّد سمرى درباره ى علم امام است.
مرحوم مجلسى(رحمه الله) در مرآة العقول، در تفسير اين سه نوع علم مى فرمايد:
علم ماضى يعنى علمى كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم)براى اهل بيت(عليهم السلام)تفسير كرده اند; نيز شامل علومى است از وقايع گذشته درباره ى انبيا و امّت هاى پيشين، و حوادثى كه براى آنان اتّفاق افتاده و خبر از شروع امور و عوالم است.
مراد از «غابر»، علومى است كه به امور آينده تعلّق مى گيرد; زيرا، غابر به معناى «باقى» است. مراد از غابر خبرهاى حتمى است كه مربوط به آينده ى جهان است. و بدين سبب امام آن را به «موقوف» تفسير كرده اند كه علومى كه تعلق به آينده ى جهان دارد، مختصّ به اهل بيت(عليهم السلام)است. موقوف، يعنى «مخصوص».
مراد از علم حادث، علمى است، كه به تجدد احوال موجودات، تجدّد پيدا مى كند، ويا تفصيل مجملات است ... مراد از «قذف در قلوب»،الهام الهى بدون واسطه ى ملك است.
مراد از «نقر در اسماع» الهام الهى است به واسطه ى ملك.
دليل افضليّت نوع سوم اين است كه الهام ـ با واسطه يا بدون واسطه ـ به اهل بيت(عليهم السلام)اختصاص دارد.
از آن جا كه ادعاى الهام الهى، ممكن است انسان را به توهّم نبوّت بيندازد، حضرت در پايان به اين نكته اشاره دارد كه پس از پيامبر ما، پيامبرى نخواهد آمد[9].
حديث ششم:
(وجود هميشگى امام)
(أَنَّ الاَْرْضَ لا تَخْلُو مِنْ حُجَّة إِمّا ظاهِراً وَإِمّا مَغْمُوراً)[10]
زمين، هيچ گاه، از حجّت خالى نخواهد بود; چه آن حجّت ظاهر باشد و چه پنهان.
شرح حديث
اين كلام، قسمتى از توقيعى است كه امام زمان(عليه السلام) به عثمان بن سعيد عمرى و فرزندش محمّد مرقوم داشته اند. حضرت(عليه السلام)بعد از سفارش هاى زياد، به مطلبى اشاره مى كند و مى فرمايد: بايد هميشه، در روى زمين، حجّت الهى باشد، ونمى توان حتّى لحظه اى را تصوّر كرد
كه امام معصوم نباشد.
احتياج انسان و ديگر موجودات به امام، ادامه ى احتياج آنان به پيامبر است. نياز به فرد معصوم ـ چه پيامبر و چه امام ـ را از ديدگاه هاى مختلفى مى توان بررسى كرد. يكى از اين وجوه، نياز به قانون الهى و تفسير آن از سوى معصوم است. در كتاب هاى كلام، با دليل هاى عقلى ثابت شده است كه بشر براى اصلاح زندگى دنيوى خود و رسيدن به سعادت ابدى و اخروى، نيازمند پيامبر است. نياز بشر به دين و تفسير صحيح از آن، ابدى است. پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم)دين اسلام را به عنوان آخرين دين الهى، آورد و همه ى احكام و مسائل آن را بازگو كرد. پس از وفات پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)به همان دليل هاى عقلى، بايد كسانى مانند پيامبر در علم و عصمت و ... وجود داشته باشند. اينان كسانى نيستند جز امامان بزرگوار(عليهم السلام).
حضرت(عليه السلام) به اين نكته ى مهم هم اشاره دارند كه به دليل سستى مردم در پذيرش حق، اين طور نيست كه همه ى امامان به حكومت برسند و يا در ميان مردم حاضر باشند، همان طور كه همه ى انبيا و اوصياى الهى گذشته نيز، به حكومت دست نيافتند و برخى نيز تا مدّتى در غيبت به سر بردند.
حديث هفتم:
(مشيّت خداوند و خواست اهل بيت(عليهم السلام))
(قُلُوبُنا أَوْعِيَةٌ لِمَشِيَّةِ اللّهِ، فَإِذا شاءَ شِئْنا، وَاللّهُ يَقُولُ: وَما تَشاؤُونَ إِلاّ أَنْ يَشاءَ اللّهُ[11]) [12]
دل هاى ما ظروفى براى خواست خداوند است. اگر خدا چيزى را اراده كند و بخواهد، ما نيز اراده كرده، خواهيم خواست. خداوند متعال مى فرمايد: و شما نمى خواهيد مگر اين كه خداوند بخواهد.
شرح حديث
امام زمان(عليه السلام) در اين كلام، در ردّ مقصِّره[13] و مفوّضه[14]، خطاب به كامل بن ابراهيم مى فرمايد:
آنان دروغ مى گويند، بلكه قلوب ما ظرف هايى است از براى خواست خداوند. هر چه او بخواهد، ما مى خواهيم، و در مقابل خواست خداوند، از خود اراده و خواست مستقلى نداريم.
در حديثى از امام كاظم(عليه السلام) آمده است:
همانا خداوند قلوب امامان را در مسير اراده ى خود قرار داده است; پس هر گاه خداوند متعال چيزى را بخواهد، آنان آن چيز را مى خواهند; و اين سخن خداوند متعال است كه مى فرمايد: و شما نمى خواهيد مگر اين كه خداوند بخواهد.[15]
از اين كلامِ امام زمان(عليه السلام) نكاتى استفاده مى شود كه به چند مورد از آن ها اشاره مى كنيم:
1. قلب ها ظروف واردات خواسته هاى الهى يا شيطانى است.
2. امامان معصوم اند; زيرا اراده ى اهل بيت(عليهم السلام)، همان اراده ى الهى است، كسى كه چنين باشد، از مقام عصمت برخوردار است.
3. اراده ى اهل بيت(عليهم السلام) بر اراده ى خداوند پيشى نمى گيرد و نيز از آن تأخير نمى افتد. ما نيز بايد نسبت به اهل بيت(عليهم السلام) چنين باشيم.
4. بدون تعلّق اراده ى خداوند به چيزى، اهل بيت(عليهم السلام)اراده ى آن چيز را ندارند.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت دوم)
حديث دوم:
(امام(عليه السلام)، امان اهل زمين) : (إِنّي لاََمانٌ لاَِهْلِ الاَْرْضِ كَما أَنَّ النُّجُومَ أَمانٌ لاَِهْلِ السَّماءِ)[5]
همانا، من، امان و مايه ى ايمنى براى اهل زمينم; همان گونه كه ستاره ها، سبب ايمنى اهل آسمان اند.
شرح حديث
اين كلام، قسمتى از جواب هايى است كه امام زمان(عليه السلام)، در پاسخ به نامه ى اسحاق بن يعقوب فرموده است. اسحاق در اين نامه، از علت غيبت سؤال مى كند. حضرت بعد از جواب و بيان علّت غيبت، به اين نكته اشاره دارد كه وجود امام در غيبت، بى فايده و اثر نيست; از فوايد امام اين است كه وجود او سبب ايمنى براى اهل زمين است; همان گونه كه ستارگان آسمان مايه ى ايمنى براى اهل آسمان اند. در روايات صحيح ديگرى نيز به همين مضمون اشاره شده است. در آن روايات آمده است: اگر حجت در زمين نباشد، زمين و اهل آن، دگرگون و مضطرب خواهند شد.
در تشبيه امان بودن امام زمان(عليه السلام) براى اهل زمين، به امان بودن ستارگان براى اهل آسمان، وجوه تشابهى نهفته است كه به دو مورد از آن ها اشاره مى كنيم:
1. همان گونه كه از جهت تكوينى، وجود ستارگان و كيفيّت وضع آن ها موجب امان و آرامش كرات و سيارات و كهكشان هاست، وجود امام زمان(عليه السلام) نسبت به موجودات زمين نيز چنين است.
2. همان گونه كه به سبب ستارگان، شياطين از آسمان ها رانده شدند و امان و آرامش براى اهالى آسمان ها، از جمله ملائكه فراهم شد، وجود امام زمان(عليه السلام) نيز تكويناً و تشريعاً سبب طرد شياطين از اهل زمين، خصوصاً انسان ها خواهد بود.
حديث سوم:
(فلسفه ى امامت و صفات امام)
(أَحْيى بِهِمْ دينَهُ، وَأَتَمَّ بِهِمْ نُورَهُ، وَجَعَلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ إِخْوانِهِمْ وَبَني عَمِّهِمْ وَالاَْدْنَيْنَ فَالاَْدْنَيْنَ مِنْ ذَوي أَرْحامِهِمْ فُرْقاناً بَيِّناً يُعْرَفُ بِهِ الْحُجَّةُ مِنَ الْمَحْجُوجِ، وَالاِْمامُ مِنَ الْمَأْمُومِ، بِأَنْ عَصَمَهُمْ مِنَ الذُّنُوبِ، وَبَرَّأَهُمْ مِنَ الْعُيُوبِ، وَطَهَّرَهُمْ مِنَ الدَّنَسِ، وَنَزَّهَهُمْ مِنَ اللَّبْسِ، وَجَعَلَهُمْ خُزّانَ عِلْمِهِ، وَمُسْتَوْدَعَ حِكْمَتِهِ، وَمَوْضِعَ سِرِّهِ، وَأَيَّدَهُمْ بِالدَّلائِلِ، وَلَوْلا ذلِكَ لَكانَ النّاسُ عَلى سَواء، وَلاَِدَّعى أَمْرَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ كُلُّ أَحَد، وَلَما عُرِفَ الْحَقُّ مِنَ الْباطِلِ، وَلا الْعالِمُ مِنَ الْجاهِلِ)[6]
اوصيا كسانى هستند كه خداوند متعال، دينش را با آنان زنده مى كند، و نورش را با آنان كاملاً مى گسترد و سيطره مى دهد. خداوند ميان آنان و برادران و عموزادگان و ديگر خويشاوندانشان تفاوت آشكارى گذاشته است كه به سبب آن، حجّت از غير حجّت، و امام از مأموم، شناخته مى شود. آن تفاوت آشكار اين است كه آنان را از گناهان محفوظ و مصون داشته، از عيوب مبرّا كرده، از پليدى پاك گردانيده، از اشتباه منزهشان داشته، آنان را خزانه داران علم و حكمت و پرده داران سرّ خود قرار داده و آنان را با دليل ها تأييد كرده است. اگر اين گونه نبود، همه ى مردم با هم يكسان بودند و هر كس مى توانست ادعاى امامت كند كه در اين حال، حقّ از باطل و عالم از جاهل، تشخيص داده نمى شد.
شرح حديث
اين كلمات، از جمله مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب نامه ى احمد بن اسحاق مرقوم داشته است. آن حضرت(عليه السلام) بعد از اشاره به نكاتى چند، به حقيقت و شأن و مقام امامت و امام پرداخته و خصوصياتى را براى امام بيان فرموده است، تا سبب تمايز امام حق از مدعى دروغين امامت باشد:
1. امام كسى است كه به سبب او دين خدا زنده خواهد ماند; زيرا او است كه در هنگام اختلافات و وقوع فتنه ها و شبهه ها، حقّ را از باطل تشخيص مى دهد و مردم را به دين واقعى هدايت مى كند.
2. نور خدا كه با رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) شروع شد، با امام تمام و كامل مى شود.
3. خداوند متعال، در ذريه ى پيامبر، براى تميز امام از بقيه ى افراد، اوصافى اختصاصى براى امام قرار داده است، تا مردم، در امر امامت، دچار شبهه نشوند، خصوصاً هنگامى كه بعضى از ذريه ى پيامبر، ادعاى دروغين امامت مى كنند. برخى از اين ويژگى ها، عصمت از گناهان، دورى از عيوب، طهارت از پليدى، نزاهت و پرهيز از اشتباه و ... است. اگر اين ويژگى ها نبود، هر كس مى توانست ادعاى امامت كند و بدين سان، حق و باطل جدا شدنى نبودند و در نتيجه، دين الهى بر جهانيان حاكم نمى شد.
حديث چهارم:
(فلسفه ى امامت)
(أَوَ ما رَأَيْتُمْ كَيْفَ جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ مَعاقِلَ تَأْوُونَ إِلَيْها، وَأَعْلاماً تَهْتَدُونَ بِها مِنْ لَدُنْ آدَمَ(عليه السلام))[7]
آيا نديديد كه چگونه خداوند براى شما، ملجأهايى قرار داد كه به آنان پناه بريد، و عَلَم هايى قرار داد تا با آنان هدايت شويد، از زمان حضرت آدم(عليه السلام) تا كنون.
شرح حديث
اين عبارت، قسمتى از توقيعى است كه از ناحيه ى حضرت، به خاطر اختلاف ميان ابن أبى غانم قزوينى و جماعتى از شيعيان صادر شده است. ابن ابى غانم معتقد بود كه براى امام حسن عسكرى(عليه السلام) جانشينى نيست و امامت به ايشان ختم شده است.
گروهى از شيعيان، به حضرت مهدى(عليه السلام)نامه مى نويسند و داستان را باز مى گويند. از ناحيه ى حضرت نامه اى صادر مى شود كه حديث فوق بخشى از آن است.
