عامل باشيد

اساسي ترين عادت «عامل بودن» است. عامل بودن يعني مسئوليت خود را به عهده گرفتن، ملامت نكردن اوضاع و شرايط يا اشخاص، يا اين بهانه كه رفتارتان حاصل شرطي شدن شما است. مردمان موثر «عامل»اند، يعني «مسئول »اند. در نتيجه، رفتارشان حاصل تصميم و انتخاب آگاهانه خودشان و مبتني بر ارزشهاست، نه ثمره اوضاع و شرايط، آنها كه واكنشي مبتني بر احساس است.
فرض كنيد برنامه ريزي كرده ايد كه با اعضاي خانواده تان به پيك نيك برويد. همه مقدمات را تهيه كرده ايد و مي دانيد مي خواهيد به كجا برويد، اما ناگهان هوا طوفاني مي شود و همه برنامه هايتان را به هم مي ريزد.
افراد عامل همواره «هواي درون» خود را حمل مي كنند، و هواي درون خويش را به هر كجا كه بروند، همراه مي برند، يعني به شيوه اي سرشار از خلاقيت، پيك نيك خود را در مكان ديگري برگزار مي كنند و مي كوشند از همان وضعيت، بهترين ثمره را به وجود آورند.
ضد «عامل بودن»، واكنشي بودن است. واكنش اين گونه افراد نسبت به وضعيت بالا اين است كه: «فايده اش چيست؟ پس از اين همه تلاش و برنامه ريزي، همه زحمات ما بر باد رفت.»
طبيعتا اين روحيه منفي بر خودشان و همه اعضاي خانواده شان نيز تاثير منفي مي گذارد.
در جدول زير مقايسه زبان افراد عامل و افراد واكنشي را مشاهده مي كنيد:
زبان افراد واكنشي
كاري از دستم ساخته نيست.
من اين طور هستم.
او واقعا مرا به خشم مي آورد.
آنها با اين كار موافقت نخواهند كرد.
مجبورم اين كار را انجام بدهم.
نمي توانم اين كار را انجام بدهم.
من بايد اين كار را انجام دهم.
اگر مي شد اين كار را كرد...
مجبورم با آنها بروم.
راه ديگري ندارم.
اي كاش مي شد كه...
زبان افراد عامل
اكنون راه ها و چاره هاي ديگري پيدا مي كنم.
مي توانم نگرش متفاوتي را انتخاب كنم.
احساس هايم در اختيار خردم هستند.
مي توانم اين برنامه را به طرزي موثر معرفي كنم.
پاسخ مناسب را انتخاب خواهم كرد.
مي توانم آگاهانه انتخاب كنم.
من ترجيح مي دهم اين كار را انجام بدهم.
من اين كار را خواهم كرد.
انتخاب مي كنم كه به آنجا بروم.
اكنون به ساير امكانات مي انديشم.
من آن را به وجود مي آورم.
كدام افراد واكنشي نشان مي دهد كه مي خواهند از زير مسئوليت شانه خالي كنند. اين افراد درواقع مي گويند: «من توانايي پاسخگويي ندارم.» كسي كه خود را مسئول نداند، طبيعتا اوضاع و شرايطي را به وجود مي آورد كه از باور او حمايت كند، يعني به پيشگويي هايي مي پردازد كه خود را به اثبات مي رسانند. در نتيجه، اين افراد به طرزي فزاينده احساس قرباني بودن و عدم تسلط مي كنند. صفت مشخصه افراد «واكنشي» اين است كه همواره در حال ملامت كسي يا چيزي هستند، حتي شايد ستارگان را به باد ملامت بگيرند. مثلا بگويند: «آخر من متولد (فلان ماه) هستم. به اين دليل عجول هستم و عجولانه تصميم مي گيرم. (يا برعكس) به اين دليل انسان نامصممي هستم و نمي توانم تصميم بگيرم.
وانگهي، در طالع من آمده كه در اين ماه نبايد تصميم حياتي و مهمي بگيرم. در نتيجه تا ماه آينده صبر مي كنم تا بتوانم درست قضاوت كنم.» از همه بدتر اين كه به شيوه اي رفتار مي كنند تا بتوانند باور خود را به اثبات برسانند. حال آن كه انسان عامل فقط ارزش ها و اصولي را انتخاب مي كند كه خودش درونا بتواند صحت و اعتبار آنها را تشخيص بدهد و تاييد كند.
اكنون ببينيد درباره توانايي هاي انساني خود چه بينشي داريد. آيا قادريد پاسخ (واكنش) خود را در برابر هر وضعيت (آنچه برايتان رخ مي دهد) آگاهانه انتخاب كنيد؟ البته كه مي توانيد!