سفر حج و سفر آخرت

سفر حج و سفر آخرت
عرفا سفر حج را از جهاتى به سفر آخرت تشبيه كرده اند; همانطور كه در سفر آخرت، آدمى همه ملك و مال و همسر و عيال و پدر و مادر و موطن خود را ترك كرده و تنها راهى ديار ابديّت مى شود، در سفر حج نيز گاهى آدمى همه را ترك كرده و به سوى يار مى شتابد. لباس احرام ياد آور كفن پوشى آدمى در سفر آخرت است. طى منازل متعدّد، جهت رسيدن به كعبه مقصود را به طى منازل مرگ مانند قبر و برزخ و ... تشبيه كرده اند.
جمع آمدن در مسجد الحرام و راز و نياز و طلب عفو در آن به روز حشر ماند كه همه در آن روز با همان لباس قبر دور هم جمع مى شوند و هر كسى به فكر خويش است.
در تفسير «كشف الاسرار» آمده است:
«بدانكه سفر حج بر مثال سفر آخرت نهادند و هرچه در سفر آخرت پيش آيد از احوال و اهوال مرگ در رستاخيز، نمود كار آن درين سفر پديد كردند، تا دانايان و زيركان چون اين سفر پيش گيرند به هر چه رسند و هرچه كنند منازل و مقامات آن راه آخرت ياد كنند. و عبرت گيرند و زاد و ساز آن به دست گيرند كه صعب تر است و عظيم تر. اوّل آن است كه چون أهل و عيال و دوستان را وداع كند بداند كه اين مثال سكرات مرگ است. آن ساعت كه بنده در نزع باشد و خويش و پيوند و دوستان گرد وى درآيند و او را وداع كنند.
سار الفؤاد مع الأحباب إذ ساروا يوم الوداع فدمع العين مدرار
و آن كه زاد سفر از همه نوعها ساختن گيرد، و احتياط در آن به جاى آرد تا هر چه به زودى تباه شود برنگيرد. داند كه آن بادى نماند و زاد باديه نشايد. در يابد و به جاى آرد كه طاعت با ريا و تقصير زاد آخرت را نشايد و به قال النبى «لا يقبل الله تعالى عملا فيه مقدار ذرّة من الريا» و آن گه كه بر راحله نشيند مركب خويش در سفر آخرت كه آن را نقش گويند ياد آورد.
و بعد ركوبه الافراس تبها يهادى بين اعناق الرجال
و چون عقبه ها و خطرهاى باديه بيند از منكر و نكير و حيّات و عقارب در گور كه شرع از آن نشان داده ياد كند. و به حقيقت داند كه از لحد تا حشر باديه اى عظيم در پيش است كه بى بدرقه طاعت بريدن آن دشوار است. اگر درين باديه بدين آسانى بدرقه اى به كار است پس در باديه قيامت بى بدرقه طاعت چون رستگار است؟!
راستكارى پيشه كن كاندر مصاف رستخيز نيستند از خشم حق جز راستكاران رستگار»