امام زمان(عليه السلام) بعد از سفارش هاى زياد در دورى از ترديد و شك در امر امامت و وصايت و جانشينى، مى فرمايند: مسئله ى وصايت، در طول تاريخ بشريت، ثابت است و تا انسان وجود دارد، زمين، خالى از حجّت نيست. حضرت مى فرمايد:
تاريخ را بنگريد! آيا زمانى را خالى از حجّت ديده ايد كه اينك اختلاف كرده ايد؟
حضرت، در اين قسمت از حديث، براى امامت، دو فايده برشمرده است: يكى، ملجأ و پناه مردم در گرفتارى ها، و ديگرى هدايت كردن مردم به دين الهى; زيرا امام معصوم(عليه السلام) نه تنها هدايتگر مردم به شريعت و دين الهى است، بلكه در مسائل مادّى و دنيوى نيز حلاّل مشكلات مختلف آنان خواهد بود.
(امام(عليه السلام)، امان اهل زمين) : (إِنّي لاََمانٌ لاَِهْلِ الاَْرْضِ كَما أَنَّ النُّجُومَ أَمانٌ لاَِهْلِ السَّماءِ)[5]
همانا، من، امان و مايه ى ايمنى براى اهل زمينم; همان گونه كه ستاره ها، سبب ايمنى اهل آسمان اند.
شرح حديث
اين كلام، قسمتى از جواب هايى است كه امام زمان(عليه السلام)، در پاسخ به نامه ى اسحاق بن يعقوب فرموده است. اسحاق در اين نامه، از علت غيبت سؤال مى كند. حضرت بعد از جواب و بيان علّت غيبت، به اين نكته اشاره دارد كه وجود امام در غيبت، بى فايده و اثر نيست; از فوايد امام اين است كه وجود او سبب ايمنى براى اهل زمين است; همان گونه كه ستارگان آسمان مايه ى ايمنى براى اهل آسمان اند. در روايات صحيح ديگرى نيز به همين مضمون اشاره شده است. در آن روايات آمده است: اگر حجت در زمين نباشد، زمين و اهل آن، دگرگون و مضطرب خواهند شد.
در تشبيه امان بودن امام زمان(عليه السلام) براى اهل زمين، به امان بودن ستارگان براى اهل آسمان، وجوه تشابهى نهفته است كه به دو مورد از آن ها اشاره مى كنيم:
1. همان گونه كه از جهت تكوينى، وجود ستارگان و كيفيّت وضع آن ها موجب امان و آرامش كرات و سيارات و كهكشان هاست، وجود امام زمان(عليه السلام) نسبت به موجودات زمين نيز چنين است.
2. همان گونه كه به سبب ستارگان، شياطين از آسمان ها رانده شدند و امان و آرامش براى اهالى آسمان ها، از جمله ملائكه فراهم شد، وجود امام زمان(عليه السلام) نيز تكويناً و تشريعاً سبب طرد شياطين از اهل زمين، خصوصاً انسان ها خواهد بود.
حديث سوم:
(فلسفه ى امامت و صفات امام)
(أَحْيى بِهِمْ دينَهُ، وَأَتَمَّ بِهِمْ نُورَهُ، وَجَعَلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ إِخْوانِهِمْ وَبَني عَمِّهِمْ وَالاَْدْنَيْنَ فَالاَْدْنَيْنَ مِنْ ذَوي أَرْحامِهِمْ فُرْقاناً بَيِّناً يُعْرَفُ بِهِ الْحُجَّةُ مِنَ الْمَحْجُوجِ، وَالاِْمامُ مِنَ الْمَأْمُومِ، بِأَنْ عَصَمَهُمْ مِنَ الذُّنُوبِ، وَبَرَّأَهُمْ مِنَ الْعُيُوبِ، وَطَهَّرَهُمْ مِنَ الدَّنَسِ، وَنَزَّهَهُمْ مِنَ اللَّبْسِ، وَجَعَلَهُمْ خُزّانَ عِلْمِهِ، وَمُسْتَوْدَعَ حِكْمَتِهِ، وَمَوْضِعَ سِرِّهِ، وَأَيَّدَهُمْ بِالدَّلائِلِ، وَلَوْلا ذلِكَ لَكانَ النّاسُ عَلى سَواء، وَلاَِدَّعى أَمْرَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ كُلُّ أَحَد، وَلَما عُرِفَ الْحَقُّ مِنَ الْباطِلِ، وَلا الْعالِمُ مِنَ الْجاهِلِ)[6]
اوصيا كسانى هستند كه خداوند متعال، دينش را با آنان زنده مى كند، و نورش را با آنان كاملاً مى گسترد و سيطره مى دهد. خداوند ميان آنان و برادران و عموزادگان و ديگر خويشاوندانشان تفاوت آشكارى گذاشته است كه به سبب آن، حجّت از غير حجّت، و امام از مأموم، شناخته مى شود. آن تفاوت آشكار اين است كه آنان را از گناهان محفوظ و مصون داشته، از عيوب مبرّا كرده، از پليدى پاك گردانيده، از اشتباه منزهشان داشته، آنان را خزانه داران علم و حكمت و پرده داران سرّ خود قرار داده و آنان را با دليل ها تأييد كرده است. اگر اين گونه نبود، همه ى مردم با هم يكسان بودند و هر كس مى توانست ادعاى امامت كند كه در اين حال، حقّ از باطل و عالم از جاهل، تشخيص داده نمى شد.
شرح حديث
اين كلمات، از جمله مطالبى است كه امام زمان(عليه السلام) در جواب نامه ى احمد بن اسحاق مرقوم داشته است. آن حضرت(عليه السلام) بعد از اشاره به نكاتى چند، به حقيقت و شأن و مقام امامت و امام پرداخته و خصوصياتى را براى امام بيان فرموده است، تا سبب تمايز امام حق از مدعى دروغين امامت باشد:
1. امام كسى است كه به سبب او دين خدا زنده خواهد ماند; زيرا او است كه در هنگام اختلافات و وقوع فتنه ها و شبهه ها، حقّ را از باطل تشخيص مى دهد و مردم را به دين واقعى هدايت مى كند.
2. نور خدا كه با رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) شروع شد، با امام تمام و كامل مى شود.
3. خداوند متعال، در ذريه ى پيامبر، براى تميز امام از بقيه ى افراد، اوصافى اختصاصى براى امام قرار داده است، تا مردم، در امر امامت، دچار شبهه نشوند، خصوصاً هنگامى كه بعضى از ذريه ى پيامبر، ادعاى دروغين امامت مى كنند. برخى از اين ويژگى ها، عصمت از گناهان، دورى از عيوب، طهارت از پليدى، نزاهت و پرهيز از اشتباه و ... است. اگر اين ويژگى ها نبود، هر كس مى توانست ادعاى امامت كند و بدين سان، حق و باطل جدا شدنى نبودند و در نتيجه، دين الهى بر جهانيان حاكم نمى شد.
حديث چهارم:
(فلسفه ى امامت)
(أَوَ ما رَأَيْتُمْ كَيْفَ جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ مَعاقِلَ تَأْوُونَ إِلَيْها، وَأَعْلاماً تَهْتَدُونَ بِها مِنْ لَدُنْ آدَمَ(عليه السلام))[7]
آيا نديديد كه چگونه خداوند براى شما، ملجأهايى قرار داد كه به آنان پناه بريد، و عَلَم هايى قرار داد تا با آنان هدايت شويد، از زمان حضرت آدم(عليه السلام) تا كنون.
شرح حديث
اين عبارت، قسمتى از توقيعى است كه از ناحيه ى حضرت، به خاطر اختلاف ميان ابن أبى غانم قزوينى و جماعتى از شيعيان صادر شده است. ابن ابى غانم معتقد بود كه براى امام حسن عسكرى(عليه السلام) جانشينى نيست و امامت به ايشان ختم شده است.
گروهى از شيعيان، به حضرت مهدى(عليه السلام)نامه مى نويسند و داستان را باز مى گويند. از ناحيه ى حضرت نامه اى صادر مى شود كه حديث فوق بخشى از آن است.
امام زمان(عليه السلام) بعد از سفارش هاى زياد در دورى از ترديد و شك در امر امامت و وصايت و جانشينى، مى فرمايند: مسئله ى وصايت، در طول تاريخ بشريت، ثابت است و تا انسان وجود دارد، زمين، خالى از حجّت نيست. حضرت مى فرمايد:
تاريخ را بنگريد! آيا زمانى را خالى از حجّت ديده ايد كه اينك اختلاف كرده ايد؟
حضرت، در اين قسمت از حديث، براى امامت، دو فايده برشمرده است: يكى، ملجأ و پناه مردم در گرفتارى ها، و ديگرى هدايت كردن مردم به دين الهى; زيرا امام معصوم(عليه السلام) نه تنها هدايتگر مردم به شريعت و دين الهى است، بلكه در مسائل مادّى و دنيوى نيز حلاّل مشكلات مختلف آنان خواهد بود.
شرح چهل حديث پيرامون حضرت مهدي (عج)(قسمت اول)
مقدمه
يكى از باورهاى مشترك بين اديان، انديشه ى نجات بخشى است.[1] عنصر مرتبط، انتظار فرج است; و انتظار، دعوت به حماسه و اقدام، دين دارى، استوارى ابعاد توحيدى و اعتقادى و عملى است. امام صادق(عليه السلام)مى فرمايد: «براى صاحب الامر غيبتى طولانى است، در اين دوران هر كسى بايد تقوا پيشه سازد و چنگ در دين خود زند. هر كس كه خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد، بايد چشم به راه باشد و پارسايى پيش گيرد و كردار با ورع داشته باشد.»
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «خوشا به حال منتظرانى كه به حضور قائم برسند. آنان كه پيش از قيام او نيز پيرو اويند، با دوست او عاشقانه دوست و موافق و با دشمن او خصمانه دشمن و مخالف اند.
منتظران واقعى بايد حضرت حجت را بشناسند و نسبت به عصر مهدى(عليه السلام) آگاهى كامل داشته باشند. مؤمنان به مهدويت بايد بدانند كه مهدى(عليه السلام) در برابر جلال خداوند، بسيار فروتن، عادل و حق گراست; دين اسلام به دست او عزيز گردد; او به دنيا دل نبندد و سنگى روى سنگ نگذارد; در حكومت او به احدى بدى نرسد، مگر آن جا كه حد خدايى بر آنان جارى گردد. مهدى(عليه السلام)مانند اميرالمؤمنين(عليه السلام) زندگى مى كند; نان خشك مى خورد و با پارسايى زندگى مى كند. عصر مهدى(عليه السلام) به گونه اى است كه هر كس در اثر دوستى و يگانگى، هرچه نياز دارد از جيب ديگرى برمى دارد; مؤمنان در معاملات دنبال سودجويى نيستند; كينه ها از دل ها بيرون مى رود; همه جا را آسايش و امنيت فرامى گيرد; مهدى(عليه السلام)، حق هر حق دارى را مى گيرد و به او مى دهد، حتى اگر حق كسى زير دندان ديگرى باشد، از زير دندان انسان متجاوز بيرون مى كشد و به صاحب حق بازمى گرداند; كاخ ها را ويران مى سازد و ارتش ظالمان و طاغيان را از دم تيغ مى گذراند».
جزوه اي كه پيش روى خوانندگان محترم است، شرح و بسط چهل چراغ فروزان و چهل گوهر درخشان ولايت مهدويت است كه دل هر مؤمنى را روشن مى سازد.
حديث يكم:
(اهل بيت(عليهم السلام) محور حق): (الْحَقُّ مَعَنا فَلَنْ يُوحِشَنا مَنْ قَعَدَ عَنّا، وَنَحْنُ صَنائِعُ رَبِّنا، وَالْخَلْقُ بَعْدُ صَنائِعُنا)[1]
حق با ما اهل بيت است و كناره گيرى عده اى از ما هرگز سبب وحشتمان نمى شود; چرا كه ما دست پرورده هاى پروردگاريم، و ديگر مخلوقين خداوند، دست پرورده هاى ما هستند.
شرح حديث
اين حديث شريف را شيخ طوسى(رحمه الله)، با سند معتبر، از ابوعمرو عمرى، از امام زمان(عليه السلام) نقل كرده است.حضرت(عليه السلام) در اين فقره از حديث، به سه نكته اشاره مى فرمايد:
1. تمام حقّ و حقيقت، با اهل بيت(عليهم السلام) و همراه با آنان است. بايد توجه داشت كه جمله ى «الحقّ معنا» با جمله ى «اهل البيت مع الحق» فرق مى كند; زيرا مفهوم جمله ى نخست آن است كه اهل بيت(عليهم السلام) محور اساسى براى تشخيص حقّ از باطل اند و براى شناخت اين دو از هم ديگر بايد به سنّت و رفتار و كردار آنان رجوع كرد; بر خلاف مفهوم جمله ى دوم. همين معنا، از حديث «عليّ مع الحقّ والحقّ مع عليّ»[2] نيز استفاده مى شود.
2. كسى كه حقّ با اوست نبايد از اِعراض ديگران از او و تنها ماندنش، به وحشت بيفتد و به كمى يا زيادى طرف داران خود نگاه كند.
حضرت موسى بن جعفر(عليه السلام) به هشام مى فرمايد:
اى هشام! اگر در دست تو گردويى است و همه ى مردم مى گويند كه آن دُرّ است، براى تو نفعى ندارد; زيرا تو مى دانى كه در دستت گردو است; و نيز اگر در دست تو دُرّ است، و مردم مى گويند گردو است، به تو ضررى نمى رسد; زيرا تو مى دانى كه آن چه در دست توست دُرّ است[3].
هم چنين امام على(عليه السلام) مى فرمايد:
در راه هدايت، از كمى اهل آن وحشت نكنيد[4].
3. درباره ى جمله ى سومى كه در اين حديث آمده است، دو تفسير متفاوت وجود دارد كه مانعى در جمع اين دو نيست. در ذيل به آن ها اشاره مى كنيم:
الف) همانا اهل بيت(عليهم السلام)، در عقايد و اعمال دينى، محتاج به مردم نيستند، و آن چه از جانب خداوند به واسطه ى پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)به آنان رسيده است، آنها را كفايت مى كند; در حالى كه امّت، در اين امور، محتاج به اهل بيت اند، و تنها رجوع به كتاب و سنّت، آنان را كفايت نمى كند، و بدون مراجعه به اهل بيت(عليهم السلام) قطعاً گمراه و هلاك مى شوند.
ب) نعمت هاى خداوند بر اهل بيت(عليهم السلام)، مباشرتاً و بدون واسطه ى كسى نازل مى گردد، در صورتى كه نعمت هايى كه خداوند بر مردم نازل مى كند، بدون واسطه ى اهل بيت(عليهم السلام)نخواهد بود.
يكى از باورهاى مشترك بين اديان، انديشه ى نجات بخشى است.[1] عنصر مرتبط، انتظار فرج است; و انتظار، دعوت به حماسه و اقدام، دين دارى، استوارى ابعاد توحيدى و اعتقادى و عملى است. امام صادق(عليه السلام)مى فرمايد: «براى صاحب الامر غيبتى طولانى است، در اين دوران هر كسى بايد تقوا پيشه سازد و چنگ در دين خود زند. هر كس كه خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد، بايد چشم به راه باشد و پارسايى پيش گيرد و كردار با ورع داشته باشد.»
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «خوشا به حال منتظرانى كه به حضور قائم برسند. آنان كه پيش از قيام او نيز پيرو اويند، با دوست او عاشقانه دوست و موافق و با دشمن او خصمانه دشمن و مخالف اند.
منتظران واقعى بايد حضرت حجت را بشناسند و نسبت به عصر مهدى(عليه السلام) آگاهى كامل داشته باشند. مؤمنان به مهدويت بايد بدانند كه مهدى(عليه السلام) در برابر جلال خداوند، بسيار فروتن، عادل و حق گراست; دين اسلام به دست او عزيز گردد; او به دنيا دل نبندد و سنگى روى سنگ نگذارد; در حكومت او به احدى بدى نرسد، مگر آن جا كه حد خدايى بر آنان جارى گردد. مهدى(عليه السلام)مانند اميرالمؤمنين(عليه السلام) زندگى مى كند; نان خشك مى خورد و با پارسايى زندگى مى كند. عصر مهدى(عليه السلام) به گونه اى است كه هر كس در اثر دوستى و يگانگى، هرچه نياز دارد از جيب ديگرى برمى دارد; مؤمنان در معاملات دنبال سودجويى نيستند; كينه ها از دل ها بيرون مى رود; همه جا را آسايش و امنيت فرامى گيرد; مهدى(عليه السلام)، حق هر حق دارى را مى گيرد و به او مى دهد، حتى اگر حق كسى زير دندان ديگرى باشد، از زير دندان انسان متجاوز بيرون مى كشد و به صاحب حق بازمى گرداند; كاخ ها را ويران مى سازد و ارتش ظالمان و طاغيان را از دم تيغ مى گذراند».
جزوه اي كه پيش روى خوانندگان محترم است، شرح و بسط چهل چراغ فروزان و چهل گوهر درخشان ولايت مهدويت است كه دل هر مؤمنى را روشن مى سازد.
حديث يكم:
(اهل بيت(عليهم السلام) محور حق): (الْحَقُّ مَعَنا فَلَنْ يُوحِشَنا مَنْ قَعَدَ عَنّا، وَنَحْنُ صَنائِعُ رَبِّنا، وَالْخَلْقُ بَعْدُ صَنائِعُنا)[1]
حق با ما اهل بيت است و كناره گيرى عده اى از ما هرگز سبب وحشتمان نمى شود; چرا كه ما دست پرورده هاى پروردگاريم، و ديگر مخلوقين خداوند، دست پرورده هاى ما هستند.
شرح حديث
اين حديث شريف را شيخ طوسى(رحمه الله)، با سند معتبر، از ابوعمرو عمرى، از امام زمان(عليه السلام) نقل كرده است.حضرت(عليه السلام) در اين فقره از حديث، به سه نكته اشاره مى فرمايد:
1. تمام حقّ و حقيقت، با اهل بيت(عليهم السلام) و همراه با آنان است. بايد توجه داشت كه جمله ى «الحقّ معنا» با جمله ى «اهل البيت مع الحق» فرق مى كند; زيرا مفهوم جمله ى نخست آن است كه اهل بيت(عليهم السلام) محور اساسى براى تشخيص حقّ از باطل اند و براى شناخت اين دو از هم ديگر بايد به سنّت و رفتار و كردار آنان رجوع كرد; بر خلاف مفهوم جمله ى دوم. همين معنا، از حديث «عليّ مع الحقّ والحقّ مع عليّ»[2] نيز استفاده مى شود.
2. كسى كه حقّ با اوست نبايد از اِعراض ديگران از او و تنها ماندنش، به وحشت بيفتد و به كمى يا زيادى طرف داران خود نگاه كند.
حضرت موسى بن جعفر(عليه السلام) به هشام مى فرمايد:
اى هشام! اگر در دست تو گردويى است و همه ى مردم مى گويند كه آن دُرّ است، براى تو نفعى ندارد; زيرا تو مى دانى كه در دستت گردو است; و نيز اگر در دست تو دُرّ است، و مردم مى گويند گردو است، به تو ضررى نمى رسد; زيرا تو مى دانى كه آن چه در دست توست دُرّ است[3].
هم چنين امام على(عليه السلام) مى فرمايد:
در راه هدايت، از كمى اهل آن وحشت نكنيد[4].
3. درباره ى جمله ى سومى كه در اين حديث آمده است، دو تفسير متفاوت وجود دارد كه مانعى در جمع اين دو نيست. در ذيل به آن ها اشاره مى كنيم:
الف) همانا اهل بيت(عليهم السلام)، در عقايد و اعمال دينى، محتاج به مردم نيستند، و آن چه از جانب خداوند به واسطه ى پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)به آنان رسيده است، آنها را كفايت مى كند; در حالى كه امّت، در اين امور، محتاج به اهل بيت اند، و تنها رجوع به كتاب و سنّت، آنان را كفايت نمى كند، و بدون مراجعه به اهل بيت(عليهم السلام) قطعاً گمراه و هلاك مى شوند.
ب) نعمت هاى خداوند بر اهل بيت(عليهم السلام)، مباشرتاً و بدون واسطه ى كسى نازل مى گردد، در صورتى كه نعمت هايى كه خداوند بر مردم نازل مى كند، بدون واسطه ى اهل بيت(عليهم السلام)نخواهد بود.
نکات بهداشتی در مورد موی سر
بسم الله الرحمن الرحيم
شعار هفته سلامت سال 1387: حفاظت از سلامت در برابر تغييرات آب و هوايي
نکات بهداشتی و سلامتی موی سر
موي سر تو خالي است و از اين مجرا هوا وارد بدن موجود مو دار خواهد شد ، مي دانيد وزن مغز مردان از زنان سنگينتر و حرارت ظاهري آن هم بيشتر است به همين مناسبت در قديم رسم بوده (اكنون هم در بعضي از نقاط كشور رسم است )كه موي سر خود را در تابستان مي تراشند .
تراشيدن مو داراي خواص زير است:
زياد شدن نور چشم – جلو گيري و رفع شوره – ازبين رفت چربي اضافي – رفع سردرد و چون پياز مو تحت تاثير تشعشعات نور خورشيد قرار ميگيرد قوي مي گردد.
حال چگونه موي شفاف ،شاداب و پرپشت داشته باشيم ؟
اگر بنا بر شغلتان بنا شد كه ناچار باشيد هر روز حمام كنيد استحمام هفته اي دو بار كافيست0
هفته اي يك شب آب ليمو ترش تازه يا مطمئن را به سطح سر ماليده ماساژ دهيد صبح حمام كنيد 0
( در اين مورد سركه بكار نرود خود سبب سفيدي مو مي شود )
هفته اي دو روز نهار كته ميل كنيد ( برنج آب كش فاقد ويتامين ب است )
روزي 3 فنجان جوشيده چلتوك برنج يا روزي 3 قاشق مربا خوري از سبوس برنج استفاده كنيد چلتوك و سبوس هردو منبع ويتامين ب مي باشند و اين اگر در پياز مو به حد كافي موجود باشد سبب جلوگيري ار ريزش و سفيد شدن مو مي گردد.
شيخ الرئيس ابو علي سينا مي فرمايد :
((چنانچه مدت يكسال روزي يك دانه هليله سياه را در دهان داشته باشيد و آب آن را ميل كنيد مطمئن باشيد در پيري يك تار سفيد در سرتان ظاهر نخواهد شد0)) (هليله سياه جهت تقويت چشم و سنيت مزاج هم خوبست).
از هر صابون و شامپويي استفاده نكنيد ، بهتر اين است موي خود را شناسايي (چرب يا خشك بودن ) و با دست اندر كاران درمان گياهي مشورت تا صابون و شامپوي مخصوص را به شما توصيه نمايند.
عوامل ريزش مو به شرح زير است:
1- يبوست مزاج 2- اختلال در سيستم اعصاب 3- تغيير آب و هوا 4- تغيير صابون و شامپو 5- مصرف مواد شيميايي 6- كثيف نگاهداشتن موي و بالاخره خوب كار نكردن كبد و كليه ها و اخرين آن سوء تغذيه .
جلو گيري از ريزش و سفيدي موي سر به عهده خوراكيهاي زير مي باشد :
جگر.سبوس يا چلتوك برنج . كته .مخمر آب جو . عدس سياه. گوجه فرنگي رسيده . باقلا.نان جو .نان ارزن . نان گندم سبوس دار.ماست . جوانه گندم. جوانه انواع حبوبات . سمنو . دانه كنجد خام . پوست مار و ماليدن روغن آن . مغز گردو و
ماليدن جوشانده تمام اجزائ اين درخت . فنق . سير . شير . پياز . نعناع . عدس . هويج . گل كلم . پنير . پنير . زرده تخم مر غ . انجير . زرد آلو . نارنگي . تمشك . انواع كدو . انواع فلفل سبز بخصوص از نوع تازه آن . آلو . چنانچه عصباني مي باشيد
عدس نخوريد .
موي شفاف را چگونه بدست آوريم ؟
هفته اي دو بار حمام كنيد يك بار با كتيرا و زرده تخم مرغ و بار ديگر با گل سرشوي بشوئيد (در زمان مصرف كتيرا حوصله كافي داشته باشيد )
چه روغني براي موي سر مفيد است ؟
بادام تلخ و شيرين . كرچك . ذرت . نارگيا . افتابگردان . زيتون . كنجد . روغن نخود سياه و روغن مورد . مواد نفتي به پياز مو لطمه شديد وارد مي كند از استعمال پارافين چه اقايان و چه بانوان اكيدا خودداري كنند و جهت پرپشت شدن و جلوگيري از ريزش روغن مار بدون رقيب است .
رفع مو خوره
نسخه اول :
مقداري شنبليله تازه را با مقداري آب جوشانده صاف كنيد در حمام نوك موها را با اين مايع ماساژ دهيد .
نسخه دوم :
مورد نرم 8 مثقال .قهوه نرم 1مثقال . آرد نخود نرم 8 مثقال . حنا 16 مثقال . تخم مرغ 4 عدد . گل ريواس نرم 2 مثقال .
سدر 16 مثقال . جمله داروها را با آب خمير كرده ماهي دو بار به سر بسته بعد حمام كنيد (پيگيري كنيد تا نتيجه عالي ان را مشاهده فرمائيد )
رفع خارش:
آلوچه را خيسانده له كنيد هسته آنرا گرفته مايه را به سر ماليده و بسته و 4 ساعت بعد حمام كنيد ، تخم گشنيز را به و وسيله قليان يا پيپ روزي 2 بار به مدت 15 روز بسر بكشيد ، گل بابونه شيرازي را خمير كرده بسر بسته بعد 4 ساعت حمام كنيد .
ريزش مو به صورت منطقه اي (دالثعلب ):
درمان اين بيماري منوط به مراجعه به اطباءطب سنتي مي باشد تا درمان شوند .
رفع شوره :
تفاله غوره يا تفاله ليمو ترش را بسر بماليد چند ساعت بعد حمام كنيد ، هفته اي 3 بار با قره قوت بشوييد
شعار هفته سلامت سال 1387: حفاظت از سلامت در برابر تغييرات آب و هوايي
نکات بهداشتی و سلامتی موی سر
موي سر تو خالي است و از اين مجرا هوا وارد بدن موجود مو دار خواهد شد ، مي دانيد وزن مغز مردان از زنان سنگينتر و حرارت ظاهري آن هم بيشتر است به همين مناسبت در قديم رسم بوده (اكنون هم در بعضي از نقاط كشور رسم است )كه موي سر خود را در تابستان مي تراشند .
تراشيدن مو داراي خواص زير است:
زياد شدن نور چشم – جلو گيري و رفع شوره – ازبين رفت چربي اضافي – رفع سردرد و چون پياز مو تحت تاثير تشعشعات نور خورشيد قرار ميگيرد قوي مي گردد.
حال چگونه موي شفاف ،شاداب و پرپشت داشته باشيم ؟
اگر بنا بر شغلتان بنا شد كه ناچار باشيد هر روز حمام كنيد استحمام هفته اي دو بار كافيست0
هفته اي يك شب آب ليمو ترش تازه يا مطمئن را به سطح سر ماليده ماساژ دهيد صبح حمام كنيد 0
( در اين مورد سركه بكار نرود خود سبب سفيدي مو مي شود )
هفته اي دو روز نهار كته ميل كنيد ( برنج آب كش فاقد ويتامين ب است )
روزي 3 فنجان جوشيده چلتوك برنج يا روزي 3 قاشق مربا خوري از سبوس برنج استفاده كنيد چلتوك و سبوس هردو منبع ويتامين ب مي باشند و اين اگر در پياز مو به حد كافي موجود باشد سبب جلوگيري ار ريزش و سفيد شدن مو مي گردد.
شيخ الرئيس ابو علي سينا مي فرمايد :
((چنانچه مدت يكسال روزي يك دانه هليله سياه را در دهان داشته باشيد و آب آن را ميل كنيد مطمئن باشيد در پيري يك تار سفيد در سرتان ظاهر نخواهد شد0)) (هليله سياه جهت تقويت چشم و سنيت مزاج هم خوبست).
از هر صابون و شامپويي استفاده نكنيد ، بهتر اين است موي خود را شناسايي (چرب يا خشك بودن ) و با دست اندر كاران درمان گياهي مشورت تا صابون و شامپوي مخصوص را به شما توصيه نمايند.
عوامل ريزش مو به شرح زير است:
1- يبوست مزاج 2- اختلال در سيستم اعصاب 3- تغيير آب و هوا 4- تغيير صابون و شامپو 5- مصرف مواد شيميايي 6- كثيف نگاهداشتن موي و بالاخره خوب كار نكردن كبد و كليه ها و اخرين آن سوء تغذيه .
جلو گيري از ريزش و سفيدي موي سر به عهده خوراكيهاي زير مي باشد :
جگر.سبوس يا چلتوك برنج . كته .مخمر آب جو . عدس سياه. گوجه فرنگي رسيده . باقلا.نان جو .نان ارزن . نان گندم سبوس دار.ماست . جوانه گندم. جوانه انواع حبوبات . سمنو . دانه كنجد خام . پوست مار و ماليدن روغن آن . مغز گردو و
ماليدن جوشانده تمام اجزائ اين درخت . فنق . سير . شير . پياز . نعناع . عدس . هويج . گل كلم . پنير . پنير . زرده تخم مر غ . انجير . زرد آلو . نارنگي . تمشك . انواع كدو . انواع فلفل سبز بخصوص از نوع تازه آن . آلو . چنانچه عصباني مي باشيد
عدس نخوريد .
موي شفاف را چگونه بدست آوريم ؟
هفته اي دو بار حمام كنيد يك بار با كتيرا و زرده تخم مرغ و بار ديگر با گل سرشوي بشوئيد (در زمان مصرف كتيرا حوصله كافي داشته باشيد )
چه روغني براي موي سر مفيد است ؟
بادام تلخ و شيرين . كرچك . ذرت . نارگيا . افتابگردان . زيتون . كنجد . روغن نخود سياه و روغن مورد . مواد نفتي به پياز مو لطمه شديد وارد مي كند از استعمال پارافين چه اقايان و چه بانوان اكيدا خودداري كنند و جهت پرپشت شدن و جلوگيري از ريزش روغن مار بدون رقيب است .
رفع مو خوره
نسخه اول :
مقداري شنبليله تازه را با مقداري آب جوشانده صاف كنيد در حمام نوك موها را با اين مايع ماساژ دهيد .
نسخه دوم :
مورد نرم 8 مثقال .قهوه نرم 1مثقال . آرد نخود نرم 8 مثقال . حنا 16 مثقال . تخم مرغ 4 عدد . گل ريواس نرم 2 مثقال .
سدر 16 مثقال . جمله داروها را با آب خمير كرده ماهي دو بار به سر بسته بعد حمام كنيد (پيگيري كنيد تا نتيجه عالي ان را مشاهده فرمائيد )
رفع خارش:
آلوچه را خيسانده له كنيد هسته آنرا گرفته مايه را به سر ماليده و بسته و 4 ساعت بعد حمام كنيد ، تخم گشنيز را به و وسيله قليان يا پيپ روزي 2 بار به مدت 15 روز بسر بكشيد ، گل بابونه شيرازي را خمير كرده بسر بسته بعد 4 ساعت حمام كنيد .
ريزش مو به صورت منطقه اي (دالثعلب ):
درمان اين بيماري منوط به مراجعه به اطباءطب سنتي مي باشد تا درمان شوند .
رفع شوره :
تفاله غوره يا تفاله ليمو ترش را بسر بماليد چند ساعت بعد حمام كنيد ، هفته اي 3 بار با قره قوت بشوييد
فشار خون
چگونه فشار خون را كنترل كنيم؟
افزايش فشار خون از بزرگترين عوامل تهديد كننده سلامت در كشورهاي صنعتي به شمار مي رود.
رگهاي خوني موسوم به سرخرگها ، خون را از قلب به اندام هاي گوناگون بدن مي رساند. هر بار كه قلب منقبض مي شود ، خون را با فشار وارد سرخرگها مي كند بنابراين فشار خون، حاصل مقاومت عروق در برابر ضربانهاي قلب است.
فشاري كه در عروق خوني در پي ضربان قلب پديد مي آيد فشار خون " سيستوليك" نام دارد و فشاري كه به هنگام استراحت قلب يعني بين دو ضربان پديدار مي شود فشار خون "دياستوليك" است.
در بزرگسالان ميزان طبيعي فشار خون "سيستوليك" 120 ميلي ليتر جيوه و فشار خون " دياستوليك" 80 ميلي ليتر جيوه است كه اغلب 120 روي 80 خوانده مي شود. فشار خون طبيعي در كودكان كمتر از ده سال 90 روي 60 و در بزرگسالان 120 روي 80 و در ميانسالان 130 روي 85 ميلي متر جيوه است.
بنا به تعريف در صورتي كه يك شخص بالغ فشار خون سيستوليك برابر يا بيشتر از 140 ميلي ليتر جيوه يا فشار خون دياستوليك برابر با 90 ميلي متر جيوه داشته باشد ، به پرفشاري خون مبتلا است.
در 90 تا 94 درصد از بيماران علت مشخصي براي افزايش فشار خون يافت نمي شود و اين افراد به عنوان مبتلايان به فشار خون اوليه شناخته مي شوند.
الگوي فاميلي در افزايش فشار خون اوليه شايع است و مطرح كننده اهميت عوامل ژنتيك است. هر چند كه عوامل چاقي، زندگي كم تحرك و مصرف نمك در افزايش فشار خون موثرند.
در 5 درصد بيماران، علت ثانويه اي براي افزايش فشار خون وجود دارد . در اين اشخاص بررسي هاي باليني ضروري است. شايعترين علل افزايش فشار خون ثانويه، بيماري كليوي و تيروئيدي، تومورهاي مغزي و حاملگي به شمار مي روند.
مصرف نمك، استفاده از كربوهيدراتهاي ساده و خوردن غذاهاي چرب از عوامل موثر در افزايش فشار خون هستند.
*با فشارخون بالا چه كنيم ؟
برخي از افراد نمي دانند كه دچار فشارخون بالاهستند. آنها تنها زماني كه با مشكل مواجه مي شوند و به پزشك مراجعه مي كنند، به اين موضوع پي مي برند. ناآگاهي شخص از ابتلا به بيماري فشارخون بسيار خطرناك است، بنابراين اطلاع از اين بيماري و مسائل مرتبط با آن ضرورت دارد.
*فشارخون بالا چيست؟ چرا فشارخون بالا خطرناك است؟
پيش از اين كه فشارخون بالا، خود را به صورت بيماري و ناراحتي آشكار نشان دهد، مي تواند به ديواره سرخرگ ها آسيب برساند و آنها را سخت نمايد. تنگ شدن و گرفتگي سرخرگ ها ممكن است موجب سكته قلبي، آسيب ديدگي كليه‌ها، نارسايي قلبي ،درد قفسه سينه يا حمله قلبي و مرگ ناشي از اين بيماريها در پي دارد. به همين علت قلب رفته رفته گشاد مي شود تا بتواند خود را با وضعيت جديد سازگار كند. كار شديد و زياد مي تواند نارسايي قلبي را افزايش دهد. در چنين وضعيتي قلب نمي تواند خون كافي و مورد نياز را به قسمت هاي مختلف بدن برساند.
«فشارخون» چه كساني را تهديد مي كند؟
اغلب اوقات مردان جوان زودتر از زن هاي جوان به فشارخون مبتلا مي شوند، اما پس از يائسگي زن ها بيشتر در معرض خطر ابتلا به فشارخون بالا هستند. اگر به فشارخون مبتلا شويد، بايد روش و برنامه زندگي خود را تغيير دهيد و حتي در مواردي دارو مصرف كنيد.
*درمان بدون دارو
بسياري از افراد مايلند بدون استفاده از دارو، فشارخون خود را كاهش دهند. اغلب اوقات تغيير رژيم غذايي، فعاليت بدني، كاهش استرس و... در رفع مشكل مؤثر است. فعاليت هاي بدني همچون پياده‌روي و دوچرخه سواري مي تواند فشارخون را كاهش دهد و استرس و تنش شخص را نيز كم كند. اما پيش از انجام هر نوع ورزش حتماً با پزشك مشورت كنيد.
چاقي خطر ابتلا به فشارخون بالا را حتي در جوان ها افزايش مي دهد. براي تنظيم وزن از پزشك كمك بخواهيد تا بتوانيد وزن خود را در حد متعادل نگاه داريد. چنانچه فشارخونتان بالاست، مقدار نمك مصرفي خود را كاهش دهيد و تا حد امكان به غذايتان نمك نزنيد. در عوض مي توانيد با استفاده از آبليمو و ادويه غذاي خود را مزه دار كنيد.
چه زماني به دارو نياز داريد؟
بسياري از افرادي كه فشارخون بالايي دارند، براي درمان، علاوه بر تغيير روند زندگي، به دارو هم نياز دارند. چنانچه پزشك براي شما دارو تجويز كرد، از او در مورد عوارض جانبي آن سؤال كنيد. مصرف برخي از داروهاي فشارخون با احساس تشنگي، سرفه خشك و حتي سردرد همراه است. اما زماني كه احساس كرديد دارويي شما را ناراحت مي كند، مصرف آن را خودسرانه قطع نكنيد، بلكه به پزشك خود مراجعه كنيد تا در صورت نياز نوع دارويتان را تغيير دهد.
نوشابه براي كنترل فشار خون بالا:آب پرتغال + نارنج(آب نارنج بيشتر) + ليمو شيرين + ليمو ترش + گريپ فروت با هم مخلوط شود مقدار بر حسب ذائقه.
*توصيه پزشكان براي جلوگيري و درمان فشار خون عبارتند از:
1.هر روز صبح 15 دقيقه پياده روي كنيد.
2.داروهايي را كه پزشك به شما تجويز كرده بادقت و سرموقع مصرف كنيد. اگر فكر مي كنيد كه حافظه تان ياري نمي كند آنها را در جايي يادداشت كرده تا در مصرفشان كوتاهي نكرده باشيد.
3. يك دستگاه فشارخون خانگي تهيه كنيد تا به كمك آن فشارخون خود را تحت كنترل درآوريد.
4. چاي را جايگزين قهوه صبحگاهي خود كنيد.
5.از مصرف مواد غذايي پتاسيم دار غافل نشويد.از جمله موز و ته خيار.
6. به جاي شكلات شيري شكلات تلخ بخوريد.
7. سويا را در برنامه غذايي خود قرار دهيد
. نمك را حذف كنيد. 9 . ترك سيگار.
10. در فصل تابستان زردآلو را دوست هميشگي خود بدانيد.
11. به جاي تنبلي كردن و بي تحرك بودن، حتي پله هاي خانه را هم بدون آسانسور طي كنيد.
12. از استرس دوري كنيد.
13. به اطرافيانتان عشق بورزيد.
14. از سر و صدا دوري كنيد.
15. در جاي آرام بخوابيد و استراحت كنيد چراكه سر و صدا باعث بالا رفتن فشار خونتان مي شود.
16.از دير خوابيدن اجتناب كنيد.
17.روزي يك بار (تفكر و تامل) كنيد.
افزايش فشار خون از بزرگترين عوامل تهديد كننده سلامت در كشورهاي صنعتي به شمار مي رود.
رگهاي خوني موسوم به سرخرگها ، خون را از قلب به اندام هاي گوناگون بدن مي رساند. هر بار كه قلب منقبض مي شود ، خون را با فشار وارد سرخرگها مي كند بنابراين فشار خون، حاصل مقاومت عروق در برابر ضربانهاي قلب است.
فشاري كه در عروق خوني در پي ضربان قلب پديد مي آيد فشار خون " سيستوليك" نام دارد و فشاري كه به هنگام استراحت قلب يعني بين دو ضربان پديدار مي شود فشار خون "دياستوليك" است.
در بزرگسالان ميزان طبيعي فشار خون "سيستوليك" 120 ميلي ليتر جيوه و فشار خون " دياستوليك" 80 ميلي ليتر جيوه است كه اغلب 120 روي 80 خوانده مي شود. فشار خون طبيعي در كودكان كمتر از ده سال 90 روي 60 و در بزرگسالان 120 روي 80 و در ميانسالان 130 روي 85 ميلي متر جيوه است.
بنا به تعريف در صورتي كه يك شخص بالغ فشار خون سيستوليك برابر يا بيشتر از 140 ميلي ليتر جيوه يا فشار خون دياستوليك برابر با 90 ميلي متر جيوه داشته باشد ، به پرفشاري خون مبتلا است.
در 90 تا 94 درصد از بيماران علت مشخصي براي افزايش فشار خون يافت نمي شود و اين افراد به عنوان مبتلايان به فشار خون اوليه شناخته مي شوند.
الگوي فاميلي در افزايش فشار خون اوليه شايع است و مطرح كننده اهميت عوامل ژنتيك است. هر چند كه عوامل چاقي، زندگي كم تحرك و مصرف نمك در افزايش فشار خون موثرند.
در 5 درصد بيماران، علت ثانويه اي براي افزايش فشار خون وجود دارد . در اين اشخاص بررسي هاي باليني ضروري است. شايعترين علل افزايش فشار خون ثانويه، بيماري كليوي و تيروئيدي، تومورهاي مغزي و حاملگي به شمار مي روند.
مصرف نمك، استفاده از كربوهيدراتهاي ساده و خوردن غذاهاي چرب از عوامل موثر در افزايش فشار خون هستند.
*با فشارخون بالا چه كنيم ؟
برخي از افراد نمي دانند كه دچار فشارخون بالاهستند. آنها تنها زماني كه با مشكل مواجه مي شوند و به پزشك مراجعه مي كنند، به اين موضوع پي مي برند. ناآگاهي شخص از ابتلا به بيماري فشارخون بسيار خطرناك است، بنابراين اطلاع از اين بيماري و مسائل مرتبط با آن ضرورت دارد.
*فشارخون بالا چيست؟ چرا فشارخون بالا خطرناك است؟
پيش از اين كه فشارخون بالا، خود را به صورت بيماري و ناراحتي آشكار نشان دهد، مي تواند به ديواره سرخرگ ها آسيب برساند و آنها را سخت نمايد. تنگ شدن و گرفتگي سرخرگ ها ممكن است موجب سكته قلبي، آسيب ديدگي كليه‌ها، نارسايي قلبي ،درد قفسه سينه يا حمله قلبي و مرگ ناشي از اين بيماريها در پي دارد. به همين علت قلب رفته رفته گشاد مي شود تا بتواند خود را با وضعيت جديد سازگار كند. كار شديد و زياد مي تواند نارسايي قلبي را افزايش دهد. در چنين وضعيتي قلب نمي تواند خون كافي و مورد نياز را به قسمت هاي مختلف بدن برساند.
«فشارخون» چه كساني را تهديد مي كند؟
اغلب اوقات مردان جوان زودتر از زن هاي جوان به فشارخون مبتلا مي شوند، اما پس از يائسگي زن ها بيشتر در معرض خطر ابتلا به فشارخون بالا هستند. اگر به فشارخون مبتلا شويد، بايد روش و برنامه زندگي خود را تغيير دهيد و حتي در مواردي دارو مصرف كنيد.
*درمان بدون دارو
بسياري از افراد مايلند بدون استفاده از دارو، فشارخون خود را كاهش دهند. اغلب اوقات تغيير رژيم غذايي، فعاليت بدني، كاهش استرس و... در رفع مشكل مؤثر است. فعاليت هاي بدني همچون پياده‌روي و دوچرخه سواري مي تواند فشارخون را كاهش دهد و استرس و تنش شخص را نيز كم كند. اما پيش از انجام هر نوع ورزش حتماً با پزشك مشورت كنيد.
چاقي خطر ابتلا به فشارخون بالا را حتي در جوان ها افزايش مي دهد. براي تنظيم وزن از پزشك كمك بخواهيد تا بتوانيد وزن خود را در حد متعادل نگاه داريد. چنانچه فشارخونتان بالاست، مقدار نمك مصرفي خود را كاهش دهيد و تا حد امكان به غذايتان نمك نزنيد. در عوض مي توانيد با استفاده از آبليمو و ادويه غذاي خود را مزه دار كنيد.
چه زماني به دارو نياز داريد؟
بسياري از افرادي كه فشارخون بالايي دارند، براي درمان، علاوه بر تغيير روند زندگي، به دارو هم نياز دارند. چنانچه پزشك براي شما دارو تجويز كرد، از او در مورد عوارض جانبي آن سؤال كنيد. مصرف برخي از داروهاي فشارخون با احساس تشنگي، سرفه خشك و حتي سردرد همراه است. اما زماني كه احساس كرديد دارويي شما را ناراحت مي كند، مصرف آن را خودسرانه قطع نكنيد، بلكه به پزشك خود مراجعه كنيد تا در صورت نياز نوع دارويتان را تغيير دهد.
نوشابه براي كنترل فشار خون بالا:آب پرتغال + نارنج(آب نارنج بيشتر) + ليمو شيرين + ليمو ترش + گريپ فروت با هم مخلوط شود مقدار بر حسب ذائقه.
*توصيه پزشكان براي جلوگيري و درمان فشار خون عبارتند از:
1.هر روز صبح 15 دقيقه پياده روي كنيد.
2.داروهايي را كه پزشك به شما تجويز كرده بادقت و سرموقع مصرف كنيد. اگر فكر مي كنيد كه حافظه تان ياري نمي كند آنها را در جايي يادداشت كرده تا در مصرفشان كوتاهي نكرده باشيد.
3. يك دستگاه فشارخون خانگي تهيه كنيد تا به كمك آن فشارخون خود را تحت كنترل درآوريد.
4. چاي را جايگزين قهوه صبحگاهي خود كنيد.
5.از مصرف مواد غذايي پتاسيم دار غافل نشويد.از جمله موز و ته خيار.
6. به جاي شكلات شيري شكلات تلخ بخوريد.
7. سويا را در برنامه غذايي خود قرار دهيد
. نمك را حذف كنيد. 9 . ترك سيگار.
10. در فصل تابستان زردآلو را دوست هميشگي خود بدانيد.
11. به جاي تنبلي كردن و بي تحرك بودن، حتي پله هاي خانه را هم بدون آسانسور طي كنيد.
12. از استرس دوري كنيد.
13. به اطرافيانتان عشق بورزيد.
14. از سر و صدا دوري كنيد.
15. در جاي آرام بخوابيد و استراحت كنيد چراكه سر و صدا باعث بالا رفتن فشار خونتان مي شود.
16.از دير خوابيدن اجتناب كنيد.
17.روزي يك بار (تفكر و تامل) كنيد.
چاق كيست ؟
مردم به افرادي چاق مي گويند كه شكم بزرگي داشته باشند . پزشكان اضافه وزن بيش از 10 الي 15 درصد را چاق مي گويند . لازم به توضيح است كه سه نوع وزن داريم :1- وزن ايده آل 2- وزن مناسب 3- وزن سلامتي .وزن مناسب همان وزنهاي ذكر شده در جدول وزن وقد مي باشد ،وزن ايده آل 10 درصد پايينتر و وزن سلامتي 10 درصد بالاتر از آن مي باشد . بهتر است افراد ،زير 30سال از وزن ايده آل ،بالا ي50 سال از وزن سلامتي و بين 30 تا 50 سال از وزن مناسب بر خوردار باشند.
تعريف چاقي براساس توده بدني :
براي تعيين رقم توده بدني(BMI) از فرمول زيراستفاده مي كنيم وزن (به كيلو گرم ) تقسيم ير مجزور قد (به متر) و تفسير آن هم به شكل زير است : 1)كمتر از 8/19 لاغر 2)بين 8/19 تا 26 طبيعي 3)بين 26 تا 29 اضافه وزن 4) بيشتر از 29 چاق وزن(كيلو گرم ) BMI=
چاقي و لاغري چگونه به وجود مي آيند ؟ قد(متر)2
همانطور كه مي دانيد بدن سوخت مورد نياز خود را از مود غذايي تامين مي كند اگر ميزان دريافت غذايي مساوي با نيازهاي بدن باشد نه چاق ميشويم نه لاغر ، ولي اگر بيشتر از نياز غذا بخوريم ،كالري اضافي كه دريافت شده ،در بدن به صورت بافت چربي ذخيره و سبب افزايش وزن مي شود ، همچنين اگر انرژي دريافي شخص كمتراز نياز او باشد بدن مجبور است مقداري از از انرژي ذخيره خود را (چربي)را مصرف كند .كه اين امر موجب وزن ميگردد.البته استفاده بدن ارزبافتهاي چربي در صورتي اتفاق مي افتد كه شخص از رژيم مناسبي جهت لاغري استفاده كند درغير اين صورت ممكن است بدن به جاي استفاده ازچربيها براي تامين انرژي از بافتهاي حياتي همچون كبد،كليه،قلب وغيره استفاده كرده و هر چند سبب كاهش وزن گرددولي به بدن آسيب برساند.پس بايد دانست كه رژيم بايد مناسب با سن،جنس ، وزن ،قد ميزان فعاليت وساير عوامل باشد تا بتواند بدون آسيب بهبدن ،فرد را به وزن ايده آل خود برساند.
همانطور كه اطلاع داريد انرژي دريافتي ما بر اساس كالري نام گزاري مي شودوبه طور متوسط هر فرد براي يك كيلو وزن بدن خود نياز به 30 كالري در روز نياز دارد حال اگراين شخص بيشتر از اين مقداري كالري بگيرد ،چاق و اگركمتر دريافت كند لاغر خواهد شد .
آيا چاقي ولاغري ارثي است ؟
خير ،ولي رفتار تغذيه اي ارثي است و تابع فرهنگ خانواده و چون رفتار قابل كنترل هست بنابراين افراد چاق مي توانند با كنترل رفتارهاي تغذيه اي از وزن ايده آل و تناسب اندام برخورداار باشند.
چقدركالري لازم است تا يك كيلو چاق شويم ؟
براي اين كه يك كيلو چربي در بدن ذخيره گردد دريافت 7500كالري اضافه بر نياز بدن لازم مي باشد ،پس اگر شخص 60 كيلوئي به جاي 1800 كالري درروز 2050(يعني 250 بيشتر ازنياز)دريافت كند ماهيانه يك كيلو به وزنش اضافه خواهد شد(250كالري برابر با 50 گرم چيپس مي باشد).بهتر است تعريفي از كالري داسته باشيم يك كالري دمايي است كه دماي يك كيلو گرم اب را يك درجه سانتيگراد بالا ببرد
اصولا چرا مي گوييم چاقي خطرناك است ؟
بايد بدانيم كه طول عمر انسان رابطه معكوسي با چاقيدارد هر چه وزن اضافه شود طول عمر كمتر مي شود،بيش از 90درصد تختهاي CCUبيمارستانها را چاقها پر مي كنند ،علاوه بر آن از عوارض مهم چاقي مي توان موارد زير را نام برد :1- درد مفاصل بخصوص زانوها كه بايد وزن سنگيني را بايد تحمل كند 2- نارسايي تنفسي 3- ديابت 4- آسم 5- واريس 6- فشارخون 7- چربي خون 8- سكته قلبي 9-ضعف جنسي 10-بزرگي قلب 11- آرترواسكلوروز 12- نازايي 13- سنگ صفراوي و بسياري عوارض ديگر .
افزايش چربي در ناحيه شكم خطر ابتلاءبه حملات فلبي و ديابت را افزايش مي دهد هنگامي كه افراد بيشتر از نيازشان انرژي دريافت مي كنند كبد آنها آن را به صورت چربي ذخيره مي كند . سلولهلي چربي شكم و باسن با هم تفاوت دارند . خوني كه در بافت شكم وجود دارد به كبد مي رود در صورتي كه خوني كه در باسن وجود دارد به جريان خون كلي وارد ميگردد. كساني كه چربيهايشان در بافت شكمشان ذخيره مي گرددبواسطه اينكه كبدشان بايد چربي اضافي را از جريان خون بردارد و همچنين بافت خود كبدي از چربي انباشته مي شود نمي تواند به خوبي بافت كبدي كساني كه چربي هاي بدنشان در ناحيه باسن شان تجمع مي يابد انسولين اضافي را از خون بردارند. كساني كه چربي بدنشان در ناحيه شكمي تجمع ميشوداصطلاحا سيب وكساني كه چربي بدنشان بيشتر در ناحيه باسنشان تجمع مي يابد اصطلاحا گلابي ناميده مي شوند.سيب هاداراي سطح بالاتري از انسولين وقند خون ميباشند كه اين امر باعث افزايش سطح LDL چربي بد كه سهم بيشتري درايجاد حملات قلبي دارد ميشود وسطح HDLچربي خوب كه در جلوگيري از حملات قلبي نقش موثري دارد راكاهش مي دهد.
بهترين راه كاهش وزن چيست؟
راههاي زيادي براي كاهش وزن وجود دارد ولي هر كدام عوارضي دارداز جمله :سونا،داروها،جراحي ،طب سوزني ،برداشتن چربي ،گوشواره لاغري وغيره. پس بهترين را كدام است ؟بايد گفت بهترين را،تغيير رفتارهاي غذايي ميباشد .البته منظور از تغيير رفتار محروميت از غذاها وتغيير سفره هاي غذايي نمي باشد،بلكه منظور كنترل مقدار كالري دريافتي مي باشد .همان كاري كه شما از امروز آن رابعنوان رژيم غذايي دريافت خواهيد كرد.
برخي تغييرات رفتاري كه مي تواند به كنترل دريافت كالري شما كمك كند :
1-وقتي گرسنه هستيد خريدنكنيد 2-اقلامي را كه مي خواهيد ليست كرده و به اندازه نياز پول داشته باشيد3-مواد غذايي راخارج ازديدرس خود نگهداريد4- غذا را به اندازه مصرف در يك وعده درست كنيد 5- در ساعات منظم غذا بخوريد 6- هنگام غذا خوردن تلويزيون نگاه نكنيدو روزنامه نخوانيد 7-غذا را خوب بجويد چرا كه از اسراف جلوگيري كرده ،غذا خوب هضم و سپس جذب شده واز چاقي جلوگيري مي كند
چند نكته اساسي كه اكثر پزشكان به آن توجه ندارند اين است كه:
1- از ريز مغذي ها يعني ويتامينها و الكتروليتها غافل مانده اند وچاقي را فقط در دريافت كالري زياد از حد مي دانند . در غير اين صورت ممكن است دچار چين و چروك ،ريزش مو ،بي حالي و غش ،افسردگي و بيماريهاي اعصاب و روان گرديد.
2- از خوردن آب تا نيم ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا اجتناب كنيد چرا كه باعث ناراحتي گوارشي و عدم هضم كامل غذا و نازك شدن ديواره معده و در نهايت زخم معده مي شود.
3- ميزان كاهش وزن استاندارد در هر ماه 3 تا 5/4كيلو گرم مي باشد 4- عدم استفاده از غذاهاي كه باعث يبوست مي شوند مثل ماست
5-كاهش وزن را با كم خوردن اشتباه نگرفته بلكه درست وكامل و به موقع خوردن مي باشد.
6- خورن سالاد قبل از غذا 7- اجابت مزاج قبل از خواب . 8- استفاده كمتر از تنقلات مصنوعي و غذاهاي زودپز شده و فريز شده وفست فودها
9-توجه به مستحبات و مكروهات غذا خوردن كه متاسفانه با آن فاصله گرفته و حتي در غذا خوردن خود از ديگران و غرب تبعيت مي نماييم كه مي توانبا مراجعه به كتاب حليه المتقين در اين خصوص استفاده نمود .
يك سوال آيا هيچ وقت به فيلمهاو برنامه هاي تلويزيوني دوران انقلاب نگريسته ايد و فكر كرده ايد چه تفاوتهاي از نظر جسماني و روحي اخلاقي با نسل جديد دارد ؟از جمله داشتن تناسب جسماني و عدم چاق بودن آنها !
تعريف چاقي براساس توده بدني :
براي تعيين رقم توده بدني(BMI) از فرمول زيراستفاده مي كنيم وزن (به كيلو گرم ) تقسيم ير مجزور قد (به متر) و تفسير آن هم به شكل زير است : 1)كمتر از 8/19 لاغر 2)بين 8/19 تا 26 طبيعي 3)بين 26 تا 29 اضافه وزن 4) بيشتر از 29 چاق وزن(كيلو گرم ) BMI=
چاقي و لاغري چگونه به وجود مي آيند ؟ قد(متر)2
همانطور كه مي دانيد بدن سوخت مورد نياز خود را از مود غذايي تامين مي كند اگر ميزان دريافت غذايي مساوي با نيازهاي بدن باشد نه چاق ميشويم نه لاغر ، ولي اگر بيشتر از نياز غذا بخوريم ،كالري اضافي كه دريافت شده ،در بدن به صورت بافت چربي ذخيره و سبب افزايش وزن مي شود ، همچنين اگر انرژي دريافي شخص كمتراز نياز او باشد بدن مجبور است مقداري از از انرژي ذخيره خود را (چربي)را مصرف كند .كه اين امر موجب وزن ميگردد.البته استفاده بدن ارزبافتهاي چربي در صورتي اتفاق مي افتد كه شخص از رژيم مناسبي جهت لاغري استفاده كند درغير اين صورت ممكن است بدن به جاي استفاده ازچربيها براي تامين انرژي از بافتهاي حياتي همچون كبد،كليه،قلب وغيره استفاده كرده و هر چند سبب كاهش وزن گرددولي به بدن آسيب برساند.پس بايد دانست كه رژيم بايد مناسب با سن،جنس ، وزن ،قد ميزان فعاليت وساير عوامل باشد تا بتواند بدون آسيب بهبدن ،فرد را به وزن ايده آل خود برساند.
همانطور كه اطلاع داريد انرژي دريافتي ما بر اساس كالري نام گزاري مي شودوبه طور متوسط هر فرد براي يك كيلو وزن بدن خود نياز به 30 كالري در روز نياز دارد حال اگراين شخص بيشتر از اين مقداري كالري بگيرد ،چاق و اگركمتر دريافت كند لاغر خواهد شد .
آيا چاقي ولاغري ارثي است ؟
خير ،ولي رفتار تغذيه اي ارثي است و تابع فرهنگ خانواده و چون رفتار قابل كنترل هست بنابراين افراد چاق مي توانند با كنترل رفتارهاي تغذيه اي از وزن ايده آل و تناسب اندام برخورداار باشند.
چقدركالري لازم است تا يك كيلو چاق شويم ؟
براي اين كه يك كيلو چربي در بدن ذخيره گردد دريافت 7500كالري اضافه بر نياز بدن لازم مي باشد ،پس اگر شخص 60 كيلوئي به جاي 1800 كالري درروز 2050(يعني 250 بيشتر ازنياز)دريافت كند ماهيانه يك كيلو به وزنش اضافه خواهد شد(250كالري برابر با 50 گرم چيپس مي باشد).بهتر است تعريفي از كالري داسته باشيم يك كالري دمايي است كه دماي يك كيلو گرم اب را يك درجه سانتيگراد بالا ببرد
اصولا چرا مي گوييم چاقي خطرناك است ؟
بايد بدانيم كه طول عمر انسان رابطه معكوسي با چاقيدارد هر چه وزن اضافه شود طول عمر كمتر مي شود،بيش از 90درصد تختهاي CCUبيمارستانها را چاقها پر مي كنند ،علاوه بر آن از عوارض مهم چاقي مي توان موارد زير را نام برد :1- درد مفاصل بخصوص زانوها كه بايد وزن سنگيني را بايد تحمل كند 2- نارسايي تنفسي 3- ديابت 4- آسم 5- واريس 6- فشارخون 7- چربي خون 8- سكته قلبي 9-ضعف جنسي 10-بزرگي قلب 11- آرترواسكلوروز 12- نازايي 13- سنگ صفراوي و بسياري عوارض ديگر .
افزايش چربي در ناحيه شكم خطر ابتلاءبه حملات فلبي و ديابت را افزايش مي دهد هنگامي كه افراد بيشتر از نيازشان انرژي دريافت مي كنند كبد آنها آن را به صورت چربي ذخيره مي كند . سلولهلي چربي شكم و باسن با هم تفاوت دارند . خوني كه در بافت شكم وجود دارد به كبد مي رود در صورتي كه خوني كه در باسن وجود دارد به جريان خون كلي وارد ميگردد. كساني كه چربيهايشان در بافت شكمشان ذخيره مي گرددبواسطه اينكه كبدشان بايد چربي اضافي را از جريان خون بردارد و همچنين بافت خود كبدي از چربي انباشته مي شود نمي تواند به خوبي بافت كبدي كساني كه چربي هاي بدنشان در ناحيه باسن شان تجمع مي يابد انسولين اضافي را از خون بردارند. كساني كه چربي بدنشان در ناحيه شكمي تجمع ميشوداصطلاحا سيب وكساني كه چربي بدنشان بيشتر در ناحيه باسنشان تجمع مي يابد اصطلاحا گلابي ناميده مي شوند.سيب هاداراي سطح بالاتري از انسولين وقند خون ميباشند كه اين امر باعث افزايش سطح LDL چربي بد كه سهم بيشتري درايجاد حملات قلبي دارد ميشود وسطح HDLچربي خوب كه در جلوگيري از حملات قلبي نقش موثري دارد راكاهش مي دهد.
بهترين راه كاهش وزن چيست؟
راههاي زيادي براي كاهش وزن وجود دارد ولي هر كدام عوارضي دارداز جمله :سونا،داروها،جراحي ،طب سوزني ،برداشتن چربي ،گوشواره لاغري وغيره. پس بهترين را كدام است ؟بايد گفت بهترين را،تغيير رفتارهاي غذايي ميباشد .البته منظور از تغيير رفتار محروميت از غذاها وتغيير سفره هاي غذايي نمي باشد،بلكه منظور كنترل مقدار كالري دريافتي مي باشد .همان كاري كه شما از امروز آن رابعنوان رژيم غذايي دريافت خواهيد كرد.
برخي تغييرات رفتاري كه مي تواند به كنترل دريافت كالري شما كمك كند :
1-وقتي گرسنه هستيد خريدنكنيد 2-اقلامي را كه مي خواهيد ليست كرده و به اندازه نياز پول داشته باشيد3-مواد غذايي راخارج ازديدرس خود نگهداريد4- غذا را به اندازه مصرف در يك وعده درست كنيد 5- در ساعات منظم غذا بخوريد 6- هنگام غذا خوردن تلويزيون نگاه نكنيدو روزنامه نخوانيد 7-غذا را خوب بجويد چرا كه از اسراف جلوگيري كرده ،غذا خوب هضم و سپس جذب شده واز چاقي جلوگيري مي كند
چند نكته اساسي كه اكثر پزشكان به آن توجه ندارند اين است كه:
1- از ريز مغذي ها يعني ويتامينها و الكتروليتها غافل مانده اند وچاقي را فقط در دريافت كالري زياد از حد مي دانند . در غير اين صورت ممكن است دچار چين و چروك ،ريزش مو ،بي حالي و غش ،افسردگي و بيماريهاي اعصاب و روان گرديد.
2- از خوردن آب تا نيم ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا اجتناب كنيد چرا كه باعث ناراحتي گوارشي و عدم هضم كامل غذا و نازك شدن ديواره معده و در نهايت زخم معده مي شود.
3- ميزان كاهش وزن استاندارد در هر ماه 3 تا 5/4كيلو گرم مي باشد 4- عدم استفاده از غذاهاي كه باعث يبوست مي شوند مثل ماست
5-كاهش وزن را با كم خوردن اشتباه نگرفته بلكه درست وكامل و به موقع خوردن مي باشد.
6- خورن سالاد قبل از غذا 7- اجابت مزاج قبل از خواب . 8- استفاده كمتر از تنقلات مصنوعي و غذاهاي زودپز شده و فريز شده وفست فودها
9-توجه به مستحبات و مكروهات غذا خوردن كه متاسفانه با آن فاصله گرفته و حتي در غذا خوردن خود از ديگران و غرب تبعيت مي نماييم كه مي توانبا مراجعه به كتاب حليه المتقين در اين خصوص استفاده نمود .
يك سوال آيا هيچ وقت به فيلمهاو برنامه هاي تلويزيوني دوران انقلاب نگريسته ايد و فكر كرده ايد چه تفاوتهاي از نظر جسماني و روحي اخلاقي با نسل جديد دارد ؟از جمله داشتن تناسب جسماني و عدم چاق بودن آنها !
پیام امام خمینی (ره)
یک فرد خدمت گزار در جمهوری اسلامی ایران باید؛
در کار او صداقت
در نگاه او محبت و حیا
در اندیشه او خیر خواهی
در رفتار او شادابی
در سکوت او دقت
در تلاش او اخلاص و جدیت باشد
در کار او صداقت
در نگاه او محبت و حیا
در اندیشه او خیر خواهی
در رفتار او شادابی
در سکوت او دقت
در تلاش او اخلاص و جدیت باشد
ايدز چيست؟
ايدز بعنوان يك بيماري ويروسي است كه سيستم دفاعي بدن را نابود مي كند وايدز(aquired immunue (deficiency syndrome عبارتست از نقص ايمني اكتسابي كه بيماريهاي مختلفي را بوجود مي اورد و
سندرم نقص ايمني اكتسابي ناميده مي شود بر خلاف نقص ايمني مادرزاديكه ارثي مي باشددر ايدز فرد در طول مدت زندگي به خاطر الودگي با ويروس ايدز دچار نقص ايمني مي شود.
سيستم ايمني چيست؟
قسمتي از بدن كهان را در مقابل ميكروبهاو ويروسها ومواد خارجي محافظت مي كند شبيه يك نيروي نظامي
براي دفاي بدن مي باشدكه به دو صورت دفاع سلولي ودفاع هورموني وظايف خود را انجام مي دهند.است.
درايدز سيستم دفاع سلولي بدن از بين مي رود ودر اثر اين حادثه ميكروبهاي كم قدرت قادر به ايجاد بيماري شديد درانسان مي شوند.اين ويروس قادر است وارد سلولهاي دفاعي ولنفوسيت ها شود و زنده بماند و حتي
سلول دفاعي رانابود كند،از خصوصيات ويروس مورد نظر اين است كه سيستم دفاعي بدن را مورد هدف قرار مي دهد وبدن را جهت حمله ميكروب ها وويروس ها اماده مي كند . در صورتي كه ويروس هاي ديگر توسط سيستم دفاعي بدن نابود مي شوند واگر هم زنده بمانند به سيستم دفاعي بدن كاري نداشته ودر قسمتي از بدن بصورت نهفته باقي مانده وتكسير هم نمي يابند مگر زمينه اي براي فرد،پيدا شود كه ممكن است دوباره باز گردند ولي ويروس ايدز حتي در سلول هاي دفاعي بدن بطور مرتب تكثير مي يابد و سالانه حدود 50 سلول دفاعي را نابود مي كند تا به مرحله واضح ايدز برسد.
عامل ايدز چيست
يك ويروس عامل اصلي بيماري است. البته دو نوع مشابه از اين ويروس وجود دارد كه نوع دوم در ميمونها
باعث بيماري مي شود و نوع اول كه بعنوان hiv معروف است باعث ايجاد ايدز در انسان مي شود. لازم به ياداوري است ويروس يك موجود زنده است كه از ميكروب كوچكتر بوده و با ميكروسكوپ معمولي هم قابل ديدن نمي باشد وبراي ديدن ان لازم است از ميكروسكوپ الكترني استفاده نمود. ويروس داراي قسمت هاي مختلفي است كه به طور مرتب تغيير مي كند ،اين قسمتها باعث چسپندگي، ورود به سلول وهمچنين باعث از بين رفتن سلول ها مي شود وبدن را در مقابل عوامل خارجي ضعيف ومستعد عفونت مي كند،بدن نيز قادر به مبارزه نمي باشد لذا عفونت پيشرفته بوجود مي آيد كه ايدز ناميده مي شود.
تفاوت hiv وايدز
در اصطلاح عمومي شايد تمام موارد الودگي به ويروس hiv بعنوان ايدز قلمداد شود ولي بايد دانست كه از نظر علمي فرد الوده به ويروس hiv را حامل hiv مي دانند وهنگامي كه بيمار بعد از چند سال (10-5 سال) حامل بودن، دچار علائم پيشرفته بيماري شود وبه عفونت هاي مكرر با ميكروب ها و ويروس ها يا سرطان هاي غير متداول دچار گردد و تعداد سلول هاي دفاعي او يعني لنفوسيت ها ضمن كاهش شديد به زير 500 عدد برسد ميتوان بيماري ايدز را به وي اطلاق نمود.فرد از عفونت hiv تا رسيدن به مرحله ايدز تقريبا علامت مشخصي ندارد اما در مرحله ايدز علامت دار شده وكم كم روي ظاهر بيمار اثر گذارده وموجب لاغري شديد وعفونت هاي پي در پي مي شود.
در پايان بزرگترين خطر براي يك فرد مبتلا به ايدز عفونت ها هستند كه موجب مرگ بيمار خواهند شد.اگر چه درمان وپيشگيري از عفونت ها تا اندازهاي
براي افزايش طول عمر فرد مبتلا به ايدز مفيد مي با شد ولي بازهم اين اقدامات بيماري پيشرفت كرده ودر پايان بيمار را مي كشد.
همه گيري ايدز در دنيا
با اينكه بيشتر ازدو دهه از شناسايي ايدز نمي گذرد، متسفانه در اين مدت 60 ميليون در جهان الوده شده و20 ميليون نفر جان خود را از دست داده اند بيشترين موارد جديد بيماري در سن كمتر از 25 سال اتفاق مي افتد و اگر شيوع ايدز به همين صورت ادامه يابد تا 20 سال ديگر بيش از 100 ميليون نفر مبتلا خواهند شد.براي مثال سازمان بهداشت جهاني ومركز پيشگيري از بيماري هاي امريكا پيش بيني كرده است كه به زودي حدود 500 هزار نفر در اثر ايدز خواهند مرد.
يك سوم افراد الوده، از بيماري خود خبر ندارند وتا مرحله پيشرفته نيز براي درمان مراجعه نمي كنند.در امريكا هر سال حدود 40 هزار نفر به تعداد افراد مبتلا به ايدزاضافه مي شود،100-200 نفر يك نفر الوده به ايدز مي باشند.بيشترين شيوع ايدز در كشور هاي آفريقايي و پس از ان در اسيا ،اروپا و آريكا ديده مي شود و
در نتيجه همه گيري ايدز جهاني بوده و مي توان گفت از تمام كشور ها ي دنيا گزارش وجود دارد.
همه گيري ايدز در ايران
در ايران نيز حدود 5051 نفر مبتلا به ايدز شناسايي شده كه4826 نفر مردو225 زن مي باشند همچنين تعداد 360 نفر نيز در اثر اين بيماري جان خود را از دست دادهاند، به نظر ميرسد كه حدود30-20هزار نفر آلوده به ويروس ايدز وجود دارد. در ايران بيشترين افراد آلودهخ معتادان ،بخصوص معتادان تزريقي مي باشند ،
سپس بعد افرادي كه تماس جنسي با فرد الوده زن ومرد داشته اند كهع اينها گروههاي پرخطر هستند وعده كمي نيز در اثر گرفتن خون هاي آلوده به ويروس مبتلا شده اند.لازم به ذكر است كه در حال حاضر انتقال در ايران الگوي خاصي ندارد وبيشتر بصورت انتقال از راه تزريق مواد مخدر و تماس جنسي مي باشد وتعداد افراد مبتلا به ايدز رو به افزايش مي باشد .علت اينكه 5051 نفر مبتلا وجود دارد وحدود 30-20 هزار نفر آلوده محسوب مي شوند اينست كه ايدز شباهت زيادي به وجود يك تكه يخ در آب داردكه قسمت زيادي از يخ در زير آب پنهان مي باشد وايدز نيز به اين ترتيب مي باشد كه در ظاهر فقط افراد علامت دار ديده مي شوند وافراد آلوده نا مشخس هستند . بيماري از بيشتر استانهاي كشور گزارش شده است ولي بيشترين شيوه ي ان در استان تهران مي باشد .
علائم باليني
ايدز باعث يك طيفي از علائم مي شود كه به صورت ذيل بروز مي كند .
عفونت اوليه :اين عفونت حدود 6-3 هفته بعد از آلوده شدن به ويروس به وجود مي آيد و علائم ويروسي دارد كه شامل تب، درد بدن، گلو درد، ضايعات پوستي ، سر درد و بزرگ شدن غده لنفائي بدن است ، اين علائم خود بخود يا با داروهاي مسكن بهبودمي يابد و بيمار از اين مرحله خارج مي شود و به اصطلاح سلامتي خود را باز مي يابد واين دوره 2-1 هفته طول مي كشد و بعد از اين مرحله بدون علامت شروع مي شود .
دوره بدون علائم : ايدز در اين مرحله بدون علامت است و از هنگامي كه فرد مبتلا به ويروس مي شود
تا زماني كه علائم شروع شود ممكن است چند سال هم به طول انجامد و در اين مدت فرد هيچگونه علامتي ندارد وخود نيز از اين بيماري پنهان اطلاعي ندارد واين دوره نهفته بيماري است.
دوره نهفته بيماري:در اين دوره از بيماري ،فرد مشكل خاصي ندارد ولي برعكس عفونت هاي ويروسي ديگر كه وقتي فرد بهبودي مي يابد رشد وتكثير ويروس هم متوقف مي شود يا از بين مي رود در ايدز اينطور نمي باشد ودردوره نهفته بيماري ويروس همچنان به تكثير و ازدياد خود ادامه مي دهد وبطور مداوم سلولهاي
دفاعي بدن يا سلولهاي لنفوسيت را آلوده وتخريب مي كند و بطوره متوسط سالانه حدود 50 عددسلول لنفوسيت را ازبين برده وحدودا 10 سال طول مي كشد تا سلولهاي لنفوسيت به كمتر از 500 عدد برسند و دراين موقع است كه فرد دچار علائم باليني شده و وارد دوره علامت دار بيماري مي شود.
سندرم نقص ايمني اكتسابي ناميده مي شود بر خلاف نقص ايمني مادرزاديكه ارثي مي باشددر ايدز فرد در طول مدت زندگي به خاطر الودگي با ويروس ايدز دچار نقص ايمني مي شود.
سيستم ايمني چيست؟
قسمتي از بدن كهان را در مقابل ميكروبهاو ويروسها ومواد خارجي محافظت مي كند شبيه يك نيروي نظامي
براي دفاي بدن مي باشدكه به دو صورت دفاع سلولي ودفاع هورموني وظايف خود را انجام مي دهند.است.
درايدز سيستم دفاع سلولي بدن از بين مي رود ودر اثر اين حادثه ميكروبهاي كم قدرت قادر به ايجاد بيماري شديد درانسان مي شوند.اين ويروس قادر است وارد سلولهاي دفاعي ولنفوسيت ها شود و زنده بماند و حتي
سلول دفاعي رانابود كند،از خصوصيات ويروس مورد نظر اين است كه سيستم دفاعي بدن را مورد هدف قرار مي دهد وبدن را جهت حمله ميكروب ها وويروس ها اماده مي كند . در صورتي كه ويروس هاي ديگر توسط سيستم دفاعي بدن نابود مي شوند واگر هم زنده بمانند به سيستم دفاعي بدن كاري نداشته ودر قسمتي از بدن بصورت نهفته باقي مانده وتكسير هم نمي يابند مگر زمينه اي براي فرد،پيدا شود كه ممكن است دوباره باز گردند ولي ويروس ايدز حتي در سلول هاي دفاعي بدن بطور مرتب تكثير مي يابد و سالانه حدود 50 سلول دفاعي را نابود مي كند تا به مرحله واضح ايدز برسد.
عامل ايدز چيست
يك ويروس عامل اصلي بيماري است. البته دو نوع مشابه از اين ويروس وجود دارد كه نوع دوم در ميمونها
باعث بيماري مي شود و نوع اول كه بعنوان hiv معروف است باعث ايجاد ايدز در انسان مي شود. لازم به ياداوري است ويروس يك موجود زنده است كه از ميكروب كوچكتر بوده و با ميكروسكوپ معمولي هم قابل ديدن نمي باشد وبراي ديدن ان لازم است از ميكروسكوپ الكترني استفاده نمود. ويروس داراي قسمت هاي مختلفي است كه به طور مرتب تغيير مي كند ،اين قسمتها باعث چسپندگي، ورود به سلول وهمچنين باعث از بين رفتن سلول ها مي شود وبدن را در مقابل عوامل خارجي ضعيف ومستعد عفونت مي كند،بدن نيز قادر به مبارزه نمي باشد لذا عفونت پيشرفته بوجود مي آيد كه ايدز ناميده مي شود.
تفاوت hiv وايدز
در اصطلاح عمومي شايد تمام موارد الودگي به ويروس hiv بعنوان ايدز قلمداد شود ولي بايد دانست كه از نظر علمي فرد الوده به ويروس hiv را حامل hiv مي دانند وهنگامي كه بيمار بعد از چند سال (10-5 سال) حامل بودن، دچار علائم پيشرفته بيماري شود وبه عفونت هاي مكرر با ميكروب ها و ويروس ها يا سرطان هاي غير متداول دچار گردد و تعداد سلول هاي دفاعي او يعني لنفوسيت ها ضمن كاهش شديد به زير 500 عدد برسد ميتوان بيماري ايدز را به وي اطلاق نمود.فرد از عفونت hiv تا رسيدن به مرحله ايدز تقريبا علامت مشخصي ندارد اما در مرحله ايدز علامت دار شده وكم كم روي ظاهر بيمار اثر گذارده وموجب لاغري شديد وعفونت هاي پي در پي مي شود.
در پايان بزرگترين خطر براي يك فرد مبتلا به ايدز عفونت ها هستند كه موجب مرگ بيمار خواهند شد.اگر چه درمان وپيشگيري از عفونت ها تا اندازهاي
براي افزايش طول عمر فرد مبتلا به ايدز مفيد مي با شد ولي بازهم اين اقدامات بيماري پيشرفت كرده ودر پايان بيمار را مي كشد.
همه گيري ايدز در دنيا
با اينكه بيشتر ازدو دهه از شناسايي ايدز نمي گذرد، متسفانه در اين مدت 60 ميليون در جهان الوده شده و20 ميليون نفر جان خود را از دست داده اند بيشترين موارد جديد بيماري در سن كمتر از 25 سال اتفاق مي افتد و اگر شيوع ايدز به همين صورت ادامه يابد تا 20 سال ديگر بيش از 100 ميليون نفر مبتلا خواهند شد.براي مثال سازمان بهداشت جهاني ومركز پيشگيري از بيماري هاي امريكا پيش بيني كرده است كه به زودي حدود 500 هزار نفر در اثر ايدز خواهند مرد.
يك سوم افراد الوده، از بيماري خود خبر ندارند وتا مرحله پيشرفته نيز براي درمان مراجعه نمي كنند.در امريكا هر سال حدود 40 هزار نفر به تعداد افراد مبتلا به ايدزاضافه مي شود،100-200 نفر يك نفر الوده به ايدز مي باشند.بيشترين شيوع ايدز در كشور هاي آفريقايي و پس از ان در اسيا ،اروپا و آريكا ديده مي شود و
در نتيجه همه گيري ايدز جهاني بوده و مي توان گفت از تمام كشور ها ي دنيا گزارش وجود دارد.
همه گيري ايدز در ايران
در ايران نيز حدود 5051 نفر مبتلا به ايدز شناسايي شده كه4826 نفر مردو225 زن مي باشند همچنين تعداد 360 نفر نيز در اثر اين بيماري جان خود را از دست دادهاند، به نظر ميرسد كه حدود30-20هزار نفر آلوده به ويروس ايدز وجود دارد. در ايران بيشترين افراد آلودهخ معتادان ،بخصوص معتادان تزريقي مي باشند ،
سپس بعد افرادي كه تماس جنسي با فرد الوده زن ومرد داشته اند كهع اينها گروههاي پرخطر هستند وعده كمي نيز در اثر گرفتن خون هاي آلوده به ويروس مبتلا شده اند.لازم به ذكر است كه در حال حاضر انتقال در ايران الگوي خاصي ندارد وبيشتر بصورت انتقال از راه تزريق مواد مخدر و تماس جنسي مي باشد وتعداد افراد مبتلا به ايدز رو به افزايش مي باشد .علت اينكه 5051 نفر مبتلا وجود دارد وحدود 30-20 هزار نفر آلوده محسوب مي شوند اينست كه ايدز شباهت زيادي به وجود يك تكه يخ در آب داردكه قسمت زيادي از يخ در زير آب پنهان مي باشد وايدز نيز به اين ترتيب مي باشد كه در ظاهر فقط افراد علامت دار ديده مي شوند وافراد آلوده نا مشخس هستند . بيماري از بيشتر استانهاي كشور گزارش شده است ولي بيشترين شيوه ي ان در استان تهران مي باشد .
علائم باليني
ايدز باعث يك طيفي از علائم مي شود كه به صورت ذيل بروز مي كند .
عفونت اوليه :اين عفونت حدود 6-3 هفته بعد از آلوده شدن به ويروس به وجود مي آيد و علائم ويروسي دارد كه شامل تب، درد بدن، گلو درد، ضايعات پوستي ، سر درد و بزرگ شدن غده لنفائي بدن است ، اين علائم خود بخود يا با داروهاي مسكن بهبودمي يابد و بيمار از اين مرحله خارج مي شود و به اصطلاح سلامتي خود را باز مي يابد واين دوره 2-1 هفته طول مي كشد و بعد از اين مرحله بدون علامت شروع مي شود .
دوره بدون علائم : ايدز در اين مرحله بدون علامت است و از هنگامي كه فرد مبتلا به ويروس مي شود
تا زماني كه علائم شروع شود ممكن است چند سال هم به طول انجامد و در اين مدت فرد هيچگونه علامتي ندارد وخود نيز از اين بيماري پنهان اطلاعي ندارد واين دوره نهفته بيماري است.
دوره نهفته بيماري:در اين دوره از بيماري ،فرد مشكل خاصي ندارد ولي برعكس عفونت هاي ويروسي ديگر كه وقتي فرد بهبودي مي يابد رشد وتكثير ويروس هم متوقف مي شود يا از بين مي رود در ايدز اينطور نمي باشد ودردوره نهفته بيماري ويروس همچنان به تكثير و ازدياد خود ادامه مي دهد وبطور مداوم سلولهاي
دفاعي بدن يا سلولهاي لنفوسيت را آلوده وتخريب مي كند و بطوره متوسط سالانه حدود 50 عددسلول لنفوسيت را ازبين برده وحدودا 10 سال طول مي كشد تا سلولهاي لنفوسيت به كمتر از 500 عدد برسند و دراين موقع است كه فرد دچار علائم باليني شده و وارد دوره علامت دار بيماري مي شود.
اميد درماني است كه شفاه نمي دهد ولي كمك مي كند تا درد را تحمل كنيم(قسمت دوم)
گوشت گاو
پیامبر اکرم (ص) : گوشت گاو درد است و شیرش درمان اما گوشت گوسفند درمان است و شیرش درد.
بن سینا : گوشت گاو بهک می آورد گوشت گاو و گوشتهای غلیظ جوشهای سرطانی ،جذام ،پاغر،واریس ،بیماریهای سوداییو وسواس ،بزرگ شدن طحال ،ورود زرداب به معده همچنین نوعی تب را سبب می شود.
از دیدگاه علمی : گوشت گاو به علت ازت فراوانی که دارد سلولها را به کار زیاد واداشته و اعضای گوناگون را تحریک می نماید به علاوه موجب زیاد شدن اسیدهای بدن مانند اسید فسفریک و اسید اوریک می شود .(تولید بیماری نقرس)
. اگر گوشت گاو به مقدار متوسط خورده شود محرک خوبی برای قلب و نبض بوده و فشار خون را در موقعیت خوبی قرار می دهد ولی اگر زیاد مصرف گردد باعث سختی و تصلب شرایین گردیده کار قلی را زیاد و فشار خون را بیشتر می کند.
گوشت گاو به مقدار متوسط محرک خوبی برای سلولهای کبدی است و لی افراط و مصرف بیش از حد استاندارد ، کبد را خسته و دفع سموم که از اعمال مهم کبدی است را مختل می نماید.
گوشت به علت اوره ای که از آلبومین هایش به دست می آید بر روی کلیه اثر می گذارد .کم خوردنش خاصیت داشته و زیاد مصرف نمودنش مخصوصا به علت ایجاد اسید اوریک باعث تحریکو آزردگی سلولهای کلیه گردیده بنابراین در دفع ادرار ئ سموم ایجاد اختلال می نماید
گوشت بر روی عضلات و نیروی عضلانی چندان موثر نیست و برخلاف انچه گفته می شود افرادی که فقط با نان و سبزی تغذیه می کنند عضلات محکم و قوی تری از کسانی که رژیم غذایی گوشت استفده می کنند،دارا می باشند.
گوشت بر روی قوای عقلی و فکری اثر مساعدی ندارد و به کسانی که کارهای فکری زیادی دارند ،توصیه شده است تا کمتر غذاهای حاوی گوشت را مصرف کنند.
.گوشت مواد قندی ندارد و بنابراین احتیاجات بدن را از لحاظ مواد قندی نمی تواند تامین کند .
.مصرف بیش از اندازه گوشت مستقیما یا غیر مستقیم بر سلسله اعصاب اثر نموده و موجب کم شدن حافظه و سستی و بی حالی می شود.
. اگر گوشت به مقدار زیادتر از آنچه بدن می تواند در آن تصرفاتی به عمل آورد وارد روده ها گردد مازاد آن به صورت اسهال یا استفراغ از بدن خارج می شود.
. گوشت بدن را اسیدی و ترش می سازد در صورتی که طبیعت بدن بر قلیایی بودن است.
. همیشه به یاد داشته باشید گوشت را باید با مقدارقابل توجهی سبزی مورد استفاده قرار دهید . ت.صیه می شود در صورت موجود نبودن سبزی از مصرف گوشت قرمز اجتناب کنید.
.میوه وسبزیجات طعام افراد با ایمان است پس با استفاده از میوه و سبزیجات بر سلامتی خود افزوده و گوشت قرمز را در حد ضرورت مصرف نمایید.
/.به یاد داشته باشید گوشت با پیاز ،روغن زیتون و شلغم عمل آورده می شود و قبل وبعد از آن سبزی میوه مصرف شود تا گرمی رطوبت آن افزوده شود.
امام صادق (ع): دو چیز بدن را فرسوده می کند و شاید هم باعث مرگ شود:خوردن گوشت خشکیده فاسد، حمام رفتن با شکم پر
امام صادق (ع): سه نوع از خوردنی ها موجب لاغری است :گوشت خشک شده ،پنیرو شکوفه خرما
پیامبر اکرم (ص):هر کس چهل روز گوشت بخورد سنگ دل می شود.
امام علي (ع): شکمهایتان را گورستان جانوران نکنید
امام صادق (ع): در هفته یک بار گوشت بخورید و خود و فرزندانتان را بدان عادت ندهید،زیرا موجب اعتیادی همچون شراب می گردد.نیز آنان را از چها روز ،از آن محروم مدارید؛چرا انان را بدخوی می کند
پیامبر اکرم (ص):بدانامت من ،کسانی هستند که مغز استخوان را می خورند
پیامبر اکرم (ص):نرمه سر استخوان پرندگان را مخورید چرا که سل می اورد.
پیامبر اکرم (ص):سه چیز است که چاق می کن و سه چیز است که لاغر می کتد اما آن سه چیز که لاغر می کند عبارتند از :اعتیاد به خوردن تخم مرغ ،ماهی و شکوفه خرما
پیامبر اکرم (ص) : گوشت گاو درد است و شیرش درمان اما گوشت گوسفند درمان است و شیرش درد.
بن سینا : گوشت گاو بهک می آورد گوشت گاو و گوشتهای غلیظ جوشهای سرطانی ،جذام ،پاغر،واریس ،بیماریهای سوداییو وسواس ،بزرگ شدن طحال ،ورود زرداب به معده همچنین نوعی تب را سبب می شود.
از دیدگاه علمی : گوشت گاو به علت ازت فراوانی که دارد سلولها را به کار زیاد واداشته و اعضای گوناگون را تحریک می نماید به علاوه موجب زیاد شدن اسیدهای بدن مانند اسید فسفریک و اسید اوریک می شود .(تولید بیماری نقرس)
. اگر گوشت گاو به مقدار متوسط خورده شود محرک خوبی برای قلب و نبض بوده و فشار خون را در موقعیت خوبی قرار می دهد ولی اگر زیاد مصرف گردد باعث سختی و تصلب شرایین گردیده کار قلی را زیاد و فشار خون را بیشتر می کند.
گوشت گاو به مقدار متوسط محرک خوبی برای سلولهای کبدی است و لی افراط و مصرف بیش از حد استاندارد ، کبد را خسته و دفع سموم که از اعمال مهم کبدی است را مختل می نماید.
گوشت به علت اوره ای که از آلبومین هایش به دست می آید بر روی کلیه اثر می گذارد .کم خوردنش خاصیت داشته و زیاد مصرف نمودنش مخصوصا به علت ایجاد اسید اوریک باعث تحریکو آزردگی سلولهای کلیه گردیده بنابراین در دفع ادرار ئ سموم ایجاد اختلال می نماید
گوشت بر روی عضلات و نیروی عضلانی چندان موثر نیست و برخلاف انچه گفته می شود افرادی که فقط با نان و سبزی تغذیه می کنند عضلات محکم و قوی تری از کسانی که رژیم غذایی گوشت استفده می کنند،دارا می باشند.
گوشت بر روی قوای عقلی و فکری اثر مساعدی ندارد و به کسانی که کارهای فکری زیادی دارند ،توصیه شده است تا کمتر غذاهای حاوی گوشت را مصرف کنند.
.گوشت مواد قندی ندارد و بنابراین احتیاجات بدن را از لحاظ مواد قندی نمی تواند تامین کند .
.مصرف بیش از اندازه گوشت مستقیما یا غیر مستقیم بر سلسله اعصاب اثر نموده و موجب کم شدن حافظه و سستی و بی حالی می شود.
. اگر گوشت به مقدار زیادتر از آنچه بدن می تواند در آن تصرفاتی به عمل آورد وارد روده ها گردد مازاد آن به صورت اسهال یا استفراغ از بدن خارج می شود.
. گوشت بدن را اسیدی و ترش می سازد در صورتی که طبیعت بدن بر قلیایی بودن است.
. همیشه به یاد داشته باشید گوشت را باید با مقدارقابل توجهی سبزی مورد استفاده قرار دهید . ت.صیه می شود در صورت موجود نبودن سبزی از مصرف گوشت قرمز اجتناب کنید.
.میوه وسبزیجات طعام افراد با ایمان است پس با استفاده از میوه و سبزیجات بر سلامتی خود افزوده و گوشت قرمز را در حد ضرورت مصرف نمایید.
/.به یاد داشته باشید گوشت با پیاز ،روغن زیتون و شلغم عمل آورده می شود و قبل وبعد از آن سبزی میوه مصرف شود تا گرمی رطوبت آن افزوده شود.
امام صادق (ع): دو چیز بدن را فرسوده می کند و شاید هم باعث مرگ شود:خوردن گوشت خشکیده فاسد، حمام رفتن با شکم پر
امام صادق (ع): سه نوع از خوردنی ها موجب لاغری است :گوشت خشک شده ،پنیرو شکوفه خرما
پیامبر اکرم (ص):هر کس چهل روز گوشت بخورد سنگ دل می شود.
امام علي (ع): شکمهایتان را گورستان جانوران نکنید
امام صادق (ع): در هفته یک بار گوشت بخورید و خود و فرزندانتان را بدان عادت ندهید،زیرا موجب اعتیادی همچون شراب می گردد.نیز آنان را از چها روز ،از آن محروم مدارید؛چرا انان را بدخوی می کند
پیامبر اکرم (ص):بدانامت من ،کسانی هستند که مغز استخوان را می خورند
پیامبر اکرم (ص):نرمه سر استخوان پرندگان را مخورید چرا که سل می اورد.
پیامبر اکرم (ص):سه چیز است که چاق می کن و سه چیز است که لاغر می کتد اما آن سه چیز که لاغر می کند عبارتند از :اعتیاد به خوردن تخم مرغ ،ماهی و شکوفه خرما
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)